Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 852

ચાળા
ચાળાર પું. [જુએ ‘ચાળવું' + ગુ. એ' શ્રૃ, પ્ર.] છાપરાં સંચારનારા મર [ચસકા] જએ ‘ચાળ.' ચાળા-ચટ(-સ)કા પું. [જુએ ચાળા.' –ઢિર્ભાવ, અને ચાંઈ સ્રી, [સં. ->પ્રા. રુંઢમ>ગુ, ‘ચાંદેí' + ગુ. ઈ' સ્ક્રીપ્રત્યય થયા પછી ‘”ના ઘસારા] ચાંદલાના સ્થાન ઉપરની નાની ટપકી, ઝીણી બિંદી. [॰ કરવું (રૂ. ખસિયાણું પાડવું]
પ્ર.)
૮૦
ચાંગી વિ, સ્ત્રી, [જુઆ‘ચાંડુ' + ગુ. ‘' શ્રીપ્રત્યય.] ઘેાડીની એક ઊં’ચી ખેત
ચાંઉ ક્રિ. વિ. [રવા.] મેઢામાં ગળી જવાય એમ. [॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) પારકું પચાવી પાડવું કે એળવવું] [કરનારું ચાંખર વિ. ગરીબ, ક્રીન સ્થિતિનું. (૨) ગરીખીને ઢોંગ ચાંખઢાઈ સી. [+ ગુ. આઈ ' ત. પ્ર.] ચાંખડપણું, ચાંખડી ચાંખરિયાળ (-ચ) વિ., દ્વી. [જુએ ‘ચાંખડીÔ' + ગુ. ‘મું’ + ‘આળ’ત. પ્ર.] (લા.) સૌરાષ્ટ્રની ક્રેાડીની એક જાત ચાંખડી સ્ત્રી. જએ ‘ચાખડી.’ [ચાંખડાઈ,’· ચાંખડી ી, જિએ ‘ચાંખડ' + ગુ. ‘*’ત, પ્ર.] જુએ ચાંખડે પું. ઊંટ ઉપર માલ મૂકવા માટેના માંચા ચાંગળું ન. [સં. ચતુરહ્]-> પ્રા. વરશુક્ષ્મ- દ્વારા લાવવ થ] હથેળીનાં ચાર આંગળામાં સમાય તેટલે જથ્થા, [ચપટી ચાંગળુ (રૂ. પ્ર.) યેાડું, સહેજ] ચાંગળું કે વિ. [જુએ ‘ચાંગળું’ + ગુ, ‘’ત. પ્ર.] લગભગ એક ચાંગળાના માપનું
ચાંચું વિ. [સં. દાળ-> પ્રા. પંચ-] સુંદર, સારું ચાંગેરી શ્રી, ખાટી લૂણીની ભાજી ચાંગા-પુતળિયા વિ., .પું. [જુએ ‘ચાંગું’+ ‘પુતળિયું.'] (લા.) ઘેાડાની એ નામની એક ઉત્તમ જાત
ચાંચ સ્ત્રી. [સં. અન્ધુ] પક્ષીઓના મેઢાના હાડકાંના બે પડ–રૂપ ભાગ (જે દ્વારા ખાવાનું કરે છે), તુંડ. (ર) ચાંચના ઘાટના કોઈ પણ આકાર (જેમકે પાઘડીની ચાંચ), (૩) એ નામની ઘેાડીની એક સારી જાત. [॰ ઊંઘઢવી (૬. પ્ર.) ખેલતાં થયું. ॰ ખ ચવી, ૰ ખૂંપવી ૦ ડૂબવી, • બૂઢવી (રૂ. પ્ર.) સમઝવાના વિષયમાં પ્રવેશ થવેા, સમ ઝાયું. ॰ પાકવી (રૂ. પ્ર.) ઇષ્ટ મળતી વેળા એના લાભ ઉઠાવવા અશક્ત બનવું. '૦ ખાળવી (-મૅળવી) (રૂ. પ્ર.) સ્વાદ લેવેા. ૦ મારવી (રૂ. પ્ર.) એના વિચારાની આપલેમાં વચ્ચે પડવું, માં લેવું (રૂ, પ્ર.) કખજે લેવું. (૨) (લા.) રાખવેા. (૩) ભચરડી નાખવું. -ચે.ચ(-)વું (૩. પ્ર.) નિંદાપાત્ર થવું]
ચાંચરૂ છું. ઝાંખા રાતા રંગનું ખૂબ નાનું એક સ્વજ પ્રકારનું કરડતું જંતુ, છની પેઠે ચેાળીના(-નાં)ખવું (-ચોળી-) (રૂ.પ્ર.) સરળતાથી મારી નાખવું. -ઢિયાં માંઢિયાં (રૂ. પ્ર.) નાગર।માં ગવાતાં ફટાણાં (લગ્ન-સમયે)] ચાંચઢ-મારી વિ., શ્રી. [જુએ ‘ચાંચડ’ + ‘મારવું' + ગુ. ગુ. ‘*'કૃ. પ્ર. + ઈ 'પ્રત્યય.] એ નામની એક [સ્ક્રીપ્રત્યય] ચાંચ ચાંચડી સ્ત્રી. [જ‘ચાંચ' + ગુ. ‘હું' ત. પ્ર. + * ' ચાંચણીગર પું. અકબરના સમયના ટંકશાળના એક આધિ
વનસ્પતિ
Jain Education International_2010_04
•
કારી (સાના-ચાંદીની કસેટી કરનારો) ચાંચર (૨૫) શ્રી. [રવા.] ટીખળ, ટાળ. [॰ ચઢ(-ઢ)કું (રૂ. પ્ર.) વરપક્ષ તરફથી કન્યાપક્ષને ઉદ્દેશી ફટાણાં ગાવાં ચાંચિયાં ન., ખ.વ. [ + ગુ. ‘મું’ત. પ્ર.] વરપક્ષનાં ટીખળ કરનારાં ખેરાં
ચાંડાળ(-ળે)ણ
ચાંચરી સી. કચર્ચા પછી ડૂંડાંઓમાં રહી ગયેલે દાણા ચાંચય (ચા-ચય) ન. [સં.] ચંચળપણું ચાંચવું ન. [સં. ચત્તુ-> પ્રા. કનુક્રમ] અનાજમાં પડતું ચાંચવાળું એક નાનું જંતુ. (ર) (લા.) વિ. મહુ ખાલ બાલ કરનારું
ચાંચવા હું. [જુએ ‘ચાંચનું.’] એક ચાંચવાળું જમીન ખાદવાનું એક હથિયાર, ત્રીકમ. (ર) કૂવામાંથી પાણી કાઢવાનું એક યંત્ર ચાંચવાર પું. દરિયાઈ લૂંટારા, ચાંચિયા
મારવી
ચાંચાટવું સ. ક્રિ. [જુએ ચાંચ' દ્વારા-તા. ધા.] ચાંચા [ચાંચવાળું ચાંચળું વિ. [જ આ ચાંચ' + ગુ. આછું' ત. પ્ર.] ચાંચાળા પું. [જએ ‘ચાંચાળું.’] (લા.) અપૈયા (પક્ષી) ચાંચિયાઈ વિ. [જુએ ‘ચાંચિયા' + ગુ. આઈ' ત. પ્ર.] ચાંચિયાને લગતું
ચાંચિયા-ગીરી, ચાંચિયા-ખાજી શ્રી. [જએ ચાંચિયા’ + ફા. ‘ગીર’–બાજ' + 'ઈ' પ્ર.] ચાંચિયાનું કાર્યે, દરિયાઈ લૂંટ, ‘પાયરસી’
ચાંચિયાપણું
ચાંચિયા-૧૮ (-ટચ) સી. [જ એ ‘ચાંચિયા' + સં, વૃત્તિ> પ્રા. વટ્ટિ], ચાંચિયા-વૃત્તિ શ્રી.[+સ.] ચાંચિયાના ધંધે, [(૨) ચાંચના આકારનું ચાંચિયું વિ. [જુએ ચાંચ' + ગુ. ‘ચું’ ત. પ્ર.] ચાંચવાળું ચાંચિયા પું. [સં. શ્વશ્ર્વ ગુનાખાર વ્રુત્તિવાળા માણસ; સં. નન્યિા-> પ્રા. જૈવિઘ્ન-] (લા.) દરિયાઈ લૂંટારો ચાંચિયા` વિ., પું. [જુએ ચાંચિયું.'] લાંખી ચાંચની પાઘડી પહેરનારા પુરુષ ચાંચી સી. ચાડી-ચુગલી
ચાંચૂડી સી. [ર્સ, નવુા> પ્રા. સંસુમા>મ. ગુ. ‘ચાંપ્’ +ગુ. 'ૐ' સ્વાર્થે ત. પ્ર. + ‘' પ્રત્યય.] ચાંચ. (પદ્મમાં.) ચાંટ (૮) સી. તબલાંની ઉપરની કિનાર ચાંટી સી [સૌ.] ખેાટા ખાડા. (૨) ચૂંટી, ચીટલે ચાંડાલ(-ળ) (ચાણ્ડાલ,-ળ) પું. [સં.] જુએ ‘ચંડાલ,’ ચાંઢાય(-ળ)-યાનિ (ચાણ્ડાલ-, -ળ-) સી. [સં.] ચંડાળનેા જનમારા. (૨) વિ. જેને ચંડાળના જન્મ મળ્યા છે તેવું ચાંડાલિકા (ચાણ્ડાલિકા) સી. [સં.] એક પ્રકારની વીણા ચાંઢાલિની (ચાણ્ડાલિની), ચાંઢાલી (ચાણ્ડાલી) સી. [સં.] ચંડાળ જ્ઞાતિની સ્ત્રી, ચાંડાળણ ચાંડાલી-ગમન (ચાણ્ડાલી) ન. [.] ચંડાળ જ્ઞાતિની શ્રી સાથેના સંભાગ
ચાંઢાળ (ચાણ્ડાળ) જુએ ‘ચાંડાલ.’ ચાંઢાળ(-)ણુ (ચાણ્ડાળ(-ળે)ણ્ય) શ્રી, જિએ ચાંડાળ’ + ગુ. ‘(-એ)' સ્રીપ્રત્યય.], ચાંઢાળણી સ્ત્રી. [સં. વાšાહિનિh1>પ્રા, વાંઢાહિળિયા] ચંડાળ જ્ઞાતિની સ્ત્રી