Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 997

ઝાંપા-ખરચ
ઝાંપા-ખર્ચ, ઝાંપા-ખર્ચ પું., ન. [જ ‘ખર્ચ,’] ગામડાંમાં આવનાર અજાણ્યા કારી અમલદારને માટે ભેાજન વગેરેના કરવામાં આવતા ખર્ચ, ચેારા-ખર્ચ
‘ઝાંપે’+ ‘ખરચ' મહેમાનને કે સર
ઝાંપા-ખાતું ન. [જુએ ‘ઝાંપે’+ ‘ખાતું.’] ગામડાની ધ રાવાતી જગાતના અને અન્નણ્યા મહેમાન કે સરકારી અમલદારને અપાતી મહેમાનગીરીના ખર્ચના હિસાબ ઝાંપા-બંધ (મધ) ક્રિ. વિ. [જુએ ‘ઝાંપે ' + બંધ.'] ગામમાં હાજર દરેકને ભાજન કરાવવામાં આવે એમ, ગામ-ધુમાડે, ધુમાડા-બંધ
ઝાંપી સ્ત્રી. [જએ દે, પ્રા. જ્ઞવિત્રī] વાંસ નેતર વગેરેની ચીપેાની પેઢી (ખાસ કરીને પ્રવાસમાં ઠાકેારજીને રાખવાની), (પુષ્ટિ.). (ર) એવા દાબડો
ઝાંપા પું. [ટ, પ્રા. જ્ઞવઢાંકવું દ્વારા] નગર ગામ ખાગ વગેરેના દરવાજો, કાઢના દરવાજો, ભાગાળના દરવાજો, (૨) (લા.) પેાલીસ ચેકી. (૩) કેદખાનું. [ -પે ઝાલકા ન(-નાં)ખવી, પે ઝાલક મારવી (રૂ. પ્ર.) ખેાટી ઉદારતા બતાવવી. નેતરાં (નોતરાં) (રૂ. પ્ર.) ગામ ધુમાડાબંધ જમાડવું એ. -પે એસીને (-એંસીને) (ફ્. પ્ર.) તદ્ન પ્રગટ રીતે, ખુલ્લંખુલ્લા, ૦ ચૂકવે (રૂ. પ્ર.) શુભ પ્રસંગે વસવાયાંને એમના દાદ આપવા. ૰ ઝૂડવા (રૂ.પ્ર.) પેાતાની જખાન લંબાવ્યા કરવી. ૦ દઈ ને (રૂ. પ્ર.) સંપૂર્ણ રીતે. ગામ-ઝાંપે(રૂ. પ્ર.) તદ્દન જાહેરમાં]
.
ઝાંફ (કુય) સી. ડાંž, કંદમ
ગાયક
[જમીન
ઝાંખી છું. કપાળ માં અને ગળાની નસે। ફુલાવીને ગાનારા [વાના એ નામના એક મલમ ઝાંબકૐ (ઝામ્બક) ન. [અં.] માથાના દુખાવા વગેરે મટાડઝાંભ (ભ્ય) સ્ત્રી, ઊંડાઈ, ગેંડાણ. (ર) નીચાણ. (૩) જમીનના ઢોળાવ. (૪) ખાડા ઝાંય જઆ ‘ઝાંઈ,’ આંત્રરી સ્ત્રી. પાણી ભરાઈ રહે તેવી નીચાણવાળી ફળદ્રુપ ઝાંવલી ). [અનુ.] આંખ મારી કરવામાં આવતા ઈશારો, (ર) (લા.) ઝળક, તેજઃ-કિરણ, પ્રકાશની રેખા ઝિકલાવવું જુઓ, ‘ઝીંકલાવનું’માં. ઝિ(-X)કાટલું સ, ક્રિ. [જએ ‘ઝીંકવું.’] સખત માર મારવા, ઝીંકવું. ઝિ(-ઝીં)ક્રટાણું કર્મણિ., ક્રિ. ઝ(-ઝીં)કાટાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
ઝિ(-ઝીં)કાટાવવું, ઝિ(-ઝીં)કાટાણું જુએ ‘ઝિ(-ઝ)કાટવું'માં ઝિ(-X)કાલવું, ઝિ(-ઝીં)કાણું જએ ‘ઝી(ઝ)કનું’માં, ઝિકાળવા પું. ઈટાના ભકા, રાડાંને ભ્રકા, ઝિકાળા ઝિકાળી સ્ત્રી. ઈંટ
ઝિકાળા જુએ ‘ત્રિકાળવા,’
ઝિકાટ જુએ ‘ઝીંકાટા’ ઝિઝાવવું, ઝિઝાવું જએ ઝીઝવું'માં, ઝિટાવવું, ઝિંટાવું જુએ ‘ઝીટલું'માં. ઝિ(-N)ણુવટ (ટય) સ્ત્રી, [જુ ‘ઝીણું'+ગુ, ‘વટ' ત.પ્ર.; સર૦ ‘જુનવટ.'] ઝીણાપણું, ખારીકી. (ર) (લા.) ચતુરાઈ ઝિતરંગાઈ (૨ાઈ) સ્ત્રી. [જુએ ‘ઝિતરંગું’+ ગુ. ‘આઈ ’
Jain Education International_2010_04
૯૫૨
ઝિરેંગી (ઝિરગી) સ્ત્રી, વંદાની જાતનું એક જંતુ ઝિર્ઝાનિયમ ન. [અં.] એ નામની એક મૂળ ધાતુ (ર.વિ.) ઝિલણિયું વિ. [જુએ ‘ઝીલણ’ + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] ઝીલી લેનારું, ઉપરથી આવેલું પકડી રાખનારું. (૨) નદી તળાવ સરવર વગેરેમાં સ્નાનના આનંદ લેનારું પેઝિલાણુ॰ જુએ ‘ઝિયાગડું.’ [જુઆ ‘ઝીલું.’ ઝિલાણું? ન. [જુએ ‘ઝીલું' + ગુ. ‘આણં’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઝિલાવવું, ઝિલાયું જુએ ઝીલનું'માં, ઝિલળી સ્ત્રી. એક ઊંચી જાતની આંબાની કરી ઝિલાર પું. મેટી વિશાળ જગ્યા. (૨) નીચી જમીનના મેાટા વિશાળ પ્રદેશ
ઝીંણ-શ્રીણિયું
ત. પ્ર.] ઝિતરંગાપણું, આખાદી, સુખ-શાંતિ તિરંગું વિ. આખાદ, સુખી ઝિદીઠું ન. બકરીનું બચ્ચું, ખદીનું ઝિપલાવવું અ. ક્રિ, જુએ ‘ઝંપલાવવું,’ ઝપાવવું, ઝિપાવું જુએ ‘ઝીપવું’માં. ઝિમે(-મે)લ (.ય) શ્રી. જુએ ધિમેલ,’ ઝિમેલે પું. [જુએ ‘ઝિમેલ.’] રાતા માડી ઝિયામડું, ઝિયાણું, ઝિયાયણું, ઝિરાયણુ ન. [સં. વિંદ્દત્તા ) પ્રા. પિયાના વિકાસમાં] દીકરીની પહેલી પ્રસૂતિ પિયરમાં થતાં એના બાળક સાથે સાસરે વેાળાવતાં અપાતા કરિયાવર
ઝિલ્લિકા, ઝિલી સ્ત્રી. [સ,] કંસારી, છીપી, તમરું (જીવડું) ઝિંક (ઝિ‡) સ્રી. [અં.] .જસતની ધાતુ. (ર) જસતની ધાતુની ભસ્મ, કાસાંજણ (આંખ ઊઠયાની દવા) ઝિંદા-દિલ (ઝિન્દા) વિ. [ા. દિલ’ દ્વારા.] ખુલ્લા અને ઉદાર દિલનું, (૨) ખુશ-મિજાજ. (૩) વિનાદ-પ્રિય ઝિંદાદિલી (નિન્દા-) સ્ત્રી. [.] ઝિંદાદિલ હૈાવાપણું ઝિંદાબાદ (ત્રિન્હા) કે, પ્ર. [ફા. ] ‘અમર રહો’ એવા ઉદગાર ઝીણુ જુએ ‘ઝણ, ૧૪ ઝીણુ' જુએ ‘ઝીંકણું.’ ઝીકલું જુએ ‘ઝીંકયું.'
ઝીકલવું વિ. [જુએ ‘ઝીકલવું.'] દાખીને કામ લેનારું, (૨) બૂમ મારનારું ઝીકે જુએ ‘ઝીકા.’
ઝી(-ઝીં)શું ન. વંદા, જોડા (જીવડું). (ર) તમરું, આંગર ઝીઝવું જ ઝૂઝવું.' ઝિઝાવું લાવે, ક્રિ. ઝિઝાવવું કે.,
સ. કિ.
ઝીટલું સ.ક્રિ. [રવા.] ચિટકાવવું, ચેાપડવું, વળગાડવું. (૨) વીંટવું. (૩) ફ્રેંકવું. ઝિંટાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઝિંટાવવું પ્રે.,સ.ક્રિ. ઝીણુ ન., (-ણ્ય) સ્રી. કેરીની અંદર જાળી બંધાવી એ. [॰ બાઝવી, -ગું (રૂ.પ્ર.) કેરીના ગોઠલા ઉપર જાળી બંધાવી] ઝીણુ (ણ્ય) જુએ ‘ઝેણ,’
ઝીણુંકું વિ. [જએ ‘ઝીણું’ + ગુ. ‘ક' સ્વાર્થે ત.પ્ર.],ઝીણુ હું વિ. [‘ઝીણકું' + ગુ, ‘હું' સ્વાર્થે ત×,] ઘાટ કદ માપ "મર વગેરેમાં નાનું
ઝીણુ-શ્રીણિયું ન [રવા.] સુકાતાં ખીમાં ‘ઝણ ઝણ’ અવાજ