Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 892

ચૌહાણ
૮૪૫
કેઈ દશ્ય શબ્દનું સંસ્કૃતીકરણ સોલંકી અને સેલંકી-વાઘેલા રાજવંશનું. (દક્ષિણના પ્રદેશોમાં “ચાલુકય’ વધુ વ્યાપક, એ કુળના રાજવીઓ માટે, બંને સમાન રાજવંશના શબ્દ.) ચોહાણ જુઓ “ચોહાણ.? ચ્યવન કું. [સં] ભગુકુલન પ્રાગિતિહાસ-કાલ ભરૂચના પ્રાચીનતમ પ્રદેશના એક ઋષિ. (સંજ્ઞા.) ચ્યવન ન. [સં.] ખસી પડવું એ, સ્થાનભ્રષ્ટતા, મ્યુતિ
યવનપ્રાશ પું. સિં.] એક પૌષ્ટિક ચાટણ (આંબળાંનું). (આયુ.). વવું અ, ક્રિ. [સં. યુ>g તસમ] ખસી પડવું, સ્થાન-ભ્રષ્ટ થવું. મ્યવાણું ભાવે, જિ. યુત વિ. [સં.] ખસી પડેલું, સ્થાન-ભ્રષ્ટ થયેલું સ્મૃતિ સ્ત્રી. સિં.] ખસી પડવું એ, સ્થાનભ્રષ્ટતા, ચ્યવન. (૨) ભૂલ, ખામી, ખલન
$ $
$
છે
છ
છ
છ
છે
બ્રાહ્મી
નાગરી
ગુજરાતી
છે . [સં] ભારત-આર્ય વણે માળાને તાલવ્ય અવ દાવ. (૪) ભવાને આપવાની રકમ સંધર્ષ મહાપ્રાણ વ્યંજન
છકડી જી. જુઓ છકડું'+ ગુ. ઈ ' સ્ત્રી પ્રત્યય] એક છ* વિ. સં. ઘટ> પ્રા. ૐ તત્સમ] પાંચ વત્તા એકની પ્રકારની ગાડી. (૨) એક પ્રકારની પાલખી સંખ્યાનું. [૦ કાને (રૂ. પ્ર.) (વાત) ત્રીજા માણસને કાને છકડું ન. [સ. રાટનો વિકાર] ગાડું (ગુપ્તતા ન રહે. ૦પાંચ કરી જવું, પાંચ ગણવા, છકડું ન. [સં. ૧->પ્રા. - + ગુ. “ડું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ૦ પાંચ ગણી જવા (રૂ. પ્ર.) નાસી જવું, અગિયારા ગણવા] છને સમહ. (૨) ચોપાટની રમતમાં છએ કેડી બડી પડે છ* અ. કિં. [સ. મ. (હેવું) અને આ (બેસણું) ધાતુના તે એક દાવ
[ચાનકી વિકસિત પાલિ. મga>પ્રા. માટે જ ગુ. ‘અઇ' છકડું ન. બાજરાના લેટની હાથે થાબડી કરેલી પૂરી કે
- છઠ' – “છે' વિકાસ. રૂપાખ્યાને “ “છીએ(છિયે)' છકડો . જિઓ છકડું ૧] એક બળદ જોડાય તે જરા - “છ' છે' છો’—માત્ર વર્ત. કા.નાં જ બચ્યાં છે.] હયાતી- મેટાં પડાનો ગાડલો. (૨) ચારથી વધુ માણસ બેસી શકે
સુચક વર્ત. કા., બી. પું, એ. વ. નું વૈકદિપક રૂપ. (૨) તેવું સગરામ-ઘાટનું મોટર-વાહન તેિ લોખંડનો ખીલો બધા પુરુષોમાં વર્ત. કા. ટુંકુ રૂપ (પદ્યમાં અને બોલચાલમાં) છક(-)ન ન. ગાડીની ઊધમાં જેની સાથે ઘેરું બધાય છે છ-આંગળિયું વિ. [જુઓ “ઇ' + આંગળી' + ગુ. “ઈયું' છકવવું જ છક'માં. ત. પ્ર] હથેળીની આ આંગળી હોય તેવું (ટે ભાગે બે છકવું અ. જિ. [૨વા. તેરમાં આવવું, ચગવું. (૨) નશામાં અગઠા યા બે ટચલી આંગળી હોય છે.)
ચકચૂર થવું. (૩) મદથી મહેકી જવું. છ કાવું ભાવે. કિ. છ-એક વિ (જુઓ ' + ગુ. ‘એક’] આશરે છે, છેક છક(-કા)વવું છે.સ. ક્રિ. છક ક્રિ. વિ. [સ, > પ્રા. છa] છ-ગુણ્યા (ધડિયામાં) છ-કળિયું વિ, ન, જિઓ “છ” + “કળી' + ગુ. ‘છયું” ત...] છ-કર વિ. જિઓ '+ગુ. “ક' ત. પ્ર.] જુઓ “એક.' આગળ પાછળ છ નાના ટુકડા સીવી બનાવેલું (અંગરખું, છક-ક) ક્રિ. વિ. રિવા.] આશ્ચર્યચકિત, નવાઈ પામ્યું છકાઈ સી. જિઓ “ક”+ગુ, “આઈ' ત. પ્ર.] છ દિવસના હોય એમ. [ કરવું, ૦ કરી દેવું (રૂ. પ્ર.) નવાઈમાં ઉપવાસનું વ્રત. (જેન.) [મદમસ્તી. (૩) ભરપુરપણું નાખવું. ૦ થઈ જવું, ૨ થવું (રૂ. પ્ર.) નવાઈ પામવું]. છકાછક (-કથ) સ્ત્રી, જિએ “છકવું,'દ્વિર્ભાવ ] તેર. (૨) છ' . [જ એ “છકવું.'] છાક, તેર
છ-કાનું વિ. [જ “છ*'+ “કાન' + ગુ. “ઉ” ત. પ્ર.] છ છકકાટ કું. [જુએ “છકવું.” દ્વિર્ભાવ + ગુ. “આટ’ ક. પ્ર.] કાને પહોંચેલું, જાહેર થઈ ગયેલું
છાક, તેર. (૨) ભભકે, ઠાઠ. (૩) ક્રિ.વિ. ઉતાવળે, ઝડપથી છ-કાય છું. [જ “છ+ સં] પૃથ્વી-કાય અકાય તેજછછૂંદ . જિઓ “છક + “છંદ.] છંદી નાખવું એ, કાચ વાયુ-કાચ વનસ્પતિકાય અને ત્રસકાય એ અને છંદ કરવાની ક્રિયા
છ પ્રકારના સમુદાય. (જૈન.). છક-છંદું વિ. જિઓ ‘ક + “છંદ' + ગુ. “યું” ભૂ, કૃ] છકાર છું. [૪] ‘ઇ' વર્ણ કે અક્ષર. (૨) છે' વણને ઉચ્ચાર
એકઠું કરી છંટી નાખેલું. (૨) (લા.) તેરી, છકેવું છકારાંત (બકારાન્ત) વિ. [+ સં. અન્ન] જેને છેડે ' વર્ણ છકળ ( ) સ્ત્રી. જિઓ “છક + છોળ.] પુષ્કળતા, હોય તેવું. (વ્યા.) વિપુલતા, છાકમછોળ. (૨) તરંગ, છળ, મેજ
છકાવવું, છકાવું જુઓ “ઇકવું'માં. [બળદ જોડેલું ગાંડું છ-કયિો છું. જિઓ “છ” “કડી” + ગુ. “ઈયું' ત. પ્ર.] છકયું વિ, ન. જિઓ “ઇક" + ગુ. “ઈયું' ત. પ્ર.] છ દોઢિયે દુહ (લોકસાહિત્યમાં). (પિં.)
છ-કુર પું. એ ' દ્વારા.] જમીનદારને એના તાબાની છકડી સ્ત્રી. [જાઓ “છકડું' + ગુ. ઈ” પ્રત્યય.] છે ખેતીમાંથી ખેડૂત પાસેથી છઠ્ઠા ભાગને પાક મળે એવી પદ્ધતિ કાગળને સમૂહ કે પડી. (૨) છ માણસ રમી શકે તેવી છકેલ વિ. જિઓ “ઇકવું' + ગુ. ‘એલ' દ્વિ. ભ. ક] છકી ગંજીફાની એક રમત. (૩) પાસાની રમતમાં છ દાણાને ગયેલું