Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 893

છ-કાટિ
૮૪૮
છછોરું
છ-કેટ વિ. [જ એ “છ”+ સં.] ત્રણ જગ અને બે કરણથી છગન મું. [. ૧૯ગુણ>પ્રા. >ત્રાજ. “છગન] વ્રત-પચ્ચખાણ કરનારું. (જેન.) [જએ “છ-ખૂણિયું.' પુરુષનું ગુ. એક નામ. (૨) (લા) પ્રિય બાળક છ-કેણિયું વિ. જિઓ “ઇ' + સં. જોળ + ગુ. ઈયુ.પ્ર.] છગાર (થ) સ્ત્રી. ઝાડની ઊંચામાં ઊંચી ડાળનું ટોચકું છ જઓ “છકર,
છગાલ (-હય) સ્ત્રી. વડવાઈ છક્કડ' સ્ત્રી. [૨વા.] હાથ ધજો. (૨) (લા.) ભૂલથાપ. છગુની સ્ત્રી. ટચલી આંગળી [ખવરાવવી (. પ્ર.) છેતરવું, થાપ આપવી. ૦ ખાવી છગેલી ન. એ “છગાર.”
[મનું, છક્કો (રૂ. પ્ર.) છેતરાવું, થાપ ખાવો. ૦ મારવી, ૦ લગાવવી છગે પું. [જ એ છ' દ્વારા.] ગંજીફાનું છ દાણાવાળું (રૂ. પ્ર.) નુકસાનમાં ઉતારવું [માણસ, છક્કડ છચણવું જુએ છછણવું.” છક્કર લે, મું. [જઓ [૨' દ્વારા] છ આંગળીવાળો છોક (ચોક) ક્રિ. વિ. જિઓ “ઇનું છે' (છતું કે સ્થિતિ છકકા-ભેદ પું. જિઓ છકડ+ સં] દગલબાજી, દળે
વી) + “ચાક"] (લા.) છડે ચેક, જાહેર રીતે, સૌને છક્કડિ વિ., પૃ. જિઓ “ઇડ + ગુ. “યું' વાર્થે જાણ થાય એમ [પડી ગઈ હોય તેવો માણસ ત. પ્ર.] જુએ “છડ.'
છ-ચાર છું. [મરા. “બફેલવાળું'] જેની “ચાર' એવી છાપ છક્કન એ “ઇકન.”
છારું વિ. [અસ્પષ્ટ + ગુ. “Gત...] (લા.) છોકરમતિયું. છક્કલ (-૨) સ્ત્રી. સેગઠાબાજીની એક રીત
(૨) દેખાવ કરનારું, પેળી
[બાસર જમીન છક્કા-છાલું છું. [ઓ “છક્કો' દ્વારા.) ગિહલીદાંડાની રમતમાં છકઈ (છ) સ્ત્રી, સમુદ્રકાંઠાની વાવેતર થાય તેવી જમીન, છ ટપ બોલાતો શબ્દ
છછકડું (હું) વિ. [ રવા. ] દેખાવ કરનારું, ડાળી, છક્કા છું. [સં. ઘ >પ્રા. શ દ્વારા.] જુગારમાંની એક આછકલું
[ડળ. (૨) ઊલટ, ઉમંગ, ઉત્સાહ રમતમાં બંને પાસા ફેંકતાં એક ખાલી અને બીજામાં છ છછક પું. [રવા.] કામ કરવાને દેખાવ, કામ કરવાને દાણા પડતાં તે દાવ [લખ્યું, ખેપાની. (૨) ધુતારું છછકલું જ છછકડું.' છકેબાજ લિ. [સં. ->પ્રા. છ + ફા. પ્રત્યય.](લા.) છછાટ ૬. [રવા.] જુઓ “છણછણાટ.’ છો છું. [સં. ઘટ -> પ્રા. ઇરાક-, સંયુક્ત વ્યંજન-દશા છ(૦ણ)છણવું અ. ફ્રિ. [૨વા.] “છણ છણ” એ અવાજ ટકી રહી છે.] પાસાની રમતમાં છ દાણાવાળા પાસે. (૨) કરવો. (૨) (પાણી) ઊકળવું. (૩) (લા.) મિજાજ કરે, ગંજીફાની રમતમાં છ દાણાવાળો પાસે. (૩) ક્રિકેટની રીસથી તેરમાં બોલવું. (૪) રેષમાં ગણગણવું [ક્રયા રમતમાં એવર-બાઉન્ડ્રી મારતાં લગાવેલ ફટકે. (૪) (લા.) છ(૦ણ છણાટ . [ + > “આટ' ક. પ્ર.] છણછણવાની હીજડો. [ક્કા છૂટી જવા (૨. પ્ર.) નરમ પડી જવું, ઢીલા છછ વિ ઓ “છીછરું.' (૨) ઉપરછલું થઈ જવું. (૨) નાઉમેદ થઈ જવું, હારી જવું. ૦ ખવરાવ છછાલાઈ સ્ત્રી. જિઓ “છી છલું’ ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.] (રૂ. પ્ર.) ભૂલ ખવરાવવી, ભુલાવવું].
છઠીલાપણું, આછકલાઈ, (સ્વભાવનું છીછરાપણું છક્કો-૫ (પ-m) [જ એ છક્કો' + “જે.'] (લા.) જુગાર છછીલું , (સ્વભાવનું) છીછરું, આછકલું (પાસા કે ગંજીફાને). [છક્કા-પંજા ઊડી જવા (-પર-જા-) છછું(-)દર (-૨) સ્ત્રી. સિં. શુછુદ્રી> પ્રા. છછુંદી), (રૂ.પ્ર.) “છક્કા છુટી જવા.' છક્ટ-પંજે -૫-જે) (રૂ.પ્ર.) -રી સ્ત્રી. વિ> પ્રા. [સ. ૧fમાં] ઊંદરના પ્રકારનું રાતે ઉડાઉ રીતે. ૦ કરે, ૦ ખેલ, રમ (રૂ. પ્ર.) જુગાર ફરનારું શું શું કર્યા કરતું પ્રાણી (એ આંધળી કહેવાય છે). રમવો. (૨) દગો કરો]
(૨) (લા.) એક જાતનું દારૂખાનું. (૩) ઘુસણિયા સ્વભાવની છ-ખૂણુ વિ. [જુઓ 'ઇ' + “ખૂણ.'], ણિયું વિ. [+ સ્ત્રી. [ જેવું (રૂ. પ્ર.) અડપલાં કરનારું. ૦નાં છયે સરખાં
ગુ. ઈયું' ત. પ્ર.] છ ખૂણાવાળું, વકેણ, છણિયું (રૂ. પ્ર.) (હીનતામાં) બધાંય સરખાં]. છગ-છગડે ૫. રિવા.] મનને તનમનીટ
છછું(-)દરું ન. [+ગુ. ‘ઉ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જ એ છછુંદર. છગછગટ કું. રિવા.] “છગ છગ’ એ યાંત્રિક અવાજ. [૦ છેવું (રૂ. પ્ર.) કજિયો કરાવો. ૦ ગળવું, પકડવું (૨) (લા.) આછકલાઈ
(રૂ. પ્ર.) ફસાઈ પડવું]. છગ-રગ (છગ્ય-ડગ્ય) સ્ત્રી, જિઓ ‘ડગવું,'દ્વિભવ.] કચુપચુ- છછૂકલું વિ. ઉતાવળા સ્વભાવનું. (૨) ઉછાળું પણું, અસ્થિરતા (મનની). (૨) વિ. ડગમગુ, . (૨) છછુંદર (-), -રી જુઓ “છછુંદર.' અસ્થિર ચિત્તનું
છછુંદરું જ “છછુંદરું.’
[છછકપણું છગઇગતા સ્ત્રી. [+ સં.] એ “છગડગ(૧).'
છેકાઈ સી. [જઓ “છછે; + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.] છગડું ન. ઘરમાંની ઘાસ કચરો વગેરે નકામી ચીજ-વસ્તુ. છ છે કે વિ. [રવા.] ચપળ, ચંચલ, તરવરિયું. (૨) સ્વરછતા (૨) વણકરના ફાળકા ઉપર કાકડે પૂરો થઈ જતાં રહી વાળું, સુઘડતાવાળું
[છખેડાપણું જતું થોડા દોરાનું ગળું
છોઢાઈ શ્રી. [જ એ “છડું' + ગુ. “આઈ' તે. પ્ર.] છગડે છું. [જુએ “છ” દ્વારા.] ૬ ના અંકનો સંકેત-૬' છેવું વિ. [૨.] વરણાગિયું, ટાપટીપિયું છ-ગણું (-ઠું) વિ. [સં. વધુળત->પ્રા. ઇ.f-] છએ છછરાઈ સ્ત્રી. [જુએ છછોરું + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.], છછરી ગુણવાથી થાય તેટલું (સંખ્યામાં કદમાં માપમાં વગેરે) સ્ત્રી. [ + ગુ. ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] છછરાપણું છગ૬ ન. ગંદવાર
છછરું વિ. [રવા] ઉછાંછળા સ્વભાવનું. (૨) બાળક બુદ્ધિનું