Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1145

સમુદ્ર-લ(-ળ)
સમુદ્ર-કુલ(-ળ) ન. [સં.] સમુદ્ર-કિનારા નજીક થતું એ નામનું એક ઓષધીય ઝાડવું
૨૧૮૦
સમુદ્ર-ફી(ૐ)ણ,, સમુદ્ર-ફ્રેન ન. [ + જુએ ‘ફી(-કે)ણ', <કેન, હિં.] એક પ્રકારની માછલીનાં પેટમાંથી નીકળતા પચેા વાદળી જેવે બરછટ ઘાટ (માલીનું હાડપિજર
કહી શકાય)
સમુદ્ર-મ(-મં)થન (-મથ(-ન્થ)ન) ન. [સં.] સમુદ્રને વલેાવવાની ક્રિયા. (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે દેવ અને દાનવે એ મંદાર પર્વતને મંથન-દંડ અને શેષનાગને નેતરું બનાવી સમુદ્ર લેવેલે કે જેમાંથી ૧૪ રત્ન નીકળ્યાં કર્યાં છે) સમુદ્ર-યાત્રા શ્રી. [સં.] દરિયાઈ પ્રવાસ સમુદ્ર-ચાન ન. [સં.] જુએ ‘સમુદ્ર-યાત્રા.' (૨) દરિયામાં તરતું માણસને ઉપયેગી કોઈ પણ વાહન-વહાણ મા હાડી આગબેટ વગેરે [એક વેલ, ‘વીડ’ સમુદ્ર-લતા શ્રી. [સં] દરિયાના પાણીમાં કાંઠા નજીક થતી સમુદ્ર-શાલ પું. [સં.] એ નામની એક વનસ્પતિ, વધારા સમુન્નત વિ. [સં. સમ્+1] સારી રીતે ઊંચે આવેલું. (ર) ઉન્નત્તિ પામેલું, ચડતી પામેલું
સમુન્નતિ . [સં. મ્+નૈતિ] ઉત્કર્ષ, પ્રબળ ઉન્નતિ, સારે। અભ્યુદય. (ર) આબાદી [મુહૂર્ત, સારું લગ્ન સમુ(-મૂ)રત ન. [સ, સુ-મુહૂર્ત, અર્થા. તા] શુભ સમુ(-મ)રતું ન. [+ ગુ. ‘'' ત.પ્ર.] કન્યાનું સગપણ થતાં સારા દિવસ ોઇ વર-પક્ષ તરફથી પ્રથમ વાર ધરેણાં લૂગડાં ચડાવવા જવું એ [હર્ષ, સુપ્રસન્ન-તા સમુલ્લાસ પું. સં. સમ્રાસ] ધણા આનંદ, પ્રખળ સમું વિ.સં. સુમ-> પ્રા. ક્ષમત્ર-] સમાન, સરખું. (ર) વ્યવરિથત, ખરાખર. (૩) દુરસ્ત. ["મા મહિના (૩.પ્ર.) પ્રસૂતિ થવાની નજીકના મહિના, ॰ નમું (રૂ.પ્ર.) સુ-વ્યવસ્થિત. ૦ સૂતરું (રૂ.પ્ર.) તદ્દન સરળ, સીધું] સમૂકું,ન્યૂ વિ. જએ ‘પૂરું.’ સ-સ્કૂલ(-ળ) વિ. [સં.] મૂળિયા સાથેનું સમૂલાય વિ. [ + સં. મ] મળથી મથાળા સુધીનું, સમૂહ પું. સ. સ+] સમુદાય, કાલેા, ટેળું જથ્થા, સંગ્રહ. (૩) રાશિ, ઢગલે સમૂહ-કા ન. [સં] સૌ સાંથે મળીને કરે એ કામ, એકરૂપ બનીને કરાતું હૈં થતું સંગઠિત કામ સમૂહજીવન ન. [સં.] સમહમાં રહીને જીવન વિતાડવું એ, સંઘજીવન
રીતનું
Jain Education International_2010_04
[રીતનું
સંપૂર્ણ
(૨)
સમૂહ-તંત્ર (તન્ત્ર) ન. [સં.] જ઼એ સમવાય-તંત્ર.’ સમૂહ-પ્રાર્થના સ્ત્રી. [સં.] એકઠાં મળેલાં સૌ સાથે મળીને કરે તેવી સ્તુતિ, સામુદાયિક સ્તુતિ સમૂહ-ભાજન ન. [સં] સૌ સાથે મળી એક રસેાડે કરે તેવી ખાણી-પીણી. (ર) ઉચ્ચ-નીચ કે જાત-પાંતના ભેદ વિના સાથે એક પંક્તિમાં એસી થતું જમણ સમૂહ-લગ્ન ન. [સં.] અનેક વર-કન્યાએના એક જ સમયે વિવાહ કરવા એ [આપનારું (નામ.). વ્યા.) સમૂહવાચક વિ. [સં.] ટાળાને કે જથ્થાને। અર્થ સમૂહ-શિક્ષણન. [સં] એકી સાથે ઘણાં માણસૈાને
સામેવડ
શિક્ષણ આપવાની ક્રિયા, ‘માસ એજ્યુકેશન' સમૂહ-સમભાવ પું. [સં.] આખા સમૂહની કામ-કાજમાં સાથે રહેવાની લાગણી સમૂહી છું. [સં.] એક અક્ષર-મેળ છંદ. (પિં.) સમૂળ જુએ ‘સ-લ.’ [બધું સમૂળગું વિ. સં. સમૂજ દ્વારા] સમૂળ, તમામ, સમગ્ર, સમૂળું વિ. [સં. સમૂજી > પ્રા. સમૂમ] જએ ‘સમૂળગું.' (૨) ક્રિ.વિ. મૂળનું, ગાંઠનું
સમૃદ્ધ વિ. સં. સમ્] સારી રીતે ઋદ્ધિ-વૃદ્ધિ પામેલું, ભાલદાર, માલેતુજાર. સમૃદ્ધિમાન, શ્રીમંત સમૃદ્ધિ, સ, ક્ષમ્ +f«] માલેતુજારપણું, શ્રીમંતાઈ, વૈભવ, જાહે(જલાલી
સમૃદ્ધિ-માન વિ. [સં. માર્, પું,], સમૃદ્ધિશાલી(-ળી) વિ. [સ.,પું.] સમૃગ્નિવાળું, સમૃદ્ધ સમે હું [સં. સમય>પ્રા.સમ] જુએ ‘સમે,’ સમે ક્રિ.વિ. [જએ ‘સમેા' + ગુ. ‘એ' સા.વિ.,પ્ર.] સમયે, પ્રસંગે, ટાણે
સમેટલું સ.ક્રિ. આપવું, સંકેલવું. (૨) પતાવવું. સમેટાવું કર્મણિ., ક્રિ. સમેટાવવું કે.,સ.ક્રિ. સમેટાવવું, સમેટાવું જએ ‘સમેટનું’માં. સમેથી સ્ત્રી, સેનીની નાની પકડ (એક એજાર), સમાણી
સમેત વિ. સં. સુન્ + મા + d] સાથે જોડાઈ ને રહેલું, સાથે હેાય તેવું. (૨) ના.યા. સાથે, સુધ્ધાં, સહિત સમેરવા છું. એ નામનું એક ખેતર ઘાસ સમે-સમું વિ. [જએ ‘સમું’+ગુ. એ’ ત્રી. વિ. કે સા. વિ., પ્ર. + ‘સમું.'] ખરેખર પાધરું. (૨) ચાર્થે સમૈયા પું. [સ. સમથ દ્વારા હિં.] પ્રવાસ ક્રરતા રહેતા ધર્મગુરુના વધુ દિવસેને જ્યાં મુકામ થાય ત્યાં એ નિમિત્તે ઊજવાતા ઉત્સવ. (સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયના આરૂઢ શબ્દ છે.)
સમાં પું. [સં. સમય-> પ્રા.મમ-] સમય, વખત. (૧) ટાણું. પ્રસંગ. [॰ કઠણુ (કે ખારી*) હેવા (ર પ્ર.) મુશ્કેલીનું ટાણું હેવું. જેવા (રૂ.પ્ર.) લાગ જોવા. ૦ વરતે સાવધાન (રૂ.પ્ર.) વખત પ્રમાણેનું વર્તન. ૦ ૧ળવા (રૂ.પ્ર.) પૂર્વ જેવી સારી સ્થિતિ આવવી]
સમેતી વિ., સ્ત્રી, [એ સમેતું’+ ગુ. ‘ઈ' પ્રત્યય.] સરખા દરજજાની (સી.) (૨) સ્ત્રી, પટરાણી. (૩) સંપમાં રહેવાથી મળતી સુખ-શાંતિ
સમાતું વિ. સં. સમવેતા, અર્યાં. તદ્દ્ભવ] એસાથે સઘળું, સામઢું. (૨) સંપત્તિવાળું. (૩) માનીતું, પ્રિય [(ગ.) સમેત્સાર પું. [સં. ક્ષમ્ + વ્રુક્ષાર] અવસ્ત-તા, પેર બેલા.' સમેરવું અક્રિ, સં. સન્ + અવ-ત-જ્ઞ૬- > પ્રા સમોઅ] વિકસવું, ખાલવું, પાંગરવું. (૨) (શરીર) સુવાણ થવી. સમારાવું કર્મણિ,, .િ સમારાવવું કે., સક્રિ સમેરાવવું, સમારાવું એ સમેરવું'માં સમાલ (-હ્ય) જએ, ‘સમેલ-સાંબેલ,’ સમાલ (ડ) વિ. સં. સમ દ્વારા] સમાન ઊંમરનું, તેવતેવડું. (૩) પ્રતિસ્પર્ધી, હરીક્