Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 983

જ્ઞાનાભિલાષી
છાવ પું.] જ્ઞાન મેળવવાની ઇચ્છા જ્ઞાનાભિલાષી વિ. [સં, પું.] જ્ઞાન મેળવવાની ઇચ્છાવાળું જ્ઞાનામૃત ન. [સં. જ્ઞાન + અ-મૃત] જ્ઞાનરૂપી અમૃત, મેક્ષ
દાયકાન
જ્ઞાનાર્જન ન. [સં. 7 + બર્ગન] જએ ‘જ્ઞાન-પ્રાપ્તિ.’ જ્ઞાનાવતાર પું. [સં. જ્ઞાન + અવતાર] એ ‘જ્ઞાન-મૂર્તિ,’ જ્ઞાનાવરણુ ન. [સં. જ્ઞાન + મા-વળ] જીવને ચાર્થ લાભ ન કરનારું પાંચ પ્રકારનું એક પાપકમે. (જૈન.) જ્ઞાનાવસ્થા સ્ત્રી. [સં. જ્ઞાન + પ્રતયા] જુએ ‘જ્ઞાન-દશા.’ જ્ઞાનાંતરાય (જ્ઞાના-તરાય) પું. [સં. જ્ઞાન + અન્તરાથ] જ્ઞાન મેળવવામાં આવતું તે તે વિઘ્ન જ્ઞાની વિ. [ર્સ, પું] જુએ ‘જ્ઞાન-વંત,' ‘સોફિસ્ટ' જ્ઞાનીશ્વર પું. [ર્સ. જ્ઞાનિન+શ્ર્ચર્] ઉચ્ચ કોટિના જ્ઞાની જ્ઞાનેંદ્રિય (જ્ઞાનેન્દ્રિય) સ્ત્રી. સં. જ્ઞાન + રૂન્દ્રિય ન.] અખ કાનુ નાક જીભ અને ત્વચા એ પ્રત્યેક ઈંદ્રિય જ્ઞાનાત્પત્તિ શ્રી [સં. જ્ઞાન + ૩fત્ત] જ્ઞાન ઉત્પન્ન થવું એ જ્ઞાનેત્સવ પું. [સં. જ્ઞાન + Sત્ર] ધાર્મિક જ્ઞાન વિશેનાં વ્યાખ્યાન પારાયણ વગેરે થાય એ પ્રકારના મેળાવડ જ્ઞાનેદય પું. સં. જ્ઞાન + si] જુએ ‘જ્ઞાને ત્પત્તિ’ જ્ઞાનાપકરણ ન [ર્સ, જ્ઞાન + ૩૧-ળ] જ્ઞાન મેળવવાનું તે [સ્વરૂપ વિશેના બાધ જ્ઞાનેપદેશ પું. [સં. જ્ઞાન + ૩-ફેરા] મુખ્યત્વે . પરમાત્મજ્ઞાનાપયેળ યું. સં. જ્ઞાન + ૩q-થોળ] જ્ઞાનના જીવનને ઉત્તમ પ્રકારનું બનાવવા માટેના ઉપયોગ જ્ઞાને પલબ્ધિ સ્ત્રી. [સં. જ્ઞાન +૩પ-રુધિ] જએ ‘જ્ઞાન-પ્રતિ.’ જ્ઞાનાપધ્ધિ-મીમાંસા (-મીમાસા) સ્ત્રી. [સં.] જ્ઞાનપ્રાપ્તિ કરવા માટેની ચર્ચા-વિચારણા. (૨) એવું શાસ્ત્ર, એપિસ્ટેમાલા'
તે સાધન
ના] જ્ઞાન
(કે.હ.)
જ્ઞાનપાસન ન., ના સ્ત્રી. [સં. જ્ઞાન + ૩૫ાસુન્ન, મેળવવા માટેની વ્યવસ્થિત ક્રિયા. (૨) જ્ઞાનના સાધનથી કરવામાં આવતી પદ્માત્મતત્ત્વની ઉપાસના-આરાધના જ્ઞાપક à. [સં.] સૂચવનારું, બતાવનારું. ‘ઇન્ડિકેટિવ’, ‘સટિવ,’ (૨) ન. લક્ષણ, ‘ઇન્ડિકેશન' જ્ઞાપક હેતુ પું. [સં.] સૂચક કારણ. (ર) સૂચન, ‘સજેશન’ જ્ઞાપન ન. [સં.] જણાવવાનું કાર્ય, સૂચન જ્ઞાપિત વિ. [સં.] જણાવવામાં આવેલું, સૂચવવામાં આવેલું જ્ઞાષ્ય વિ. [સં] જણાવવા જેવું, સૂચવવા પાત્ર જ્ઞીપ્સા સ્રી. [સં.] જાણવાની ઇચ્છા, જિજ્ઞાસા ફોય વિ. [સ,] જાણવા જેવું, સમઝવા જેવું. (૨) સમઝવાને પદાર્થ, ‘એબ્જેક્ટ.’ (૩) (લા.) ન. બ્રહ્મતત્ત્વ, પરમાત્મા ફોય-તા શ્રી., -ત્વ ન. [સં] જ્ઞેયપણું જ્ઞેય પ્રક્રિયા સ્રી. [સં] ભત માત્રની સત્યતાની સમઝ આપનારું શાસ્ત્ર, ‘ઍન્ટૉલૅજી' (ન. કે.) જ્યમ ક્રિ. વિ. [અપ. નિમ] જે રીતે, જે પ્રમાણે. (પદ્મમાં.) યંમત્યમ ક્રિ. વિ. [+ જ ‘ત્યમ.’] જેમ તેમ. (પદ્યમાં,) યહાં ક્રિ. વિ. [જુએ ‘જ્યાં.'] જ્યાં. (પદ્યમાં.) જ્યા સ્ત્રી. [સં.] ધનુષની ઢારી, પ્રત્યંચા, પણછ. (૨) વતુ લની રેખાને વચ્ચેથી દારતાં સ્પર્શતી રેખા. (ગ.) (૩) ત્રિાણની
Jain Education International_2010_04
જ્યાત
નીચેની લીટીના બેઉ છેડાએને સામેના ખૂણાથી નીકળીને અડતી બેઉ રેખાઓમાંની તે તે રેખા, (ગ.) જ્યાઘાત પું. [સં.] ધનુષની દેરીના પછડાટ જ્યા-ઘેષ પુ. [સં.] ધનુષની દેરીનેા તડતડાટ જ્યા-ચાપ પું [સં.] જયાના બેઉ છેડાઓને સ્પર્શ કરતી વતું લ-ખંડની ધનુલતા આકારની રેખા. (ગ.) જ્યાદા, દે ક્રિ.વિ. [અર. યિાદહ્] જોઇયે તે કરતાં વધુ, (૨) ઘણું, પુષ્કળ. (–દા મત (રૂ.પ્ર.) પ્રમુખસ્થાનેથી અપાતા વધારાના મત, ‘કાસ્ટિંગ વેટ'
જ્યાન ન. [ફા. જિયાન્ ] નુકસાન, ખેાટ, હાનિ જ્યાફત શ્રી. [અર. જિયાત્] ઉજાણી, મિજબાની જ્યા-મિતિ શ્રી. [સં] ભૂમિતિ, રેખાગણિત, ‘જ્યા મેટ્રી' જ્યાર-થી (જ્યા:રથી) ક્રિ.વિ. [જુએ ‘જયારે’+ ગુ. ‘થી’ પાં, વિ.ના અર્થના અનુગ.] જે સમયથી
૯૩૮
જ્યાર-નું (યાઃર-નું) ક્રિ.વિ. [જુએ ‘જયારે’ + ગુ. ‘તું’ છે. વિ. ના અર્થને અનુગ.] જે સમયનું [જે વખતે જ્યારે (યાઃ૨) ક્રિ.વિ. જિ. ગુ. ‘જિહારઇ '] જે સમયે, જ્યારે-ત્યારે (જ્યાઃ રે-ત્યારે) ક્રિ.વિ. [+જુએ ‘ત્યારે.] ગમે તે સમયે. (ર) વારંવાર જ્યા-શબ્દ પું. [સં.] જુએ ‘જ્યા-ધ્યેય.’ જ્યા-દ્રોણ(-ણી) સ્ત્રી, [સં.] ગણિતમાંની એક પ્રકારની શ્રેણિ, ‘સાઇન સિરીઝ.' (ગ.)
જ્યાં (જ્યાં:) ક્રિ.વિ. [અપ. i> જૂ ગુ. ‘જિહાં’] જે સ્થળે, જે ડેકાણે તે સ્થળે, ગમે ત્યાં જ્યાં-ત્યાં (જ્યાં:-ત્યાં:) ક્રિ. વિ. [+જુએ ‘ત્યાં,'] ગમે જ્યાં-લણ, જયાં-લગી, જ્યાં-સુધી (જ્યાં:-) ક્રિ. વિ. [+જુએ ‘લગણ' ‘લગી' ‘સુધી.'] જે સ્થળ કે સમય પર્સે ત
જ્યુઝમ ન. [અં,] યહૂદીઓના પ્રાચીન ધર્મ. (સંજ્ઞા.) જ્યુફિશિયલ વિ. [અં.] ન્યાયખાતાને લગતું, ન્યાય સંબંધી જ્યુપિટર છું, [અં.] રેમન લેકના એક પ્રાચીન મુખ્ય દેવ. (સંજ્ઞા.). (ર) અહસ્પતિ દેવ. (સજ્ઞા.) જ્યુબિલી સ્ત્રી. [અં] વ્યક્તિ કે સ્થૂળતા માનમાં પચીસ પચાસ સાઢ પંચાતર વગેરે વર્ષે ઊજવાતે તે તે ઉ સવ જ્યૂટ ન. [અં.] રાણ જ્યુરર એ ‘જરૂર.’ જ્યૂરી જએ ‘જરી.’
જ્યૂસ પું. [અં.] ફ્ળાના રસ જ્યેષ્ટિકા જુએ ‘જેષ્ટિકા.’ વ્યષ્ઠિકાદાર જુએ ‘જેપ્ટિકા-દાર.' જયેષ્ડ વિ. [સં.] સૌથી મેટી ઉંમરનું, (૨) હું પતિના મેટા ભાઈ. (૩) હદુ કાર્તિકી વતે ૮ મે મહિને. (સંજ્ઞા.) જ્યેષ્ડતા શ્રી., “ત્ર ન. [સં.] સૌથી મોટા હોવાપણું જયેષ્ડા શ્રી., ન. [સં.] એ નામનું આકાશમાંનાં ૨૭ નક્ષત્રો
માંનું ૧૮ સું નક્ષત્ર. (સંજ્ઞા.) જયેષ્ડાધિકાર પું. જ્યેષ્ઠ + અધિ-ાર્] સૌથી મેટા તરીકે જન્મ પામવાથી મળતા અધિકાર કે હક, ‘પ્રાઇમે જેનિચર’ જયાત સ્રી. [સં. થોતિર્ ન.] દીવાના કે અગ્નિના પ્રકાશ,