Page Text
________________
ઝાંઈ(-)
ઝાંપવું
[૦ ઊઠવા, ૦ લાગવી (ઉ.મ.) સખત રીતે દુભાવું. (૨) ઝાંઝરિયા પું. [જ એ “ઝાંઝરિયું."] (લા.) થનગનાટ એકદમ ઉશ્કેરાઈ જવું. (૩) રીસે ભરાવું]
ઝાંઝરી સ્ત્રી. [ઓ “ઝાંઝર'+ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય] ઝાંઝરની ઝાંઈ(-૨) સ્ત્રી. આ પ્રકાશ, ઝખ પ્રકાશ
નાજુક જોડી, બાળકીઓને પગમાં પહેરવાની ઘૂઘરીવાળી ઝાંક(-ખોટું છે. જિઓ “ઝાંખું' + ગુ. ‘હું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] સાંકળી. (૨) ઘૂઘરીઓ બાંધી હોય તેવી લાકડી વરસાદ કે ધુમ્મસથી થયેલ ઝાંખો દિવસ
ઝાંઝરું ન. [૨૧.] ઘણાં પગેવાળું કાનખજરાના ઘાટનું ભર્યા ઝાંકણ ઢી. સાંઠીઓની ગૂંથેલી સાદડી, ખાતરણી ડિલવાળું જીવડું, એરુ-ઝાંઝર ઝાંકું ન. જિઓ “ઝાંખું.”] સુર્ય આથમતાં ધીમે ધીમે વધતું ઝાંઝવાં ન, બ.વ. [સં. શુક્સાવા પ્રા. શંશાવામ-પં. અંધારું
(લા.) ઉનાળામાં પવન અને તેજના સંક્રમણે થતો પાણીને ઝાંખ (ઓ) સ્ત્રી, જિઓ “ઝાંખવું.”] આંખના તેજની આભાસ, મૃગજળ, (૨) આંખે અનુભવાતી ઝાંખપ. [૦નું ઊણપ [૦ આવવી, ૦ વળવી (રૂ.પ્ર.) આંખે ઓછું દેખાવું] જળ, ૦નું નીર (રૂ. પ્ર.) મૃગજળ] [ઝાંખું દેખાવું એ ઝાંખરું જ એ ઝાંકરું.’
ઝાંઝામાંઝાં ન, બ.વ. [અ], ઝાંઝા-મૂંગું ન. [અનુ.] ઝાંખપ (૫) સ્ત્રી, જિએ “ઝાખું + ગુ. “પ” ત...] ઝાંખા- ઝાંઝી વિ. જિઓ “ઝાંઝર' + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ગુસ્સેદાર, પણું. (૨) ઝાંખું. (૩) (લા.) લાંછન, બટ્ટો, કલંક ક્રોધી. (૨) ચીડિયું ઝાંખરિયે વિ., પૃ. [જ એ “ઝાંખરું' + ગુ. “Wયું ત.પ્ર.] ઝાંઝવું સ. ક્રિ. [૨વા.] ઝંઝેડવું, ખંખેરવું. ઝાંઝીઢાવું (લા.) અંત્યજ, હરિજન
કર્મણિ, ક્રિ. ઝાંઝઢાવવું, પ્રે., સ. ક્રિ. ઝાંખરું ન. [દે,મા, -1 ઝાડવાં-છોડવાઓનું કાંઈક ઝાંઝીટાવવું, ઝાંઝવું જ “ઝાઝીંડવું”માં.
સુકાઈ ગયેલું ડાળું (કાંટાવાળું યા કાંટા વિંનાનું પણ). ઝાંઝ ન. જિઓ ‘ઝાંઝવાં,’ લાધવ.જ “ઝાંઝવાં.” [૦ જળ [-રો ઝટવાં (ઉ.પ્ર.) ઝાંખરાં ગોઠવવાં. (૨)'ઝઘડો કરો. (રૂ. પ્ર.) મૃગજળ]
[(લા.) છ વસ્તુ રાં ઝૂડવાં (રૂ.પ્ર) ઝઘડે કરી વળગવું (રૂ.પ્ર.) લપ ઝાંટ (-2) શ્રી. દિ. પ્રા. શંટી] ગુહ્ય ભાગના વાળ. (૨) વળગવી, લફરું વળગવું. ૦ વળગાડવું (રૂ.પ્ર.) લફરું ભળાવવું] ઝટા વિ. જિઓ “ઝાંટ' દ્વારા], ઝાંટા-તેર વિ. [જએ ઝાંખવું સ કિ ઝાંખી નજરથી જેવું ઝંખાવું (ઝખાવું) “ઝાટું,”—બ. ૧, + “તેડવું] (લા.) નમાલું. (૨) તુચ્છ કર્મણિ, ક્રિ ઝંખાવવું (ઝખાવવું) B., સ.કિ. ઝાંટું ન. [ઓ “ઝાંટ'+ ગુ. “ઉ” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ઝાંખાશ (-૨) સ્ત્રી, [જ “ઝાંખું + ગુ. “આશ' ત...] “ઝટ.” [ટે માર્યું જવું (રૂ. પ્ર.)હડધૂત થઈ ચાલ્યા જવું] ઝાંખાપણું
ઝાંતર ન. ગાડામાંનું નીચેનું ભંડારૈિયું-ભંડકિયું. (૨) પીંજણી ઝાંખી સ્ત્રી. [જુએ ‘ઝાંખું' + ગુ, “ઈ' ત.ક.] ઝાંખી નજરથી બાંધવાનું દેરડું
જેવું એ. (૨) લા. ઠાકોરજીનાં ભાવપૂર્વક દર્શન. (પુષ્ટિ.). ઝાંપ (-) શ્રી. દિ. પ્રા. શં-ઢાંકવું] સાદડી. (૨) છાપરા[૦ કરવી (ઉ.પ્ર.) ઠાકોરજીનાં દર્શન કરવાં. ૦ થવી (.5) નું છાજ, (૩) નાની છાબડી. (૪) મરઘાં કકડાં રાખવાનું ઠાકોરજીનાં દર્શન થયાં.]
પાંજરું. [૦૫૮વી, ૦ ૦ળવી (૨. પ્ર.) આંખે ઝાંખ ઝાંખું વિ. તદ્દન ઓછા પ્રકાશનું. (૨) ધંધળું, સ્પષ્ટ દેખાય અનુભવવી]. નહિ તેવું. [૧ થવું, પઢવું (રૂ.પ્ર.) શરમિંદા થવું. ૦પાવું ઝાંપડી સ્ત્રી, જિઓ ‘ઝાંપડે' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] (રૂ.પ્ર.) શરમાવવું]
ઝાંપડાની જાતની સ્ત્રી. (૨) એ નામની એક મેલડી (દેવી.) ઝાંખું-ઝ૫, ઝાંખું-ઝવું, ઝાંખું-ધ૫ વિ. [જઓ “ઝાંખું (સંજ્ઞા.) [૦ મકવી, ૦ મેલવી (રૂ. પ્ર.) મેલી વિદ્યાના દ્વારા] તદ્દન ઝાંખું. (૨) ઝંખવાણું
પ્રયોગ કરો] ઝાંઝ: ન. [રવા] કાંસીજોડું (બે ઝાંઝ સામે અથડાવી ઝાંપો . [૨. પ્રા. શં-ઢાંકવું વિકાસ] ભંગી હરિજનવગાડાય છે.)
ની હવે પ્રચારમાં લુપ્ત થઈ ગયેલી સંજ્ઞા. (સંજ્ઞા.) ઝાંઝ (-ઝય) સ્ત્રી. [૨વા.] કેધથી થતી માનસિક ઉકેરી, ઝાંપલિયે મું. જિઓ “ઝાંપલો' + ગુ. ઈયું' ત. પ્ર.] નાને [, ચહ(૮)વી (રૂ.પ્ર.) ક્રોધને લઈ વિવેકન્ય બનવું] ઝપ, ના દરવાજે (બાગ વાડા ખેતર વગેરે) ઝાંઝ વિ. [રવા.] ધંવાંકૂવાં થનારું, ખૂબ ખિજાયેલું ઝાંપલી સ્ત્રી. [જ “ઝાંપલો' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] તદન ઝાંઝ-૫ખા(વ)જ ન, બ.વ. [જુઓ “ઝાંઝ' + પખા- નાના દરવાજે (બાગ વાડા ખેતર વગેરે). (૨) (લા.) (૦૧)જ.'] કાંસીજોડાં અને મૃદંગ
ગામમાં આયાત થતા માલની ગામડાંમાં લેવાતી જગાત. ઝાંઝર ન. [રવા.] સ્ત્રીઓના પગના કાંડાનું ઘરેણું, નૂપુર. (૩) ગામડાનું સદાવ્રત
(૨) ઝાંઝવું. [ પહેરવાં(-પૅડવાં) (રૂ.પ્ર.) કેદમાં પકડાવું ઝાંપલી-બંધ (-બન્ધ) વિ. જિઓ “ઝાંપલી' + ફા. બ.] ઝાંઝરિયાળ, બું વિ, જિએ “ઝાંઝર' + ગુ. ઈયું + જેને ઝાંપલી કરી લેવામાં આવી છે તેવું, નાના ઝાંપાવાળું
આળ –ળું ત. પ્ર.] જેણે ઝાંઝર પહેર્યા છે તેવું ઝાંપલે પૃ. [જ એ “ઝાંપ' + ગુ. “લ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] નાને ઝાંઝરિયું ન. જિઓ “ઝાંઝર' + ગુ. “ઈયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર] ઝાંપ (ગામ કે વંડાને)
‘ઝાંઝર.” [-ચાં પહેરવાં (-પંરવાં) (રૂ. પ્ર.) જુઓ ઝાંપવું સ. ક્રિ. [દે. પ્રા. શં૫-] હાંકવું. (૨) બંધ કરવું. ‘ઝાંઝર પહેરવાં.'].
[વલું ચૂરમું ઝંપવું* (ઝમ્પાવું) કર્મણિ, જિ. ઝંપાવવું (ઝમ્પાવવું) ઝાંઝરિયું ન. [રવા.] ઘઉંના તાજા પિકને ખાંડીને બના- પ્રે., સ. ક્રિ.
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |