Page Text
________________
ચંદ્રબિંબ
ચંદ્રોપલ
,
ચંદ્ર છે,
મકારને યાર, હિ.1 શિવ
આવતું (*) આવું ચિત. (વ્યા.)
ભાગની બેઉ બાજની અણીને તે તે ભાગ ચંદ્ર-બિંબ (ચન્દ્રબિમ્બ) ન, સિં, પું, ન.] ચંદ્રને દેખાતો ચંદ્રશેખર (ચન્દ્ર) પું. (સં.) જેમના મસ્તક-ભાગ ઉપર ચંદે, ચંદ્રને દેખાતો ગળાકાર ભાગ
ચંદ્ર હોવાની માન્યતા છે તેવા) મહાદેવ, શિવજી, રુદ્ર, ચંદ્ર-ભાટ (ચન્દ્ર) પું. [. + જુઓ “ભાટ.'] શિવ અને ચંદ્ર-ચંડ, ચંદ્ર-મૌલિ કાલીનો ઉપાસક એક પ્રકારના યાચક ભાટ
ચંદ્ર(-)૪ (ચન્દ્ર(-)સ, જુઓ “ચંદરસ.' ચંદ્ર-ભૂષણ (ચન્દ્ર) વિ., પૃ. [સં.] (જેમના મસ્તકને ચંદ્ર ચંદ્ર-સારણી (ચન્દ્ર- સ્ત્રી. [સં.] ચંદ્રની આકાશીય ગતિનું ઘરેણારૂપ માનવામાં આવે છે તેવા) મહાદેવ, શિવજી, રુદ્ર ગણિત સ્પષ્ટ કરતો નકશે કે ગ્રંથ ચંદ્રમણિ (ચન્દ્ર) પૃ. [સં] જુએ “ચંદ્રકાંત.”
ચંદ્રસ્થાનીય (ચન્દ્ર) વિ. [સં] શ્વાસ કે સ્વરની દષ્ટિએ ચંદ્ર-મંડલ(-ળ) (ચન્દ્ર-મણ્ડલ,-ળ)ન. (સં.) ચંદ્રને સમગ્ર ભાગ નાકના ડાબા નસકોરાને લગતું ચંદ્રમા (ચન્દ્રમાં) ૫. [સં. રમા :] જાઓ “ચંદ્ર (૧).' ચંદ્ર-સ્વર (ચન્દ્ર) ૫. [સં.] ડાબા નસકેરામાં ચાલતે શ્વાસ [બારમે ચંદ્રમા (ચન્દ્રમાં) (રૂ. પ્ર.) શત્રુતા, વેર] [ો . ચંદ્રહાસ (ચન્દ્ર) પું. [સં.] (લા.) ચંદ્રની જેમ ચળકતી તલવાર. ચંદ્ર-માન (ચન્દ્ર)ન. સ.] ચંદ્રની ગતિ પ્રમાણેની ગણતરી. (૨) પૌરાણિક કથા પ્રમાણે રાવણની એ નામની તલવાર, ચંદ્રમુખી' (ચન્દ્ર, વિ, સ્ત્રી. સિં] ચંદ્રના જેવું મુખ છે (સંજ્ઞા), (૩) પૌરાણિક કથા પ્રમાણે કેરલના સુધાર્મિક તેવી સ્ત્રી
રાજાનો એ નામનો કુમાર. (સંજ્ઞા.) ચંદ્રમુખી (ચન્દ્ર) વિ. [સ., ] ચંદ્રની બાજ મુખ કરી ચંદ્ર-હાર (ચંદ્ર) . [સં.] એ “ચંદન-હાર.” રહેલું. (૨) ન. એ નામનો રાતે ફૂલ ખીલે છે તેવો એક છોડ ચંદ્રાર્ધ (ચન્દ્રાર્ધ) વિ., મું, [સં. વન્દ્ર + અર્થ] ચંદ્રનું અડધું ચંદ્ર-મલિ (ચન્દ્ર) પું. [સં.3, -લીવર (ચન્દ્ર) પં. [+ ફાડિયું, આઠમને ચંદ્ર સ. સ્વર) (રમના મુગટમાં ચંદ્ર હોવાની પૌરાણિક ચંદ્રાવલી -ળી(ચન્દ્રાવલી,-ળી) સ્ત્રી.[સં] પૌરાણિક આખ્યા માન્યતા છે તેવા) મહાદેવ, શિવજી, રુક, ચંદ્રચૂડ ચિકામાં ગેપબાલક શ્રીકૃષ્ણ ઉપર અનુરાગવાળી એક ચંદ્ર-યુતિ (ચન્દ્ર) સ્ત્રી. [સં.] કોઈ પણ ગ્રહ કે નક્ષત્રની ગેપબાલિકા, (સંજ્ઞા) ઉત્તર-દક્ષિણ સીધી લીટીમાં ચંદ્ર આવતાં થતું મનાતું જોડાણ. ચંદ્રાવળ (ચન્દ્રાવળ) પં. [સં. ચંદ્ર-વા-> પ્રા. ચંદ્ર(જ.)
[(૨) બીજને ચંદ્રમા. (જ.) વ@> ગુ. “ચંદરાવળો' થઈ] એક યમક પ્રકારને માત્રામેળ ચંદ્ર-લેખા (ચન્દ્ર સ્ત્રી. સિં.] ચંદ્રની પ્રકાશિત કર. છંદ. (પિ.) ચંદ્ર-લેક (ચન્દ્ર) પું. [.] ચંદ્રની સપાટી ઉપરને પ્રદેશ ચંદ્રાવળ (ચન્દ્રાવળા) પું, બ. વ. જિઓ “ચંદ્રાવળે.' (પ્રત્યક્ષ પહોંચી જતાં પાણી અને પ્રાણીસૃષ્ટિ વિનાને (લા.) ચંદ્રાવળા છંદમાં રચાયેલું કાવ્ય (આના સાવ જેવામાં આવ્યો છે.)
[સાધન આ જ “ચંદ્રાવળા' છંદના “કૃષ્ણાવળા’ અને ‘રામાવળા' પણ ચંદ્રયાન (ચ) ન, [સં] ચંદ્ર તરફ જવા માટેનું વૈજ્ઞાનિક તે તે કૃષ્ણ અને રામના અપાયેલા કથાનકને કારણે ચંદ્રવદન (ચન્દ્ર) ન. સિં] ચંદ્રમાના જેવું રૂપાળું મેટું. કહેવાયા છે.)
[જવું એ (૨) વિ. ચંદ્રના જેવા રૂપાળા મેઢાવાળું
ચંદ્રાસ્ત (ચન્દાસ્ત) ૫. [સં. વન્દ્ર + વાસ્ત] ચંદ્રનું આથમી ચંદ્રવદના (ચન્દ્રવિ, સ્ત્રી. [૪], -ની સ્ત્રી. [સં. વન ચંદ્રાંગદ (ચન્દ્રાદ) ૫. સિ. વન્દ્ર + અક) (ચંદ્ર જેમના +ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] એ “ચંદ્રમુખી."
બાજુબંધનું ભૂષણ છે તેવા) મહાદેવ, શિવ, રુદ્ર ચંદ્ર-વલલરી, ચંદ્ર-વલિલકા, ચંદ્ર-વલી (ચન્દ્રની સ્ત્રી. [સં.] ચંદ્રાંશુ (ચન્દ્રશુ) ન. [સં. વન્દ્ર મંગુ છું.] ચંદ્રનું કિરણ સેમ નામની એક વેલ, સેમવલી
ચંદ્રિકા (ચન્દ્રિકા) શ્રી. [સં] ચાંદની, સ્ના, કૌમુદી, ચંદ્રવંશ (ચન્દ્ર-વીશ) પું. [સં] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે મુન-લાઈટ.' (૨) કપાળમાં બીજના આકારનું સુશોભન ચંદ્રથી ઇલામાં થયેલ ક્ષત્રિય વશ (જેમાં પુરુ અને યદુના (કુંકુમનું કે એવા રંગીન પદાર્થનું કરેલું). (૩) નાનું મેરવંશ --પૌર અને યાદ જાણીતા છે.)
પિચ્છ. (૪) માથાનું અર્ધચંદ્રાકાર એક ઘરેણું કે મુગટ ચંદ્રવંશી (ચન્દ્રવંશી) વિ. સિં, પું], શીય, ચંદ્ર- ચંદ્રિકેત્સવ (ચન્દ્રિકેત્સવ) ૫. [જિદ્ર + સત્સવ (ચન્દ્ર-૧) વિ. સિ] ચંદ્રવંશમાં ઉત્પન્ન થયેલું
શરદપૂર્ણિમાનો ઉતસવ, શરદુત્સવ
[મુન-લાઈટ” ચંદ્ર-વાર (ચન્દ્ર) પૃ. [સં] સમવાર. (સંજ્ઞા.)
ચંદ્રિમા (ચન્દ્રિમા) સ્ત્રી સં.] ચાંદની, સ્ના, કૌમુદી, ચંદ્રવાસી થવું (રૂ. પ્ર.) રાત લઈને નાસી છૂટવું
ચંદ્ર (ચન્દીસ્ત્રી, [સં. વન્દ્ર + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય જુઓ ચંદ્ર-વિકાસી (ચન્દ્ર) વિ. [સ., .] રાતે જેનાં ફૂલ વિકસે “ચંદા.” (પદ્યમાં.)
છે તેવું (એક ફૂલછોડ; પિયણ જાતને કમળ-છોડ) ચંદ્રસ (ચન્દ્રસ) જુઓ ચંદરસ. ચંદ્ર-વત (ચન્ટ-) ન. [૪] એ “ચાંદ્રાયણ.”
ચંદ્રોદય (ચન્દ્રોદય) કું. [સં. વન્દ્ર + ૩૬] ચંદ્રનું ઊગવું એ. ચંદ્ર-શાલા(-ળા) (ચન્દ્ર) સ્ત્રી. [૪] અગાસી. (૨) અગાસીમાં (૨) એ નામની એક રાસાયણિક દવા. (આયુ.) આવેલો ખંડ (જેમાં ચંદ્રનાં કિરણ પડતાં હોય)
ચંદ્રોપરાગ (ચન્દ્રોપરાગ) પં. [સં. + ૩૨IT] જુઓ ચંદ્ર-શિલા (ચન્દ્રની સ્ત્રી. [સં.] ચંદ્રની સપાટી ઉપર તે તે “ચંદ્રગ્રહણ.' પથ્થર. (૨) જુએ “ચંદ્રકાંત.”
ચંદ્રોપલ ઘું. [સં. ચન્દ્ર + ૩૫] ચંદ્રની સપાટી ઉપર તે ચંદ્ર-શંગ (ચન્દ્ર) ન. [સં.) બીજના ચંદ્રમાના પ્રકાશિત તે પથ્થર કે કાંકરે. (૨) જુએ ચંદ્રકાંત.”
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |