Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 96

અધ-પાકે
અધર-પુટ અધ-પાક વિ. જિઓ “અધ' +પાકું.'] જઓ અધપક.” અધમધિકારી વિ. [સં. મયમ + અધિકારી, ૫.] હલકી કોટિને અધ-પાલી સ્ત્રી, જિઓ “અધર્મ + પાલી.”] અડધી પાલી. (૨) અધિકાર ધરાવનારું. (૨) કુપાત્ર વિ. અડધી પાલીના માપનું, અધવાલી
અધમાવસ્થા સ્ત્રી. [સં. અષમ + અવસ્થા] નીચ હાલત, અધમ અધ-પાંસળિયું વિ. [જુઓ “અધ’ + પાંસળું' +ગુ. ઈયું' સ્થિતિ, પડતી દશા, માઠી દશા ત,પ્ર.] જુઓ “અદક-પાંસળિયું.”
અધ-માસું વિ. [જુઓ “અધ' દ્વારા.] અધકચરું. (૨) અધમૂઉં અધ-પેટ વિ. [ઓ “અધ' + પેટ.'](લા.) અડધું ભૂખ્યું અધમાંગ (અધમા) ન. [સ. મધમ + મ] કેડની નીચેના અધ-પેણું (-પેણું)વિ. [જુઓ અધ' + પિણું.'] અડધા કરતાં શરીરના ભાગ વધારે અને પિણ કરતાં ઓછું, દસ-આની. (૨) પાણાનું અધર્મચેલું, અધમણ્યું .વિ. [જઓ “અધ’ + “મીંચવું' + અડધું, છ આની
. ગુ. “એલું' બી.ભૂ.. અને + “યું' ભૂ, કુ] અડધું, મીંચેલું, અધ-બહેરું –બૅરું) વિ. [જુઓ “અધ' + “બહેરું.’] અડધું અડપડિયાળું (આંખ) બહેરું, ખાનબહેરું. (૨) (લા.) અક્કલ વિનાનું. (૩) વર્ણસંકર અધમૂ વિ. [સં. મર્ષ-મૃત-> પ્રા. -મુમ] જીવનઅધ-બળ્યું વિ. [જુઓ “અધર્મ + બળવું' + ગુ, “હું” ભૂ.કૃ] મરણ વચ્ચે ઝોલા ખાતું, અધમરણું
અડધું બળેલું. (૨) (લા.) અદેખું, ઈર્ષાખેર. (૩) કંકાસિયું અધમૂવું વિ. [જુઓ “અધ” + મંડવું' + ગુ. “યુ' ભૂ.ક.] અધબીડ્યુ વિ. [જુઓ “અધ' + બડવું' +ગુ. “યું” + ભૂક.] અડધું મંડેલું. (૨) (લા.) અડધું બાકી રહેલું અડધું બીડેલું. અડધું બંધ
અધ-મેલું વિ. [જુઓ “અધ'+ “મેલ' + ગુ. “G' ત...] અધ-બેસણું, –ર્યું વિ. [જુઓ “અધ' દ્વારા.] ખરું. કાંઈક મેલું અને કાંઈક ચોખ્ખ (લા.) વણેસકર. (૩) ડાઈંધેલું. (૪) મેળ વગરનું
અ દ્ધરણ વિ. [સં. મધમ + ૩૨] જુઓ “અધમ-ઉદ્વારક.” અધ-ભર્યુ વિ. [જુઓ “અઘ' + “ભણવું+ગુ. “યું' ભ.] અધમેદ્ધાર છું. (સં. મયમ + ૩દ્વાર] અધમ ઉદ્ધાર, અધમને અડધું ભણેલું, અર્ધ-શિક્ષિત, અધરું કેળવાયેલું
મેક્ષ. (૨) નીચ વર્ણનાના ઉત્કર્ષ [‘અધમ-ઉદ્ધારક.” અધ-ભાગ ૫. [જ અધ' + સં.] અડધો ભાગ, અડધો અધમ દ્વારકા –ણ વિ. [સં. મધમ + સત્ર, વાળ] જુઓ હિ, નીમે ભાગ
અધમાધમ વિ. [સ. અષમ + અધમ=મયમાધમ; “કામોત્તમ'અધભાગિયું વિ. [+ગુ ઈયું ત...], અધ-ભાગી વિ. [+ગુ. ના સાદસ્પે] જુઓ “અધમાધમ'. (અધમધમ’ અશુદ્ધ છે.) ઈ” ત...] અડધા ભાગના હક્કવાળું
અધ-મેયું જુઓ “અધઉં.”
[હેઠ (સામાન્ય) અધભૂખ્યું વિ. [જ અઘ' + “ભૂખ્યું.] અડધું ભૂખ્યું અધર' વિ. [સ., સર્વ.] નીચેનું (૨) પં. નીચેલો હોઠ (૩) અધમ વિ. [સં.) નીચ, નઠારું. (૨) હલકી કોટિનું, નિકૃષ્ટ અધર વિ. જુઓ “અદ્ધર'. દરજજાનું. (૩) (લા.) ધિક્કારવા યોગ્ય [મુક્તિ અધર અમી ન. [સં. મધર + જુઓ “અમી.] અધરામૃત, અધમ-ઉદ્ધાર ! સિ., સંધિ વિનાનું નીચના ઉદ્ધાર, નીચની નીચલા હેઠમાંથી ઝરતું પ્રેમરૂપી અમૃત અધમ-ઉદ્ધારક, ત્રણ વિ. [સ, સંધ વિનાનું ], અધમ ઓધારણ અધરકણ ન. [જુઓ “અધરકવું ” ગુ. “અ” ક...] દૂધ વિ. [+ “ઉદ્ધાર” -ગુ. રૂ૫] નીચનો ઉદ્ધાર કરનાર (પ્રભુ) જમાવવા વપરાતું મેળવણ, આખરણ અષ-મણ વિ. [જ “અધ” + “મણ.'] અડધા મણના માપનું, અપરકવું અ.જિ. મેળવણુ મેળવાતાં દહાના રૂપમાં જામી અડધા મણના તેલનું
જવું. (૨) સ, કેિ. દૂધમાં મેળવણ નાખવું, આખરવું. અધરઅધમણિયું ન., - મું. [+ ગુ, “યું' ત...], અધમણ કેવું ભાવે., કમૅણિ, જિ. અધરકાવવું છે. સક્રિ.
કી. [ + ગુ. “ઈ'ત..], અધમણુક છું. [ ગુ. “ઈ'- અધર-કંપ (-કમ્પ) પું. [સં] હેઠની ધ્રુજારી ત. પ્ર] અડધા મણનું તેલું [અત્યંત અધમ અધરકાવવું, અધરકાવું જુઓ ‘અધરકવું માં. અધમતમ વિ. [સં.] અધમતાની છેલ્લી કેટિએ પહોંચેલું, અધરખ જુઓ “અદ્રક. [(૨) એવા ચુંબનથી થતા ત્રણ અધમ-તર વિ. [૪] વધારે અધમ
અધર-ખંડન (-ખણ્ડન) ન. [૪.] નીચલા હોઠમાં ચુંબન લેવું એ. અધમતો સ્ત્રી. સં.) અધમપણું, નીચતા
અધરણ ન. જુઓ આધણ.” [વિનાનું, અનિશ્ચિત અધ-મરણું વિ. [જુઓ “અધ' + “મરણ” + ગુ. “ઉ” ત.પ્ર.] અધર-તાલ વિ. [જ “અધર' + સં.] (લા.) ઢંગધડા અધમ, લગભગ મરવાની અણી ઉપર આવેલું
અધરતું વિ. [જુઓ અધ' દ્વારા.] અધવચ બંધ પડેલું, રઝળતું. અધમ વિ. [જુઓ “અધ' + મરવું' + . “G” કુ.પ્ર.] જુઓ (૨) અધૂરું
[કસરતને એક પ્રકાર અધભરણું.” (૨) (લા) અધકચરું
અધર-દંઠ (-) . જિઓ “અધર' + સં] દંડ નામની અષમળ્યું વિ. [જુઓ અધ' + “મળવું' + ગુ, “હું ભ] અધર-દંશ (-૨) ૫. [સ.] નીચલા હોઠના ચુંબનમાં કરવામાં અડધું મીંચાયેલું (આંખ) [ચરણ. (૨) વિ. દુરા-ચરણી આવતો ત્રણ
[“અદ્ધર-પદ્ધર.” અધમાચાર ૫. સિં. યમ + આચાર] નીચ આચરણ, દુરા- અધર-૫ધર ક્રિ. વિ. [જુએ અધર', - દ્વિભવ.]. જેઓ અધ-માણસું વિ. [જુઓ “અધ” + “માણસ” + ગુ. “G” ત.પ્ર.) અધર-પલવ ૫. [..] અંકુર જે સુકામળ હોઠ (લા.) અશક્તિ કે રેગને લીધે ભાંગી પડેલું. (૨) ખેડવાળું. અધર-પાન ન. [સં.] નીચલા હોઠ ઉપર કરવામાં આવતું ચુંબન (૩) ગાંડુંઘેલું. (૪) દાધારંગું, દુરાગ્રહી
અધર-પીયૂષ ન. સિં.) અધર-અમી, અધરામૃત અધમાધમ વિ. [સં. યમ + અપમ] અત્યંત અધમ, અધમતમ અધર-પુટ પું. [સં.] બેઉ હોઠો દાબડે, બંને હેઠ