Page Text
________________
ચોપ
૮૩
ચોગડે
વર-કન્યાઓના સગપણ કરે એ પ્રકાર (આડકતરી રીતને ચો-ખૂણિયું (ચે-ખણિયું) વિ. [ એ “ચે ' + “ખ ” સાટાંને પ્રકાર)
[જ ચખાઈ.” + ગુ. “ઈયું' ત. પ્ર.] ચાર ખૂણાવાળું ચાખણ, ખંડું ચોખપ (ચાખય) શ્રી. જિઓ “ ખું + ગુ, “પ” ત. પ્ર] ચો-ખૂણી (ચે-ખૂણ) વિ. જિઓ “ખૂણું ગુઈ' ચોખરો (ચેખરે)યું. [જ “ચા–' દ્વારા.] ચાર કડીને ત, પ્ર.] જુઓ “ચા-ખણિયું.” એક ગાનપ્રબંધ (વ્રજભાષામાં થયેલ છે). (૨) (લા) ચો-ખૂંટ (ચે-ખૂટ) ક્રિ.વિ. જિઓ “ + બૂટ.] ખુશાલીને ઉગાર
ચારે ખૂણાનાં નિશાને સમાવી લઈને ચોખલિયા-ત) જુઓ “શેખડિયાત.'
ચન્ટું વિ. જિઓ “ખેટ' + ગુ. “ઉં' ત. પ્ર.] ચારે ચોખલિયા-બેઠા જઓ “ખડિયા-વેડા.”
ખૂણાનાં નિશાને વચ્ચે આવેલું ચોખલિયું વિ. [જ એ ચખલું'. “ઇયુ' સ્વાર્થે ત, પ્ર] ચોખ ૫. ડાંગર સાળ વગેરેને ખાંડી કે મશીનમાંથી ઉતરી જઓ “ખડિયું,' “યુરિટન' (ના. દ.)
દૂર કરાતાં બચેલો દાણો (સામાન્ય રીતે ચાખા” એમ બ.વ. ચોખલું વિ. [ઓ “ ખું' + અપ. ૩æ » ગુ. અલું' મગ, [ચાર ચોખા છંટાવા (-છટ્ટાવા) (રૂ.પ્ર.) લગ્ન થવાં. ત. પ્ર.શેખાઈને દંભ કરનારું, ચોખલિયું
-ખા ચઢા(-)વવા ઉ.પ્ર.) ખુશામત કરવી. ખા ચાંપવા ચોખવટ (-ટય) સ્ત્રી. [જ ચાખું ' + ગુ. “વટ’ ત.ક.], (રૂ.પ્ર.) માપ કે તાગ કાઢવો. ખાં ચઢ()વા (રૂ. પ્ર.) ચોખવાડું ન. [ઓ “ચોખું” દ્વારા.] ચોખાઈ. (૨) આશીર્વાદ દેવો. આ ના(નાખવા (રૂ.પ્ર.) સીમંત કરવું. (લા.) સ્પષ્ટતા, ખુલાસે
(૨) નાતરું કરવું. -ખા બાફવા (રૂ.પ્ર.) મરણ પાછળ બારમાનું ચોખલું (ચેખળુંન. જિઓ “ચા-' દ્વાર.] આજુબાજુ જમણ આપવું. ખા ભેળી ઇયળ (રૂ.પ્ર.) સારા સાથે આવેલાં ગામડાંઓનો સમૂહ
કાંઈક નરસું પણ ખા મગ ચડી(-) રહેવા (-૨વા) ચો-ખંઠ (-ખર્ડ) વિ. [સં. વતુae >પ્રા.વાવવું] ચારે (રૂ.પ્ર.) તૈયારી થઈ જવી. -ખા મગ ભળી જવા (રૂ.પ્ર.) ખંડને આવરી લેતું, ચોખંડું
માંગલિક કામ પૂર્ણ થયું. આ મુકવા (રૂ.પ્ર.) નિમંત્રણ ચો-ખંડું (ચોખડું) વિ. [સ, રતુણવષ્યવ>પ્રા. વડવવંઢમ-). કરવું. આ વેરવા (રૂ.પ્ર.) લાંચ આપવી. (૨) જાળ ચાર ખંડવાળું, સમચારસ, ચાર ખૂણાવાળું, ચેખણિયું પાથરવી (દગાથી કબજે કરવા)]. ચોખા(ખા)ઈ સ્ત્રી. જિઓ ચોખું+ ગુ. “આઈ' ત. ચોખા(ખા)ઈ જુઓ “ચોખાઈ' પ્ર.] ચખાપણું, સ્વચ્છતા. (૨) શુદ્ધિ, પવિત્રતા. (૩) ચોખા ( ખા)-બેલું વિ. [ જાઓ “ ખુ( મું)' (લા.) સ્વભાવની નિર્મળતા, નિખાલસપણું
+ “બોલવું' + ગુ. “ઉ” પ્ર.] ચ ખું કહેનારું ચોખાની સ્ત્રી. એ નામનું એક ભાતીગર કાપડ
ચોખું-ખું) વિ. [સં. વોક્ષ- પ્રા. વોવેવમ-] સ્વચ્છ, ચોખા પાટિયા પુ. [ઓ “ચ + પીટવું' +ગુ. “છયું સાફ. (૨) ભેળ વિનાનું, નિખાલસ. (૩) કપાત નીકળી ક. પ્ર.] ડાંગર સાળ વગેરે ખાંડવાને ધંધે કરનારી જાતને ગયા પછી બાકી વધેલું, “નેટ.” (૪) (લા.) પ્રામાણિક માણસ, ગેલે
(૫) બુલેખુલ્લું, ઉધાડું, સ્પષ્ટ. (૬) ભૂલચૂક વિનાનું, ચોખા-પૂર વિ. [જઓ “ચેખો' + પૂરવું.'] એક ચેખાના (૭) સ્વરછતાપૂર્વક બનાવેલું–કોઈનું અડેલું નહિ તેવું. માપ કે વજન જેટલું
[જેટલું (૮) બગાડ કે કચરા વિનાનું. (૯)ગોટાળા વિનાનું. [૦ કરવું ચોખાભાર વિ. જિઓ “
ચિખો' + સં.] એક ચેખાના વજન (ઉ.પ્ર.) ગુંચવાડો ન રહે તેવું કરવું. ૦ રહેવું (૨વું) ચોખા વિ. [જ “ ખું' દ્વાર.] ઉરચ વર્ગના લોક (રૂ.પ્ર.) અલિપ્ત રહેવું. ૦ કહેવું (-કેવું) (રૂ.પ્ર.) સાચી સ્પર્શ કરી શકે તેવું સ્વચ્છ. (૨) એઠું ન ગણાય તેવું વાત કહી નાખવી].
[તદન સાફ ચોખાલવું સ કે. જિઓ “ ખું' દ્વારા.] ચખું કરવું, ચોખું-ખું-ચટ વિ. [ + રવા.] ખુલ્લેખુલ્લું, તદ્દન સ્પષ્ટ, સાફ કરવું. (૨) (ભાજન કરી) માં સાફ કરવું. (૩) (લા) ચોખું(ખું ચણ(@ા)ક વિ. [+ રવા.] તદન સાફ, કસ્તર સ્પષ્ટપણે વ્યક્ત કરવું. ચોખાલવું કર્મણિ, ક્ર.
વિનાનું ચોખાવવું સ, જિ. [જ એ “ ખું' દ્વારા.) જ એ “ચાખાલવું. ચોખું-જખું)-કલ વિ. [+જુએ “કૂલ.'] કુલના જેવું સ્વચ્છ ચોખાવાળું કર્મણિ, ક્રિ.
ચોગઠ (-ગઢય) સી. જિઓ - + સં. કું.) ચોખા-વા વિ. ક્રિ. વિ. [જ આ ચેખો + “વા અંતરદર્શક પ્રા. ૪િ દ્વારા] ચાર હાંસવાળી ગાંઠ, (૨) ચાર વાંસડાની
અવ્યય] ચોખા જેટલું દૂર. (૨) ચોખા જેટલા માપનું, કે ચાર સાંઠાની માંડણી. (૩) કુંભારનું એક સાધન, ચેગઠી. ચિખા-પર
(૪) (લા.) લગ્નની ગાંઠ (જે કદી ન છૂટે તેવી ગણાઈ છે.) ચેખાવાવું જ એ “ચોખાવ'માં.
ચોગઠી (ચે-ગઠી) સ્ત્રી. [જએ “ગઠ' + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ચોખાળવું સક્રિ જિઓ “ ખું” દ્વારા] જાઓ “ખાલવું.” ત,પ્ર.] જઓ ચેગઠ(૩). ચોખાળવું કર્મણિ, કિં.
[આગ્રહી ગયું જ “એકઠું.' [ચારે બાજ, ચારે દિશાએ ચોખાળવું? વિ. જિઓ ચોખું' દ્વારા] ચખાઈ પાળવાનું ચોગઠ(-૨)દમ (ચાગડ(-૨)દમ્ય) ક્રિ વિ. ફિ. ચેાગર્દ] ચોખાળવું જ ‘ચોખાળવુંમાં.
ચોગડે-પાંચડે (ચોગડે-) ક્રિ.વિ. જિઓ ચગડો' + પાંચ ચો-ખૂણ (ચોખણ) વિ. જિઓ ' + ખણુ > સં = ૪૫.] + ગુ.એ ત્રી, વિ. બેઉને.](લા.) મફત, વગર પૈસે જો] ચાર ખૂણાવાળું, ચાખણિયું. (૨). વિ. ચારે ખૂણે ચોગ (ગ) . જિઓ “ચ-' + બગડે-ત્રગડના
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |