Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 851

ચાસણું
૮૦
આપવામાં આવતું ગાણુ, ચંદી
ચાળણુ . [ ઓ “ચાળવું” + ગુ. “અણ' કૃ પ્ર. ૮પ્રા. ચાસણું ન. જિઓ “ચાસ” + ગુ. “અણું 5 પ્ર.] (ખેતરમાં) વળમા તેમ “ચાળણ” + ગુ. “ઈ સ્ત્રી પ્રત્યચ.] ચાળવાનું
ચાસ પાડવા માટેનું દાંતાવાળું એક એજાર, દંતાળ જળીવાળું કે નાનાં કાણાંવાળું સાધન. (૨) છાપરાનાં નળિયાં ચાસન ક્રિ. વિ. પ્રસિદ્ધ રીતે, જાહેર રીતે, છડે ચેક ચાળવાની ક્રિયા. (૩) ચાળવાનું મહેનતાણું ચાસવું સ. ક્રિ. ૬. પ્રા, વાલ, ના. ધા.3 (ખેતરમાં ચાર ચાળણી-૫૮ વિ. [+ગુ. “પટ'+ “ઉ” ત.ક.] મનમાં-પેટમાં
પાડવા (હળ વગેરેવતી). (કર્મણિ અને પ્રે. વપરાશમાં નથી.) વાત છાની ન રાખી શકે તેવું, ચારણી-પટું [ચાળણી ચાસિયા પું, ન, બ. ૧, જિઓ “ચાસ + ગુ. “ઇયું' ત. ચાળણે પું. [ એ “ચાળવું' + ગુ. “અ” ક. પ્ર.) માટી , પ્ર.] (ચાસમાં વાવી તૈયાર કરેલા એક પ્રકારના ઘઉં ચાળણે-નૃત્ય ન. [+સ.] પેટના દંટી ફરતેના સ્નાયુઓને ચાસિયું વિ. [ જુઓ “ચાસિયા.”] ચાસ જેવા સળવાળું ગળ-ગોળ ફેરવી બતાવવાની ભવાયા વગેરેની એક ક્રિયા ચાસી સ્ત્રી. ખુશામત, પરસી, (૨) તાબેદારી
(ન. મા.)
[ફેરફારી ચાહ' પૃ. જિઓ “ચાહવું.”] અનુરાગ, પ્રેમ, પ્રીતિ, ભાવ, ચાળવ-ચૂળ પું. જિઓ “ચાળવવું,”-દ્વિભ] ઊથલ-પાથલ, હેત, પ્યાર
ચાળવણી સી. [જ એ “ચાળવવું' + ગુ. “અણી' ક. પ્ર.] ચાળી ચાહજે જ “ચા.” (આ રૂપ પણ ચાલુ છે.)
જુદી પાડવાની ક્રિયા. (૨) ઉથલ-પાથલ, ફેરફારી. (૩) ચાહક વિ. [જ “ચાહવું' + ગુ. “અક' ક. પ્ર.] ચાહનારું, ચાળવાનું મહેનતાણું આશક. (૨) પ્રેમ રાખનારું, (૩) પસંદ કરનારું
ચળવવું સ. કિં. જિઓ “ચાળવું'; એનું જ વિકસિત રૂપ. ચાહત (-ય) અ. જિઓ “ચાહવું' દ્વારા.] ઈરછા, આકાંક્ષા. આમાં . અર્થ નથી.] ચાળીને અલગ તારવવું. (૨) (લા.) (૨) ચાહ, પ્રેમ. (૩) જરૂરિયાત
સારું લાગે અને ફાયદો થાય એમ તારવવું. ચળવાવું કર્મણિ, ચાહન જ ચાસન.” (લેક-બોલીમાં “સ' કંઠય અાષ હોઈ કિ. ચળવાવવું છે., સ, ક્રિ.
એને ભ્રામક રીતે “હથી બતાવવામાં આવે છે.) ચાળવું સ. મિ. (સ. વા (વનું છે.)>પ્રા. શાસ્ત્ર છિદ્રવાળાં ચાહના શ્રી. જિએ “ચાહવું' + ગુ. અના' . પ્ર., સંકૃતા- સાધનોમાં કે ઉપર નાખી એમાંથી નીચે ચાખુ તારવવું ભાસી.] એ “ચાહ.
(જેમાં જાડું ઉપર રહી બચ). (૨) (છાપરાનાં નળિયાં) ચાહવું સ. ક્રિ. દિ. પ્રા. વાઘ, લિખિત પ્રગની દષ્ટિએ સંચારવાં. (૩) (વણાતી સેવને) લૂગડા ઉપર એકઠી કરવી. સીધે ના. ધા, પરંતુ રૂપાખ્યાનમાં “હમૃતિ' કિવા મર્મર | (૪) અ- ખાંમાંથી ચાખે અલગ કરવું. ચળાવવું? સ્વરવનિ ‘આ’ છે.] ઈરછવું, વાંછવું, આકાંક્ષા કરવી, (૨) કર્મણિ, ક્રિ. ચળાવવું? પ્રે., સ, કે અપેક્ષા હોવી, જરૂરિયાત હેવી, (૩) પ્રેમ કરે, પ્રીતિ ચાળાનેર વિ. જિઓ “ચાળો' + કા. પ્રત્યય.] ચાળા કરવાની કરવી, નેહ કરે. એનાં રૂપ ચાહ (ચાઉ), ચાહિયે
8 Sલા 25 વષથ
ટેવવાળું, ટીખળી ટેવવાળ, ટીખળી
જ એ “ચાળા-ખાર.' (ચા:ઇએ), ચહે (ચાય), ચાહો (ચા:૧), ચાહ્યો -હી- ચાળ-ગળું વિ. [જ એ “ચાળો'+ ગુ. ગરું', ઉચ્ચાર-ભેદ
-હ્યાં (ચાર-ચા-ઈ-યું-ચાં), ચાહીશ(ચાઇશ, ચાહીશ ચાળા-ચસકા પું, બ. વ. [જ “ચાળો' + “ચસકે.”], ચાહશું (ચાઇશું-ચાશું), ચાહશે (ચાડશે), ચાહશો (ચાશ) ચાળા-ચંËમાં (ચયાં ન., બ. ૧. જિઓ “ચાળો' દ્વારા.] ચાહત (ચારત), ચાહતેન્તા-તી-તું-તાં (ચા-ના-તી-તું-તાં), બુમ પાડતાં કરાતા ચાળા ચાહનાર-ર-રા-રી-રાં (ચારનાર-રવા-રી-રુ-રા), ચાહ- ચાળા-લખણું વિ. [જ “ચાળો”+ “લખણ + ગુ. “ઉ” વા-ના-ની-નું-ના (ચાડવાના-ના-ની-નું-નાં), ચાહેલ. ત. પ્ર.] જુએ “ચાળા-ખેર.” -લા-લીલું-લાં (ચાયેલ-લે-લા-લીલું-લાં), ચાહ (ચાર), ચાળી સ્ત્રી, જિઓ “ચાળું + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] બકરી, છારી ચાહજે-જે (ચા જે-જે), ચાહવું (ચારવું), ચાહીને ચાળીસ(-શ) વિ. [સં. વારિશ મી. > પ્રા. શાસ્ત્રી (ચાઈને). [ચાહીને (ચા:ઇને) (૨. પ્ર.) ઇરાદાપૂર્વક. ચારગણા દસની સંખ્યાનું. (૨) પિતાની મેળે, મેતે. ચાહે સે (ચાય)(રૂ.પ્ર.) ગમે ચાળીસ(-)-મું વિ. [+ ગુ. મું' ત. પ્ર.] ચાળીસની સંખ્યામાં તે, મરજી માફક]
પહેચેલું. (૨) ચાળીસમા દિવસનું
[કે પડિયો ચાલી (ચાઈ) શ્રી. વાડીપણું(ર) વિ. કુવાને લગતું ચાળીસાં ન, બ. વ. + ગુ. “ઉ” ત. પ્ર] ચાળીસને પાડે ચાલીને (ચાઈને) કિં. વિ. જિઓ “ચાહવું'માં.] (લા.) ચાળીસી-શી) સી. [+ ગુ. “ઈ'ત.] ચાળીસની સંખ્યા ઇરાદા-પૂર્વક, જાણી બછને, “ડેલિબરેલી'
સમહ. (૨) ચાળીસ વર્ષ જેટલો સમય. (૩) ૩૧ થી ૪૦ ચાળ (બ) સી. પુરુષનાં અંગરખા પહેરણ ખમીશ વગેરેને સુધીનાં વર્ષોને સમય અર્ધાથી નીચેનો ભાગ
ચાળું ન. બકરું, છારું. (૨) નાનું ઘેટું, ગિદરડું યાળક ન. ઊંટ-બકરાં-ઘેટાનું તે તે ટાણું
ચાળા' કું. [. વાછ%->પ્રા. ૨૦મ-] અંગની ટીખળ ચાળણ ન. જિઓ “ચાળવું' + ગુ. “અણ” ક. પ્ર.] લેટ પ્રકારની ચેષ્ટા, અડપલું. (૩) હાવ-ભાવ, નખરું. (૩) વગેરે ચાળવાથી ચાળણી કે હવારામાંથી ન નીકળી શકયું સંનિપાતનું લક્ષણ, સનેપાત. [-ળા કરવા (રૂ. પ્ર.) મરછ હોય તેવું ડારણ, ચળામણ, થલું
હોવા છતાં આનાકાની કરવી. -ળા પાઠવા (રૂ. પ્ર.) કઈ ચાળણું સ્ત્રીજિએ “ચાળવું' + ગુ. “અણ” ક. પ્ર. સંસકૃ કરતું હોય તેની જેમ ટીખળથી કરવું, ટીખળી નકલ કરવી. તાભાસી] ચળવું એ. (૨) (લા.) છણાવટ, (૩) ચકાસણી -ળા માંટવા (રૂ. પ્ર.) લાડમાં હા-ના કરવી)