Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1146

સવડાઈ
૨૧૮૧
સરક
સમોવડાઈ સી. જિઓ સમોવડ' + ગુ. “આઈ' તમ.] ગણતાં મુદલ અને મુદતને ગુણાકાર, (ગ.) સમેવડ હેવાપણું
જિઓ “સમેવાડ.” સર લિ. માથું.] ઉપરી, સર્વથી મે. (એ પૂર્વગ સમોવટિયું વિ. જિ એ “સમાવડ' + ગુ, ઇયું સ્વાર્થે ત...], તરીકે ; જેમકે “સર-સેનાપતિ” “સર-સુ ' સર-નસીન' સમોવયિ(-) -શ્ય) વિ, સ્ત્રી, જિઓ, સમેવડિયું' “સર-કામદાર.” (૨) ક્રિવિ, વશ, અધીન, તાબે, જિતાયેલું + ગુ. “અ૮-એ)ણ' સીપ્રત્યય.] સમાવટ સી
હોય એમ (માત્ર “કરવું સાથે) સમવડી વિ. [ “સમેવડ' + ગુ. ઈ' વાર્ષે ત...], સર હું. [એ.] ગૃહસ્થ વગેરે માટેનું માનવાચક સંબેલન. -હું વિ. [ + ગુ. “ઉ સ્વાર્થે ત...] “સમેવડ.' (૨) શાળા -મહાશાળાઓમાં શિક્ષક-અધ્યાપકોનું સંબોધન, સમેવ ન. જિઓ “સમેવવું” + ગુ. ‘અણુ” ક.મ.] બહુ સાહેબ. (૩) અંગ્રેજી અમલમાં અપાતો હતો તે ઊકળેલા પાણીમાં સમધારણ કરવા ઠંડું પાણી ઉમેરવાની બેરોનેટ'ના નામ પૂર્વેના શબ્દ. (૪) કોઈ પણ માનવંત ક્રિયા. (૨) (લા.) એવું ઠંડું પાણી
હોદો ધરાવનાર પુરુષનું સંબોધન. (૫) ગંજીફાની સાત સમવવું કે સિં. રામ્ ના પ્રે. રામ દ્વારા] વધારે હાથ વગેરેની રમતમાં એરંગી અને ભારે પાનાંને દાવ, ઊકળી ગયેલા પાણીને ઠંડું પાણી ઉમેરી સમધારણ કરવું. હુકમ
[‘સર-સમાચાર સમવાવું કર્મણિ, કિ, સમેવાવવું છે, સકે. સર પૂર્વગ, અર્થહીન એક પૂર્વગ જેમકે “સર-અવસર'સમેવાવવું, સમેવાવું એ “સમેવમાં.
સર૭ ક.વિ. માટે પ્રમાણે વગેરે અર્થનો અંત્યગ જેમકે સમાણ વિ. [સં. સમ + ae] ઉષ્ણતા-ગરમીનું પ્રમાણ સમય-સર' “વખત-સર' “કામ-સર’ વગેરે) સમધારણ હોય તેવું
[તી લીટી સરક(ખ) (-૫, મ્ય) સી. કાનની અંદરની નસ, (૨) સમેણ રેખા જી. [સં.] નકશા ઉપર એવા પ્રદેશ બતાવ- લોડાને બાંધવાની રસી સમોસરણ નજિઓ “સોસરવું' + ગુ.- “અણુ પ્ર. સરક(-ખોટ ન. બરુના પ્રકારનું એ નામનું એક વાસ. (૨)
અથવા સ મ + અવતા =સમવસરળ)પ્રા. સમોસરણ રડું. (૩) લાકડાને ભારે પ્રા. તત્સમ] જુએ “સમવસરણ.”
સરણિયું, સરકણું વિ. જિઓ “સરકવું' + ગુ. “અણું તરવું અ. િસિ સ + અવૈ-સૃ- >પ્રા. સમોસર, કુ.પ્ર. + ગુ. થયું’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.) સરકીને ખસી પડે તેવું. પ્રા. તસમ] જુઓ “સમવસરવું.' સમોસરાવું કર્મણિ, (૨) ન. સર કણી જગ્યા
[સહિયારો વેપાર જિ. સ સરાવવું છે, સ.જિ.
સરકત સી. [અર, શિર્કત ] પતિયાળો ધંધો કરે છે, સસરાવવું, સસરાવું જ “સમેસરવું'માં. સરકતી રહી. [અર. શિકતી] પતિયાળું, વેપારી ભાગીદારી
અને ચણાના લેટનાં પાતળાં સ૨કવું અ.4િ. જિઓ “સરવું' + ગુ. “ક” વાર્થે અંત્યગ.] પડમાં માંસના ખમે ભર્યા પછી પડના છેડા વાળી મેટ સરવું, ખસવું. (૨) લપસવું. (૩) (લા) છટકીને અલેપ ભાગે ત્રિકોણાકાર બીડી કરવામાં આવતી ધી યા તેલમાં થઈ જવું, નાસી જવું. સરકાવું ભાવે. કિ. સરકાવવું તળેલી વાની. (૨) એ પ્રક્રિયાથી શાકાહારીઓ માટે દાળ છે, સ.જિ. વટાણા વગેરે મસાલાવાળી ચીજ બડી ક૨વામાં આવતી સરકસ ન. [૪] જાનવર તેમજ માણસોને કેળવી અંગએવી વાની
કસરત વગેરેના ખેલ બતાવનારું મંડળ સમ્યક ક્રિ.વિ. [સં] સારી રીતે. (મેટે ભાગે સમાસના સરકાર શ્રી. ફિ] લોકો ઉપર અમલ કરતી સત્તા, પૂર્વપદમાં)
[દા, સમાકેત. (જૈન) ગવર્મેન્ટ.' (૨) મું. બાદશાહ, પાદશાહ, શહેનશાહ. (૩) સખ્યત્વ ન. સિ.] ચોક્કસ પ્રકારની શ્રદ્ધાવાળી વિવેક- સુલતાન. (૪) નવાબ. (હકીકતે આ પાછલાઓને માન સમાન ન. સિં. રમ્પ + શાન, સાધથી) પદાર્થને આપવા; એ પ્રમાણે કોઈ પણ. “રઈસ' માટે પણ) યથાર્થ બેધ, શુદ્ધ જ્ઞાન. (જેન.)
સરકાર-ધારે છું. [+ જ એ “ધારો.”], સરકાર-ભરણું ન. સ. પૂ+ રન, સંધિથી] સખ્ય જ્ઞાનના [+જ “ભરણું.”]; સરકાર-ભરત ન. [+ જ “ભરવું ફલ-સ્વરૂપે થતું આત્મ-દર્શન. (જૈન)
દ્વારા) સરકારી રે, રાજ્યની મહેસૂલ સમ્યગદષ્ટિ જી. [સ તપૂર્વ + ણ, સાથી] નિર્વિકારી સરકાર-વારો છું. [+જઓ “વાડ '] રાજ-કુટુંબીઓ અને નજર. (૨) શુદ્ધ સમઝણ. (૩) સમ્યગદર્શન માટેની સમઝ- રાજ્યના મોટા અમલદારોને રહેવાને ગઢવાળો નાનો વળી બુદ્ધિ. (જૈન.)
મહોલ્લો, દરબારગઢ. (૨) સરકારી અદાલતે કચેરીએ સારી રહી. [સ, તમ+૨] સમ્રાટની રાણી, મહારાણી વગેરેના વાડે સમ્રાટ ! સિ. સમ + =ણB] વિજયથી અનેક સરકારી વિ. ફિ.] સરકારને લગતું ૨ાજાઓને જીતી બનેલે ચક્રવતી ૨ાજા, રાજાધિરાજ, સરકાવવું, સરકાવું એ “સરકવુંમાં. (મુસ્લિમ પરિભાષા પ્રમાણે) બાદશાહ, પાદશાહ, શહેનશાહ સરકિયું વિ. [જ “સરકવું' + ગુ. “થયું' ક..] સરકાવી સ-યુક્તિ, ૦૪ વિ. [૪] યુતિવાળું, પ્રમાણવાળું, હેતુવાળું શકાય તેવું. (૨) એવા પ્રકારની ગાંઠ, સરકાર-ગાંઠ સર' ન. [સ. સર સરોવર
સરકું ન. સિ.] આગલા ભાગમાં બે પાંખિયાંવાળું કાંટા સર' (૨૫) સી. જુએ “સેર.”
ઝરડાં વગેરે ફેરવવાનું લાકડાનું સાધન, શેટલો, સબકે સર છું. યાજના કડા કે ટકા લેખે થાય તે વ્યાજ સરકડું , [જ “સરક' દ્વાર.] જ્યાં ત્યાં સરકી