Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 93

અદૃશ્યમાન
અ-શ્યમાન વિ. [સ.] ન દેખાતું
અશ્ય-વિઘા સ્ત્રી, [સ.] ગુપ્ત રહેવાની કળા. (૨) જાદૂ અશ્ય-વધ [×.] જોયા વિના નિશાન ટાંકી વીંધી નાખવું એ [ભાગ્ય, દૈવ અ-ષ્ટ વિ. [+ સં.] નહિ દીઠેલું-નહિ જાણેલું. (૨) ન. નસીબ, અષ્ઠ-ગતિ વિ. [સં.] જેની હિલચાલ જેવામાં નથી આવી તેવું અષ્ટ-નિષ્ટ વિ. [સં.] નસીબ ઉપર આધાર રાખનારું, કર્મવાદી અદૃષ્ટ-નિષ્ઠા . [સે,] નસીબ ઉપરની આધારિતતા અ-ષ્ટપૂર્વ વિ. [સં.] પૂર્વે કદી ન જોયેલું-નજાણેલું. (૨) અસામાન્ય, અસાધારણ. (૩) વિરલ, (૪) અદ્દભુત અષ્ટ-મતિયું વિ. [સું, મજ્ઞ + ગુ. *છ્યું' ત...] નસીમ પર આધાર છે એવા મત ધરાવનારું, અષ્ટવાદી અષ્ટ-યુગ પું. [સં.] નસીબના સંયેાગ, ભાગ્યયેાગ, દૈવયોગ અષ્ટ-ત્રશત્ ક્રિ. વિ. [+સં., પાં.વિ., એ..] નસીબને આધારે, કર્મસંવેગે, ભાગ્યયેાગે [પ્રકારના વાદ–સિદ્ધાંત અષ્ટ-વાત હું. [સં.] નસીબમાં હોય તે પ્રમાણે થાય છે તેવા અષ્ટવાદી વિ. સં, પું.] અષ્ટવાદમાં માનનારું અદૃષ્ટ-ત્રિધા સ્ત્રી. [સં.] ન દેખાય એમ રહેવાની વિદ્યા, (૨) નસીબ જોવાની રીત બતાવનારું શાસ્ત્રજ્ઞાન. (૩) (લા.) જાવિદ્યા, ઈલમ, ધંતરમંતર, મેલી વિદ્યા [કારણ અદૃષ્ટ.હેતુ પું. [સં.] સમઝમાં ન આવે તેવું કારણ, અલૌકિક અદૃષ્ટાક્ષર યું. [ + સં. અક્ષર્ ન.] દેખી ન શકાય તેવા લિપિસ્થ વર્ણ (લાખ઼ુ-ડુંગળી વગેરેના રસથી લખેલા, માત્ર પ્રકાશ સામે રાખવાથી દેખાય.)
અણ્ણાર્થે પું. [ + સં. મર્યે] પરાક્ષ પદાર્થ, નજરે જોવામાં ન આવેલી ચીજ. (૨) વિ. ગૂઢ અર્થવાળું. (૩) આત્મજ્ઞાનને લગતું અષ્ટાંક (-દૃષ્ટાŚ) પું. [સં.] ન દેખાયેલે આંકડો. (ર) (લા.) વિધાતાના લેખ [લાગુ ન પડે તેવા દાખલે અદૃષ્ટાંત (-દૃષ્ટાન્ત) ન. [સં., પું., ન.](લા.) અયોગ્ય ઉદાહરણ, અદૃષ્ટિ સ્ત્રી. [સં.] (લા.) ખરાબ નજર. (ર) ક્રેાધે ભરાયેલી નજર. (૩) વિ. આંધળું [અદેખાપણું. અદેખાઈશ્રી, [ + જુએ ‘અદેખું' + ગુ. ‘આઈ' ત.પ્ર.] દૈખિયું વિ. [જીએ ‘અદેખું + ગુ, ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત. ઞ, ] -દેખું વિ. [ + જુએ દેખવું' + ગુ. ‘'કૃ.પ્ર.] બીજાને દેખી – ખમી ન શકે તેવું, ખારીયું, ઈર્ષાળું અ-ક્રેય વિ. [સં.] આપી ન શકાય તેવું અદેય-તા સ્ત્રી. [સં.] અદેયપણું, આપી ન શકાય એવી સ્થિતિ અ-દેવ* વિ. [સં.] જ્યાં વરસાદ ઉપર આધાર રાખવામાં ન આવતાં નદી-નાળાં-નહેર-કૂવાનાં પાણી ઉપર આધાર રાખવામાં આવે છે તેવું (પ્રદેશ, જમીન વગેરે) અ-દેશ પું. [સં.] (લા.) જેમાં અધિકાર નથી તેવા વિષય અદેહ વિ. [સં.], ૰હી વિ. [સં., પું.] દેહ વિનાનું, અલૌતિક, [અભાવ
અલૌકિક. (૨) પું. કામદેવ, અનંગ અ-દૈન્ય ન. [સં.] દીનતા-ગરીબાઈ ના અભાવ. (૨) નમ્રતાના અજૈવ ન. [સં.] કમનસીબી, દુર્લીંગ્ય. (૨) વિ. દેવને લગતું ન હોય તેવું
અદ' પું. ['દાદા'નું લઘુરૂપ] પિતાના નાના ભાઈ એ તેમજ પૂજ્ય કે મેટી ઉંમરના વૃદ્ધ પુરુષને માટે વપરાતા માન
અદ્ભુત
વાચક ચમ્ત [સૌ.], (ગુજરાતમાં એવા શબ્દ) કાકા અદર કે.પ્ર. [સં. ‘ઉદય હો'નું લાઘવ] ઉદય ખતાવવા વપરાતા ઉદગાર. [ભવાની (રૂ. પ્ર.) માતાના ઉદય થાએ. (૨) પું. (લા.) પર્વ, હીજડા (બહેચરાજીના સેવક ગણાતા હાઈ માતાના ઉદય ગાતા હોય છે.)]
૪૮
અદોદળું વિ. [+જુએ ઢાળું.’] ઘાટટ વિનાનું, ખેડાળ, કદરૂપું, (૨) ચરબીને લીધે જોડું થઈ ગયેલું, બહુ સ્થૂલ. (૨) (લા.) નબળું, કાચું
અ-દેષ પું. [સં.] દોષનેા અભાવ, નિર્દેતા. (૨) વિ. નિષ્પાપ અદાષ-તા સ્ત્રી. -~ . [સં.] નિર્દોષતા, દોષહીનતા, ખામી વગરની હાલત [હદયનું અદેષ-ઢર્શી વિ. [સં., પું.] પારકાના દોષ ન જોનારું, સરળ અ-દોષાર્હ વિ. [+સં, ઢોળ + અě] દેષ દેવાને ચાગ્ય નહિ તેવું દોષિત વિ. [સં.], અ-દેષી વિ. [સ., પું.] દેખ,નિર્દોષ અદ્લ જુએ અલ.૨ [ગાડાના એછાડ ફ્રી સ્ત્રી. [પ્રા. મદ્િ., (સૌ.)] ગાડાના ઉપરના બેસવાના ભાગ, અદ્ધ(-)ર ક્રિ. વિ. [સં. પુર] હવામાં લટકે તે પ્રમાણે. (ર) (લા.) અંતરિયાળ, (૩) (લા.) અસ્પષ્ટ, અનિશ્ચિત. [॰ઉઢાવવું (રૂ. પ્ર.) અપ્રામાણિકતાથી સામાનું પચાવી પાડવું. (૨) ચારી કરવી, ઉડાઉ જવાબ આપવા. ઊડવું (રૂ. પ્ર.) ફાવે એમ વર્તવું. કામ કરવું (રૂ. પ્ર.) ઉપર-ઉપરથી કામ કરવું. (૨) ખીજાની જાણ બહાર એની વસ્તુ ઉપાડી લઈ પોતાની કરી લેવી. જીવ (રૂ. પ્ર.) ઉંચાટથી. તાલ (રૂ. પ્ર.) ઉપર ટપકે. (૨) અધવચ્ચેથી. (૩) આગેવાન વિનાનું. (૪) આધાર વિના થયું (૩.પ્ર.) ખારેખર ચેારાઈ જવું. થી (૩.પ્ર.) બરખાર-કાઈની જાણ વિના. ને અદ્ધ(-)ર ચાલવું (રૂ. પ્ર.) ગર્વમાં અને હુંપદમાં રહેવું. ૰ને અદ્ધ(-)ર રાખવું (રૂ. પ્ર.) નિરાંત વળવા ન દેવી. (૨) ગાંધી રાખવું. (૩) ઉમળકાભેર ઘણી સંભાળ રાખવી, લાડ લડાવવાં. મગજનું (૩.પ્ર.) ગાંડું, માથું કરવું (રૂ.પ્ર.) મગરૂરી કરવી, સામાને ૧ ગણકારવું, માંધ થઈ કરવું. મૂકવું (રૂ.પ્ર.) પડતું મૂકવું. ૦રહેવું (−રવું) (રૂ.પ્ર.) ફિકર-ચિંતામાં રહેવું. (૨) અપચે થવેા. (૩) ન ગણકારવું. રાખવું (રૂ.પ્ર.) ઉપર ટપકે રાખી મૂકવું. લટકવું (રૂ.પ્ર.) સંશયમાં રહેલું. (૨) અસ્થિર રહેવું. (૩) આકુળવ્યાકુળ થવું. (૪) ઠરી ઠામ ન રહેવું. શ્વાસે ખાવું (રૂ.પ્ર.) ઉતાવળથી જમવું] અđ(-)ર-પદ્ધ(-)ર ક્રિ.વિ. [જુ, ‘અદ્ધ(-)ર', -ઢિર્ભાવ.] ટેકા વગર, આધાર વિના, સાવ અધર અદ્ધ(-)રિયાં ન., ખ.વ. [જુએ અđ(-)રિયું.'] (લા.) જાણ્યા વિનાની વાતા, ગપાટા
અđ(-)રિયું વિ. [જુએ અધ્ધર' + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] (લા.) મૂળમાથા વિનાનું, અપ્રમાણિત અહો(ધા)-ગદ્ધો(-પ્લે) પું. [સં. અધૅ-> પ્રા. મજૂમ- + સં. હિંમ-> પ્રા. āિ] (લા.) સમઝણ વિનાના પુરુષ, મૂર્ખ અદ્ભુત વિ. [સં.] અચરજ-અચંબે ઉપજાવે તેવું, આશ્ચર્યકારક, નવાઈ ઉપજાવનારું. (ર) અલૌકિક. (૩) ન. (લા.) • ચમત્કાર. (૪) પું. કાવ્યના આઠ રસેામાંનેા એક રસ કે જેને સ્થાયી ભાવ વિસ્મય છે. (કાવ્ય.)