Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 865

ચીચવા
ચીચવા પું. [રવા.] એક પ્રકારના ચકડાળ. (૨) હીંચકે ી(િ-)યું? વિ. [જુએ
(૩) વડેદરા તરફ રમાતી એક રમત [ગગી, કીકી ચીચી શ્રી. સ્ક્રીના સ્તનની ડીંટડી. (૨) નાની છેાકરી, ચીચી-કાર પું, [રવા, + સં.] ‘ચી ચી' એવા અવાજ શ્રીચી-કૂંચી સ્ત્રી. [રવા] ભિન્ન ભિન્ન જાતનાં પક્ષીઓના એકસામટા થતા અવાજ
૮૨૦
ચીચુ પું., -ચું॰ ન. શેરડીના સાંઠાના ઊપળા બાજુના છેડા ચીચુંૐ વિ. ઘણું કઠણ અને મજબૂત ચીચા હું. જએ ‘ચાચે.' (ર) છેકર, ગંગા, કીકેા. (૩) કઠણ જાતના કાળા પથ્થર
સર-સામાન, અસખામ
ચીટક(-કા)વું સં. ક્રિ. [રવા.] ચેાટી પડવું, વળગી રહેવું. (ભ. કૃ.માં કર્તરિ-પ્રયાગ). ચિટકાઢ(-૧)વું પ્રે., સ. ક્રિ. ચીટકાવું જુએ ‘ચીટકવું' અને એનાં પ્રે. રૂપ.
ચીટકી સ્ત્રી. ચપટી, (ર) તડકા
ચીટલ (૫) શ્રી. બંગડી
ચીટલી સી. હાથ-પગની પાંચમી ટચલી આંગળી ચાટિયું ન. લાક્ડાની પાતળી ચીપ. (ર) સુકાઈ ગયેલું પાતળું લાકૈાટિયું. (૩) પાતળી પટ્ટીની ચૂડી ચીટી સ્ત્રી. લાકડાં ફાડતાં થતી અણઘડ પાતળી ચૌપ
ચીટું વિ. ચીકણું, ચીકટ. (૨) ન. જુએ ‘કીસું,' ચીઠી જુએ ‘ચિઠ્ઠી.’
ચાહું ` ન. જિઓ ‘ચિઠ્ઠી.'] કાગળની ચાડવામાં આવતી પટ્ટી (૨) મલમ-પટ્ટી. (૩) ગાંગડી ચીકુંૐ વિ. ચીઢું, ચીકણું
ચીજ સ્ત્રી, [કા. ચીઝ ] વસ્તુ, પદાર્થ, જણસ, આર્ટિકલ’ચીડુંૐ (ર) મહત્ત્વની વસ્તુ. (૩) (લા.) ગાવાનું પદ કે ઉસ્તાદી કવિતા, સરસ ગીત. [॰ હોવું (૩.પ્ર.) સરસ હાવું] ચીજ-છપટ પું. [જુએ ‘ચીજ’ દ્વારા.] બારદાનનું કપાત ચીજ-વસ્ત,-તુ સ્ત્રી. [+ સં. વસ્તુ ન., સમાનર્થીના દ્વિર્ભાવ]
ચા` પું. વનસ્પતિના ચીકણા રસ, ચૌર, ચીકણું દૂધ ચીૐ(-) (-ડથ, (-૪) સ્ત્રી, સખત અણગમે. (૨) રીસ, ગુસ્સેા. [॰ કાઢવી (રૂ. પ્ર.) ગુસ્સા વ્યક્ત કરવા. ખરું (રૂ.પ્ર.) જેને જરાયે જંપ કે શાંતિ નથી તેવું, ધાલાવેલિયું] ચીન. [હિં. ચીઢ, મરા, ચૌર]એ નામનું એક ઝાડ, ‘પાઇન’ ચી(-)વવું, ચીઢ(-)વાવું જુએ ‘ચિડા(-ઢા)નું’માં, ચીઢ (-ઢા)-ચીઢ(-ઢ) (-ય, -ઢય) સ્ત્રી. [જુએ ‘ચિડાવું.,’ફ઼િર્ભાવ.] વારંવાર ચિડાવું એ ચીડિયા-ખાનું ન. [હિં.] પક્ષીઓનું સંગ્રહાલય, (૨) પશુ-પક્ષીઓનું સંગ્રહાલય, (૨) (લા.) જ્યાં શેરભંકાર થયા કરતા હોય તેવું સ્થાન (કટાક્ષમાં કહેવાય છે.) ચીડિયા સેર (-રચ) સ્ત્રી. [જુએ ‘ચીડિયું ' + ‘સેર.’] કીડિયાં
ચીત-ભરમ
ચીડ(-ઢ)' + ગુ. ‘યું' ત. પ્ર.) ચિડાયા કરે તેવું, ચીડિયા સ્વભાવનું, વારંવાર રોષે ભરાવાના સ્વભાવતું. [-યાં કરવાં (ફ્. પ્ર.) સહેજસાજમાં ચિડાઈ જવું. (૨) ચીડવવું. ત્યાં ખાવાં, જ્યાં ના⟨-નાં)ખવાં (રૂ.પ્ર.) છણકા કરવા]
ચીડિયું ન. [હિં. ચીડિયા] પક્ષી. (ગુ.માં ચીડિયા-ખાનું' શબ્દ સિવાય આ રાખ્ત સ્વતંત્ર રીતે રઢ નથી.) ચીડી-સાર વિ. [હિ.] પક્ષીઓને મારી નાખનાર ચીઢું`(હું) વિ. [જુએ ‘શ્રી(-4)' +-ગુ, ‘' ત.પ્ર.] જ ચીડિયું ર
માતીની માળા
ચીડિયાં॰ ન., ખ.વ. [જુએ ચીડિયું.’] કીડિયાં ચી↓િ(-ઢ)યાં ન., ખ.વ. [જુએ ચીડિયું,૨] ચીડ ચડવાનાં લક્ષણ બતાવવાં એ
ચીડિયું॰ ન. કાચનું ભિન્ન ભિન્ન નંગનું મેતીના જેવું તે તે પેલું ગ, કીડિયું
Jain Education International_2010_04
ન. ચીથરું
[(નીચે ગાંઠવાળા), નાગરમેાથ ચીડા પું. ખેતરમાં થતા એ નામના એક અબાઉ છેડ ચીઢ (-ય) જુએ ચીડ,રે ચીઢ(-)વાવું જુએ ‘ચિડા(-ઢા)વું’માં, ચીઢા-ચૌઢ (ઢય) જુએ ચીંડા-ચીડ,' ચીઢિયાં જુએ ચીડિયું ૨ ચીહું જએ ‘ચીકું॰’
ચીણુ॰ ન., (-ચ) સ્ત્રી. [જુએ ‘ચીણવું,’] ઘાઘરાના નેફામાં લેવાય છે તે પ્રકારની ઘાધરા તેમજ બીજાં વસ્ત્રોમાં પાડવામાં આવતી કરચલી
ચીણુ (ણ્ય) સ્ત્રી. માટી મીઠું વગેરે ખેાદવાનું એક એજાર. (ર) ચાકડા ઉપરથી વાસણ ઉતારી લેવાની કુંભારની દારી. (૩) સ્ત્રીઓને કંઠમાં પહેરવાનું એક ઘરેણું ચીણ(-ન)ગી જુએ ‘ચિણગી.’ ચીણ(ન)ગે જુએ ‘ચિણગાર,’ ચીણ(-ન)-માલા(-ળા) સ્ત્રી. [જુઆ અં. ચેઇન' + સં]
સાંકળી ઘાટની કંઠની માળા
ચીણવી સ્ત્રી. એ નામને એક અડબાઉ વેલે
ચીણવું સ.ક્રિ. [સં. ચિનુ->પ્રા. ચિન-] કરચલી પાડવી, ચીણ ભરવાં (એમાં આંગળીની ચપટીના ઉપયોગ થતા હાય છે.) ચિણાવું કર્મણિ., ક્રિ. ચિણાવવું પ્રે., સ.ક્રિ. ચીણી ન. ચામાસામાંનું એક ઊડતું જીવડું ચીણ્ણા પું. [દે. પ્રા. સ્ત્રીનગ] એ નામનું એક ધાન્ય (જેના ભાત થાય છે તેમજ રેટલા પણ થાય છે. પીળાશ પડતા દાણા)
ચીત ક્રિ.વિ. ચત્તું. [॰ કરવું (રૂ.પ્ર.) કુસ્તીમાં સામાને જમીન ઉપર સપાટ પીઠભર સુવાડી દેવું. (૨) હરાવવું (મલકુસ્તીમાં). [॰ થવું (રું.પ્ર.) જમીન ઉપર સમગ્ર પીઠને। ભાગ સપાટ અડે એમ થવું. (ર) હારવું (મલ્લકુસ્તીમાં)] ચીતા હું, સં. ચિતાઁ દ્વારા.] મડદાં બાળવા માટેના બળતણને ઢગલે વિના ગિરે મુકાય એમ ચીત-ઘરા(-રૈ)ણે ક્રિ.વિ. [ + જુએ ‘ઘર (-રે)છું.'] કખા ચીતડું ન. [સં. ત્તિ દ્વારા + ‘હું' સ્વાર્થે ત, પ્ર.] ચિત્ત, મન. (પદ્મમાં.)
ચીત-પટ પું. બાંધકામમાં વપરાતા એક જાતનેા બંધ. (પિ.) ચીત-પલટ પું. [જુએ ‘ચીત’ + ‘પલટનું.’] એક પ્રકારના દંડ. (ન્યાયામ.)
ચીત-ભરમ વિ. સં. ચિત્ત-અમ] જએ ચિત્ત-ભ્રમ’ (વિ.).