Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 883

ચો-ગઢ
સાદ ‘ગડા,’] ચારના અંક ‘૪’ ચો-ગઢ(ચાગઢથ) સ્ત્રી. વીંટીનું પડેલું આંગળીમાંનું નિશાન, વેઢ ચોગણું (ચા-ગણ્યું) વિ. સં. ચતુદ્યિ->પ્રા. ચલઘુન નિયમ-] ચારગણું, ચેગણું
ચોગમ (ચા-ગમ્ય) ક્રિ.વિ. [જુએ ‘ચેા-૧' + ગમ' દિશાસૂચક શબ્દ], “માં (ચોગમાં) ક્રિ.ક્રિ. [+]. 'સા. વિ.ના અર્થના પ્ર.] ચારે બાજુ, ચારે તરફ, ચાતરર્ક, ચામેર ચોગરદમ (ચોગર-૬) જઆ ‘ચેાગડદમ,’ ચોગણાં (ચાગલાં) ન., ખ.વ. [જુએ ચા- 'દ્વારા.] સાથિ
ચામાંની આડી અને ઊભી લીટી
ચોગાન (ચોગાન) ન. [કા, ચજ્ઞાન્] નાનું મેટું ગામ કે નગરમાંનું યા નજીકનું બાંધેલું મેદાન
ચોગાનિયું (ચાગાનિયું) વિ. [જુએ ‘ચેાગાન' + ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] ચાગાનમાં છૂટું કરતું કે મૂકી દીધેલું ચોગા(-ગા) (ચોગા,-ગે) પું. [જુએ ચેકા, '] ગંજીફાનું ચાકાનું પત્તુ
ચો-ઢિયું (ચા-ઘાડયું) ન. [સં, તુ fz-> પ્રા. પવત્તિથમ-] ચાર ઘડીના સમય, (૨) ચાર ચાર ઘડીને અંતે (પૂર્વકાલમાં) વગાડવામાં આવતું નગારા-વાદ્ય. (૩) દિવસ અને રાતના દાઢ દાઢ કલાકના અંતરનું સમય-માપન (દિવસનાં આઠ એ જ ક્રમભેદે રાતનાં આઠે; અમુક માંગલિક, અમુક અમાંગલિક). (જૈન). [ચાં જયાં (રૂ.પ્ર.) મુહૂતૅ વીતી જવું. યાં વામળાં (રૂ.પ્ર.) મેત નજીક આવવું] ચોલા (ચાપલે) પું. ગામડાના એક અધિકારી. (૨) નાતના પટેલ [રીતના ખાસ પ્રકારના અંગરખા ચોધા પું. [તુ. ચેાધા] મુઘલ જમાનામાં પહેરાતા મુસ્લિમ ચોવા પું. લડવા (સ્ત્રીની મેલી જિવાઈ ઉપર જીવનારા) ચોરું ન. લીલું ફૂલ
ચોચો હું. એ નામને એક વેલે
ચોજ (-જય) સ્ત્રી. [સં. જોવ> પ્રા. ચોપ્ન ન ] પ્રશ્ન, પૃચ્છા. (૨) દલીલ. (૩) તર્ક, બુદ્ધિની માતા. (૪) ટાપટીપ ચોજવું સ.ક્રિ. [જુએ ચેાજ,’ના. ધા.] શેાધવું, ગેાતવું ખેાળવું. ચોજાવું કર્મણિ, ક્રિ. ચોનવલું કે, સક્રિ ચોજાવે (ચૅજાવે!) પું. [જુએ ચા-૧' + ‘જાવા’ (દેશ).) (જાવા સુમાત્રા તરફથી આવતા હતા તેથી) એલચર્ચા તજ લવિંગ અને જાચળ એ તેના
ચોજાઈ વિ. [જુએ ચોજ' + ગુ. ‘આળું' ત.પ્ર.] ચોજવાળું ચોટ॰ (૮) શ્રી [જએ 'ચોટવું.'] ચેટનું એ,
વાની અસર
43.
ચોટ શ્રી. [હિ.] પ્રબળ અથડામણ, તીક્ષ્ણ આધાત. (૨) (લા.) દાવ, લાગ. (૩) નિશાન. (૪) મઢ (મેલી વિદ્યાથી નખાતી.). [ ॰ આવવી (રૂ.પ્ર.) વાગવું, લાગવું. • મારવી (રૂ.પ્ર.) ઝપટમાં લેવું. • લાગવી (રૂ.પ્ર.) મંત્રતંત્રની અસર થવી. (૨) હેતુ સિદ્ધ થવે.] [તલવાર ચોટડી સ્ત્રી, [જએ ‘ચેટડું' + ગુ. ‘ઈ' શ્રીપ્રત્યય.] (લા.) ચોટડું વિ[જુએ ‘ચોટÖ' + ગુ. ‘ૐ' સ્વાર્થે ત...] ચોટી રહે એવું, ચોટડક. (૨) (લા.) ન. ગર્ભધારણ (તિરસ્કારમાં) ચોટડું-ક ન. [+શુક' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] (લા.) ગર્ભ, હુમેલ
Jain Education International_2010_04
ચોટી-હાર
ચોટડૂક જ ‘ચોટડું.' ચોટણિયું વિ. [જુએ ‘હોટલું' + ગુ. ‘અણુ' રૃ.પ્ર. + યું' ત.પ્ર.] ચોટી પડના દરિયું. (૨) ન. વળગી પડવાની
ક્રિયા, લપ
ચોટણું” ન. [જુએ ‘ચોટવું + ગુ. ‘અણું’ ક્રિયાવાચક રૃ.પ્ર.] ચોટવાની ક્રિયા. (૨) ચોટી પડાય તેવા કાદવવાળી જગ્યા. (૩) ચોરેલી વસ્તુ ચોટ'નૈ વિ. [જુએ કૃ પ્ર.] ચોટી પડે તેવું. ચોટદાર વિ. [જએ તાર્કડું. (૨) (લા.) અસરકારક ચોટલા-ખત ન. [જુઆ ‘ચોટલે।' + ‘ખત.’] (ઊતરતા વર્ગમાં) પત્નીને ગીરા મૂકવાને દસ્તાવેજ
ચોટલી શ્રી. [કે પ્રા. રોટ્ટી, + ગુ. ‘લ’ (> અપ. ૩) સ્વાર્થે ત.પ્ર.] પુરુષના માથાના પાછલે મથાળે વધારેલા વાળ, શિખા. (ર) નાળિયેર વગેરેના એના જેવે અણીદાર ભાગ [॰ઊભી થઈ જાય તેવું (રૂ.પ્ર.) ખૂબ તીખું કે ખાટું, (ર) આશ્ચર્ય ઉપજાવે તેવું. પકડવી (રૂ.પ્ર.) સર્કામાં લેવું, પકડમાં લેવું. • મંતરથી (-મન્તરવી) (૩.પ્ર.) દાવપેચમાં લેવું. (૨) છેતરવું. ॰ લઈ લેવી(-લૈ-) (રૂ.પ્ર.) સામાવાળાને પાછે। પાડવા, ॰ હાથમાં આવવી (. પ્ર.) સામાની રહસ્ય-વાત જાણી લેવી. (ર) દાવમાં સપડાવવું. ભૂતની ચોટલી (રૂ.પ્ર.) મુશ્કેલીથી મળનારી વસ્તુ કે વાત] ચોટલે પું. [જુએ ‘ચાટલી., આ ગુ. ‘એ' ત. પ્ર. થી] સ્ત્રીના માથાના વધારેલા વાળના ઝૂડા, વેણી. (૨) બૈરાનાં પગરખામાંના આગળના મેરની ડાક જેવા ભાગ. (૩) (લા.) નારી, શ્રી (તિરકારમાં)
ચોટવું સ. ક્રિ. દે. પ્રા. વહટ્ટ લીન, મગ્ન] વળગવું, બાઝવું, ચીટકી પડવું. (૨) (લા.) નુકસાનમાં આવી પડયું. ભૂ કૃ.માં કર્તરિ પ્રયાગ). ચોટાલું કર્મણિ, ક્રિ. ચોટાડવું છે.,
સ. કિ.
ચોટાફ વિ. [જુ ‘ચેટનું' દ્વારા.] (લા) ઘાયલ થયેલું ચોટાડવું ચોટાલું જુએ ‘ચેટવું’માં, [માના લાડુ ચોટિયા લાડુ પું., ખ. વ. [જુએ ચેટર્જી' + ‘લાડુ.'] ચોટિયું ન. [જુએ ‘ચાટવું’દ્વારા.] હાથમાં પૂળા લઈ શકાય તેટલું ઘાસ, (૨) ભારી બાંધવાની કારડી. (૩) લસખસતું ચૂરમું (ઘઉંના લાડુ માટેના છૂટા ભૂકા) ચેાંચોટિયા પું. [જએ ‘ચાર્ટિયુ.’] (લા.) રાંઢવાના ટુકડા, જાડા
'ચોટવું' + ગુ. ‘અણું' ક વાચક (૨) ચીકણું, કાદવવાળું ચોટૐ' + ફા. પ્રત્યય] ચોટવાળું,
કારડાના ટુકડા
ચોટી જી. [દે. પ્રા. રોįિમા] ચેાટલી, રિાખા. (૨) ચેટલા. (૩) નાળિયેર વગેરેની ચેટલી. (૪) પક્ષીના માથા ઉપરની કલગી, (પ) પહાડ કે ડુંગરની ટોચ, શિખર. (૬) (લા.) મરણ પછીની ઉઠમણાની ક્રિયા. [॰ કરવી (ર. પ્ર.) ચેટલી કે ચેટલા ગંથવાં. ॰ હાથમાં આવવી (૬. પ્ર.) જુએ ચેટલી હાથમાં આવવી.' રીટી જાય ચૈટી ન જાય (રૂ પ્ર.) મુસ્લિમેામાં રેટલા-રોટલી બીજાને અપાય, પરંતુ દીકરી કાકાના દીકરાને જ પરણે] ચોટીદાર વિ. જુિએ ‘ચેટી' + ફા. પ્રત્યય.] ચેટલીવાળું.