Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 913

એ કાટા
છી કાટે પું. [જુએ છીંક’દ્વારા.] કાઈ પણ પ્રાણીના નાકમાંથી ક્રોધને લઈને નીકળતા અવાજ છી’છ ું ન, ગેસ ઉપરના નકામા ભાગ, (વહાણ,) છી...ટ સ્ત્રી, સ્ત્રીઓના ધાધરા વગેરેના કામમાં આવતું ભાતીગર આપનું રંગીન કાપડ [પ્રકારનું એક કાપડ છી”ટ-મેરવી સ્ત્રી. [જુએ ‘છીંટ’ દ્વારા.] સ્ત્રીઓનું ખીંટના છોટલું G. છેતરું, કાતરું, છેલ્લું [લાકડાના સેટા છીટલે પું. કાંટાના ભારા ઉપાડવામાં વપરાતા બે પાંખાવાળા છીંટાવું અ ક્રિ. [રવા.] કાઈથી ભડકવું છી'ડી સ્ત્રી. દ. પ્રા, િિહમા] કાંટાની કે એવી વનસ્પતિની વાડમાં કરેલેા જવા-આવવાના માર્ગ. (૨) નવેળિયું છીહુ ન. [દ. પ્રા. દિનુમ-; જુએ છીંડી;' શકયતા સં. fઇની.] જુએ ‘કીડી.' [-ઢાં શેાધવાં (રૂ, પ્ર.) દોષ જોવા પ્રયત્ન કરવા. ॰ પાઢવું (રૂ. પ્ર.) માર્ગ ન હોય તે માર્ગ કરવા. -ડે ચઢવો(ઢો) ચાર (રૂ. પ્ર.) સાંયેગિક પુરાવાના ચાર]
કારવું’માં.
છી...પવું અ.ક્રિશાંત થવું, મરવું. (ર) નાંગરવું, લંગર કરવું. છી પાછું લાવે, ક્રિ. છી’પાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. છી...પાવવું, છી’પાવું જએ ‘છીપણું'માં. જી(-છ)-છૂત (૫) સ્ત્રી. [હિં.] સ્પર્શાસ્પર્શ, આભડછેટ છુક છુક ક્રિ.વિ. [રવા.] વરાળયંત્રમાંની વરાળ નીકળે. એમ છુકછુક-ગાડી સ્ત્રી. [ + જુએ ‘ગાડી.’] રેલ-ગાડી, ‘ટ્રેઇન’ (બાલભાષામાં). (૨) એ નામની એક બાળ-રમત કુકારા પું. છું' એવા ઉદ્ગાર (મંત્ર ભણતાં કરાતા) ધુચ(-છ)કારવું સ.ક્રિ. [રવા.] કૂતરાને ઉશ્કેરી કરડવા પ્રેરવું. છુચ(-છ)-કરાવું કર્મણિ., ક્રિ. છુચ(-છ)કારાવવું કે., સ.ક્રિ છુચ(-)કારાવવું, છુચ(-છ)કારવું એ ‘ઉંચ(-)જિજુએ ‘ફ્લિાઈ,’ છુછલાઈ શ્રી. [જુએ ‘ધુલ્લું’+ગુ. ‘આઈ' ત. પ્ર.] છવું જએ વિહતું.' છુટકાર(-રા) પું. [જુએ ‘છૂટકા' + ગુ. ‘આ' – મારા' ત. પ્ર.] બંધન કે ફ્રાંસામાંથી નીકળી આવવું એ, મુક્તિ, મેક્ષ. (ર) અંત, છેડા. (૩) નિકાલ, તાડ. (૪) માફી. [-રાના દમ ખેંચવા (-ખેંચવે) (રૂ. પ્ર.) મુક્તિને આનંદ અનુભવવા. ૰ થવા (રૂ. પ્ર.) નિર્વિઘ્ને પ્રસવ થવે છુટકારા-હુકમ પું. [જુએ ‘છુટકારા’+ હુકમ,'] છેડી મૂકવાની આજ્ઞા, ‘ઑર્ડર ઑફ ડિસ્ચાર્જ, છુટકારા જુએ ‘છુટકાર.’ છુટકયું ન. [જએ ‘છૂટક’ + ગુ, ‘ઇયું' ત, પ્ર.] છૂટક માલ વેચનાર વેપારી. (૨) ભર્ ભરવામાં વપરાતાં અને છેડાનાં દેરડાંઓમાંનું તે તે ઢારડું, (૩) વિ. છૂટક છુટાવું જુએ ‘છૂટવું’માં. [‘પ્લુટકાર.’ છુટાવે પું. જિઓ ‘છૂટવું' + ગુ. ‘આવે’કૃ. પ્ર.] જુએ જુદી જુઆ ‘ટી.’ હું જુએ .’ છુપ-પામ (-ણ્ય), -ણી સ્ત્રી. જુઓ ‘છુપાવું' + ગુ. ‘આમણ’–‘આમણી’ રૃ. પ્ર., પહેલી બે શ્રુતિઓના દ્વિભુંવ.] એ નામની એક રમત, સંતાકૂકડી
Jain Education International_2010_04
૮૬૮
છુપાય(-)વું જુએ ‘છુપાવું’માં, પામણી શ્રી. [જ ‘છુપાનું’+ ગુ. ‘આમણી' હું પ્ર.] છુપાવાની ક્રિયા [જગ્યા છુપાવ પું. [જ ‘છુપાવું' + ગુ. ‘આવ’ રૃ. પ્ર.] પાવાની છુપાવ(-)વું જુએ ‘પાછું’માં.
છુપાવું અ.ક્રિ. રૂપવું, સંતાવું (ગુ. માં ‘પવું’રૂઢ નથી, ૧૮ ‘છુપાવું' છે.) છુપાડ(-)વું છે., સ. ક્રિ.
ધુમ, ॰ હ્યુમ ક્રિ. વિ. [રવા.] ‘ધુમ છુમ' કે ‘મમ' એવા અવાજથી
ટકાટક
હ્યુમકાર, -રા પું. [રવા. જુએ ‘ધુમકે’ + ગુ. ‘આર,-રે’ ત. પ્ર.], ધ્રુમા પું. [રવા.] ‘ધુમ’ એવે! અવાજ; જુએ ‘ધુમકાર.’
ધુમ ધુમ જએ ધુમ' (-)રિકા સ્રી. [સં.] રી ઘુલકાવવું જુએ ‘છલક્યું’માં. કુલબુલાવવું જુએ નીચે ‘લઘુલાવું.’ [પ્રે. સ. ક્રિ. લઘુલાવું અક્રિ. રિવા.] જુએ ‘લકવું’. કુલધુલાબનું છુવારા પું. એ નામની એક વનસ્પતિ હું ક્રિ. જિઓ ‘ૐ’ વર્તે કા., ૫. પુ., એ. વ. મા‘‘’ લાગી. હકીકતે પ્રા. માઁન> અપ. મōૐ > જૂ ગુ. મછરું, છ૩] મારી હયાતી છે. (૨) (પ્રાંતીય લેખે ઝાલાવાડઉત્તર ગુજરાત-મધ્ય-ગુજરાતમાં બી. પુ., એ. વ.માં પણ) તારી હયાતી છે
છુ
C
છૂ‘ક્રિ. વિ. [રવા.] (લા.) મ કરી દેવામાં આવે એમ. (ર) ગૂમ થઈ જવામાં આવે એમ. [॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) ગૂમ કરવું. ॰ થવું (રૂ.પ્ર.) ગૂમ થવું, નાસીને અદ્રશ્ય થઈ જવું] કે, પ્ર, [રવા.] કૂતરાને કારવાને માટેના ઉદ્ગાર. (૨) કપડાં ધેાતી વેળાના ધેબીના મેઢાના અવાજ છ-છૂત (ત્ય) જએ ‘આ ત.’ ગો પું. છેણું, ફૂમતું
ર
છું.' ૐ વિ. એકલું
ક્રૂ
જ
છૂછી સ્ત્રી. [રવા.] રમતમાં કરવામાં આવતી કચ કે અચી છૂ છૂ ક્રિ. વિ. [વા.] એવા એક અવાજથી. છૂટ . [જુએ ‘છૂટવું.'] છૂટી જતું એ, મુક્તિ. (ર) મેાકળાશ. (૩) રજા, પરવાનગી. (૪) રકમ જતી કરવી એ, ‘રેમિશન.’ (૫) પતંગની દેરીની ઢીલ. (૬) ખામી, કચાશ, ‘ડ્રો-બેંક’. [॰ આપવી (રૂ. પ્ર.) કરવા સ્વતંત્રતા આપવી. ॰ કરવી, ॰ કાઢવી (રૂ. પ્ર.) દીવાલમાં લીટાથી માપ કાઢવું, ૦ થવી (રૂ. પ્ર.) તંગી ન રહેવી. ૦ મૂકવી (રૂ. પ્ર.) મેકળાશ રાખવી. (ર) પતંગની દારીને ઢીલી સૂકવી, સે જવા દેવી. (૩) નાણાંની લેવડદેવડમાં થાડું જતું કરવું. ॰ રાખવી (રૂ. પ્ર.) અમુક મર્યાદા સુધી થવાકરવા-જવા દેવું. ॰ લેવી (૬. પ્ર.) હદથી વધુ સ્વતંત્રતા ભેાગવવી]
છૂટક વિ.જિએ ‘છૂટું’ + ગુ. ‘ક' વાર્થે ત. પ્ર.] છું હું છું, અલગ અલગ. (૨) ક્રિ. વિ. જથ્થાબંધ નહિ એમ છૂટક-છાટક ક્રિ. વિ. [જુએ ‘છૂટક,’- દ્વિર્ભાવ.] છૂટું છઠ્ઠું