Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 845

ચાર
ચદરું ન. [જએ ‘ચાદર' + ગુ. '' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ચાદરથી જરા મેટું અને પહોળું પાથરણું
ચા-દાન (ચા:-) ન. [ કા. ચાય—દાન ], ~ની સ્ત્રી [ + ગુ. ઈ' ત.પ્ર.] ચાનું પ્રવાહી રાખવાની કીટલી ચાનક સ્ત્રી. કાળજી, ચીવટ, ચેાંપ. (ર) ઉત્તેજન, ઉત્સાહ, જાગૃતિ. [॰ આપવી (.પ્ર.) ચેતવણી આપવી. ૦ચ(-)વી (રૂ.પ્ર.) ઉત્સાહ આવવેા, ૦ ચઢા(ઢા)વવી (રૂ.પ્ર.) ઉત્સાહિત કરવું. લાગવી (રૂ. પ્ર.) ચેતી જવું] ચાનકી સ્ત્રી. [જુએ ચાનકું' + ગુ. ઈ ' સ્રીપ્રત્યય.] બહુ જ નાની નાની ભાખરી (કૂતરાં વગેરેને ખવડાવવા કરાતી, ખળકા માટે પણ)
ચાન ન. ઢંગધડા વિનાના નાના રોટલા, ભાખરા ચાનસ પું., ન. [અં. ચાન્સ] નસીબ, ભાગ્ય, તગદ્દીર, (૨) શ્રી. ગંજીફાનાં પાનાંની એક રમત
ચાની સ્ત્રી. સૌરાષ્ટ્રની ઘેાડીની એ નામની એક જાત ચાન્સ પું. [અં.] જઆ ‘ચાનસ.’ (ર)(લા.) લાલ, ફાયદા ચાન્સલ પું. [અં.] ખ્રિસ્તી દેવળમાંના માં આગળના ભાગ ચાન્સેલર પું. [અં.] ઉચ્ચ વહીવટી તંત્રના અધ્યક્ષ. (૨) યુનિવર્સિટીના કુલાધિપતિ
ચાપ ન. [સં.,પું.] ધનુષ, ક્રામઠું. (૨) વર્તુલના અર્ધભાગ, (ગ.) ચાપ-કર્ણ પું. [સં.] વતુ ળના કાઈ પણ ભાગના બે છેડાને જોડનારી વ્યાસ સિવાયની સીધી લીટી, ‘કાર્ડ’(પાગે.).(ગ.) ચાપકું જ ‘ચાપવું.’ ચાપ-કેંદ્ર (કેન્દ્ર) ન. [સં.] ધનુષને! મધ્ય ભાગ, દબાણનું બિંદુ ચાપ(-પા)-ચાપ (-ચીપ્ટ) સ્ત્રી. [જુએ ‘ચીપનું’–દ્વિર્ભાવ] ઠીકઠાક કર્યા કરવું એ, (૨) (લા.) દીર્ધસૂત્રીપણું ચાપ-ચીપણું વિ. [જુએ ‘ચીપનું’ + ગુ. ‘અણું' કૃ. પ્ર., અને દ્વિર્જાવ.], ચાપ(-પા)ચીપિયું વિ. [જ ચીપ' + ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] ચાપાચીપ કરનારું. (ર) ટાપકટીપકવાળું
ચાપ
ચાપડું વિ. [દૈ.પ્રા. રવ્ડ-] લાકડા કે લેાખંડ યા ધાતુની પદાર્થમાં જડવામાં આવતી પટ્ટી. (ર) બારસાખ ઉપરનું ઢાંકણુ ચાપા હું. [જ ચાપડું,”] જએ ‘ચાપડું’. (૨) એકબીજી ઉપર દબાવીને એ લઈ આના કરેલા લૂઆ [- છેલવા કે મારવા) (રૂ.પ્ર.) ગપાટા મારવા, નકામી વાતેા કરવી] ચાપણુ (ણ્ય) સ્ત્રી, લેઢામાં ખાંચ પાડવાનું સાધન ચાપણિયું ન [જએ ‘ચાપણું' + ગુ. થયું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ‘ચાપડું(૨).’
ચાપણી સ્ત્રી. સુતારનું લેાઢાનું એક એજાર ચાપણું ન, "શે. પું. જએ ચાપડું(ર).’
८००
ચામ-ખેડુ
ચાપ-દીપ હું. [સં.], -àા હું. [સં, ચાવ + જુએ ‘દીવે.’] વીજળીના એક પ્રકારના દીવા, આર્કલૅમ્પ'
ચાબક(-ખ) પું. [ફા. ચાબુક] જુએ ચાબુક.’ ચાનકડી સ્ત્રી, જુએ ચાક-કેરણી.’
ચાખા(-ખા) કું., બ. વ. [જુએ ‘ચાબકા(-ખે!).'] (લા.) શિખામણરૂપે રજૂ થયેલું માર્મિક કટાક્ષ-કાવ્ય (એક સાહિત્યપ્રકાર) [ચાટલામાં ગૂંથવાની ઢારી [ચાંટેલું, ‘ફૂલશ' (ગ.વિ.)બકી(-ખી) સ્ત્રી. [જ એ ‘ચાબકા’ + ગુ, ‘ઈ’’ સ્ત્રીપ્રત્યય.] ચાપ૧ વિ. [જુએ ‘ચપટ.] જમીનની સપાટીને સમાંતર ચાળક(-) પું. [જએ ચામક(-ખ)' + ગુ. એ’ સ્વાર્થે ચાપયર (-ટથ) શ્રી. [રવા.] લપડાક, થપાટ ત. પ્ર.] જઆ ‘ચાબુક.’ [કા(-ખા) · મારવા, "કા(-ખા) ચાટિયું [જુએ ‘ચાપ ' + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] પીળા લગાવવા (રૂ. પ્ર.) શિખામણ રૂપ આકરા રામ્દ કહેવા] રંગનું ચપટું નંગ, એક જાતનું જવાહીર ચાબખ જુએ ‘ચાબક’ ચાપટે હું. સાળની અંદર તળિયાના ભાગમાં રાખવામાં ચામખા જ ચાબકા.’ આવતું લાકડાનું પગથી ખાવાય છે તે પગું ચાબખી જુએ ‘ચાબકી.’ ચાપા - વિ. જએ ‘ચાપ. ચાખખે જઆ ‘ચાઢ્ઢા,’ ચાપ? (થ) સ્ત્રી, કઠણ જમીન
d.
૧
ચામડું સ. ક્રિ. ટાંકણી ભેાંકળી. ખાવું? કર્મણિ., ક્રિ ચબાવવુંÖ પ્રે., સ. ક્રિ. [લા-વેડા ચાબાઈ સ્રી. [જએ ‘ચાબુ’ + ગુ. ‘આઈ’ત. પ્ર.] ચાવચાબુકવું., સ્ત્રી. [ફા.] ચામડાની કે સૂતરની ગૂંથેલી લટકતી દારીવાળી સેાટી (ઘેાડાગાડીવાળા રાખે છે તે). [॰ચાઢ(-)વી,॰ મારવી, ૰ લગાવવી (રૂ. પ્ર.) ચાબુકના ફટકા મારવા (વાડાને)] ચાલું(-g) વિ. [રવા.] ચણાવતું ત્રિ., સ, ક્રિ ચાલવું સ. ક્રિ. ખાવું, જમવું. ચલાવું કર્મણિ, ક્રિ. ચલાવવું ચામ ન. [સં. ધર્મે>> પ્રા. ચમ્ત] ચામડી, ચામડું, ત્વચા, ખાલ ચામ-ખેડું` ન. [જુએ ચામ’+ બેડું.”] મારીની ઝોળી.
Jain Education International_2010_04
ચાપલ ન. [ર્સ,] ચપળપણું. (૨) આળવીતરાઈ, મસ્તી-સાફાન ચાપલૂસ,-સી સ્ત્રી. [કા. ચાસી] ચીપી ચીપીને ખેાલવાની રીત, ચબાવલાપણું. (ર) (લા.) ખુશામત
ચાપવું ન. હથેળીને ખાડાના આકાર આપતાં થતા ખાડો, (ર) એમાં સમાય તેટલું પ્રવાહી વગેરેનું માપ, (૩) કાનની છૂટ. (૪) કાનની બૂટમાં પહેરવાનું એક પ્રકારનું ઘરેણું ચાપવું-ચપટી વિ. [જુએ ‘ચાપનું’ + ચપટી.’] એક હથેળીમાં સમાય અને ચપટીમાં આવે તેટલું ચાપાકાર છું., ચાપાકૃતિ સ્ત્રી. [સં. ચૉપ + અ-વાર, મા-fi], ધનુષના ઘાટ. (ર) વિ. ધનુષના આકારનું ચાપાચાપ (-૫) શ્રી. [રવા.] જએ ચાપ-ચીપ.’ ચાપાચીપિયું જુએ ‘ચાપ-ચીપિયું.’
ચા-પાણી (ચા:પાણી) ન., ખ. ૧. [જએ ‘ચા’ + ‘પાણી.’] પાણી અને ચાથી કરવામાં આવતા સત્કાર ચા-પાર્ટી (ચા-પાર્ટી) શ્રી. [અં.] ચા-નાસ્તાની ઉર્જાણી ચાપીય વિ. [સં.] અર્ધ-ગાળાકાર [કલ-અ ગલ.’ (ગ.) ચાપીય કાણુ પું. [સં] ધનુષના આકારના ખૂણેા, ‘સ્કેરિ ચાપું ન. હાથ પગનાં આંગળાં પાસેના ચપટા ભાગ. (૨) ચાપવામાં સમાય તેટલું માપ, ચાપવું ચા-પેાચી (ચા:પાચી) સ્ત્રી, ચા ઉકાળવાનું વાસણ ચાર્કિચ (ચાફિન્ચ) ન. ખેતરમાં જંતુઓના નાશ કરનારું એક પક્ષી