Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 83

અણ-સુચ્યું
૩૮
અણુ-બ
અણુ-સુશ્ય વિ. [+ જુઓ “સુણવું’ + ગુ. “યું' ભૂ.ક.] જુઓ અણી-ચૂકવિ . [+જુઓ “ચૂકવું' + ગુ. “યું” ભ. ક.] કટેકટીના ‘અણસાંભળ્યું.
[સુધરેલું. (૨) અસંસ્કારી સમયમાંથી બચી ગયેલું અણુ-સુધર્યું વિ, [+ જુઓ સુધરવું + ગુ. “યું + ભૂ, ક] ન અણીદ, કણીદરો ! એક બાળ-રમતા અણુ-સંધ્યું વિ. [+ જુઓ “સંઘવું' + ગુ. “યું' ભૂ.ક.] નહિ અણીદાર જુઓ “અણિ-દાર'. સ્વેલું. (૨) (લા.) તાજું
અણુ-પળ સ્ત્રી. [+ સં. વરુ, ન] કટેકટીની વિળા અણુ-જોયું વિ. [+ જુઓ “સેવું+ગુ. “યું' ભૂક] સૂપડાથી અણી-પ્રસંગ (રસ) પું. [+સં.] અણીને વખત. (૨) કસ્તર કાઢયા વિનાનું, નહિ ઝાટકેલું
તાકડે, યોગ, બરાબરને વખત અણસેલિયું જુઓ “અળસિયું.
અણુ-બણી સ્ત્રી.[જુઓ આણી, દ્વિર્ભાવ] ખરી મુશ્કેલીનો પ્રસંગ અણુ-સ્પર્ફે વિ. [+ જુઓ “સ્પર્શવું' + ગુ, “હું” ..] જેને અણી-ભાર વિ. [+ જ “મારવું'.] ખરબચડી ઘડાઈનું. (૨) સ્પર્શ કરવામાં નથી આવે તેવું, અ-સ્કૃષ્ટ
ખરબચડું અણહક(ક) ૫. [+ જુઓ “હક(-).] અનધિકાર,
[રીતે, આરપાર હકનો અભાવ. (૨) (લા.) ગેરરીતિ
અણી-સર ક્રિ. વિ. [+ જુઓ “સરવું.'] અણી નીકળી જાય એ અણહદ વિ. [+ એ “હદ”] હદ વિનાનું, અનહદ, બે- અણીશું ન. [ફ, અનીસૂન, ગ્રીકમાંથી] એક જાતનું બી, શુમાર, ખૂબ, અપાર, બેહદ
[મળતું, સમાન વસાણું. (૨) વરિયાળી અણુહારી વિ, સિં, મનહારી, મું.] - ના રૂપને અદલે અદલ અણુ પું. [સં.] સમય કે કદ કે કઈ પદાર્થને નાનામાં અણુ-હાલ્યું વિ. [+ જુઓ હાલવું' + ગુ. “યું' ભુ..] હાલેલું ના ભાગ, ઍટમ’. (૨) પદાર્થના બધા જ ગુણધર્મ ધરાવકે હલાવેલું ન હોય તેવું, અવિચલિત, સ્થિર
નારે નાનામાં નાના એકમ, “મોલેક્યુલ'. (૩) એક જાતનું અણુ-હિત ન. [+ સં.] અહિત [ગેરવાજબી, અજુગતું ધાન્ય, કાંગ. (૪) ન. [સે, .] સૂર્યનાં કિરણેમાં દેખાતે અણુ-હૂતું વિ. [+જ, ગુ.] અસ્તિત્વ વગરનું (૨) લા.) રજકણ. (૪) વિ. અતિ સૂક્ષ્મ, તદૃન થોડું અણુ-હેણું [+ જુઓ બહોણું.] વિ. ન થવાનું
અણુક ! [સં.] પરમાણુ. (૨) જીવતત્વ આપનારું તત્વ કે અણુ-હેલાતું વિ. [+જઓ “હોલાવું + ગુ. “તું” વર્તક] - કિરણ, “મનાડ’. (દ. બા.) (૩) એક જાતનું ધાન્ય, કાંગ. ઓલવાતું, અખંડ, બળતું
(૪) વિ. ઘણું નાનું. (૫) વિ. (લા.) હોશિયાર અણાચાર છું. [સં. મનાવાસદાચારને અભાવ, દુરાચાર, અણુ-કિરણ ન. [સં., પૃ.] વીજળીને અણુ, વિદ્યુદણ, ખરાબ વર્તન [ભજન, (જેન.) ઇલેક ટોન
કયૂલર મશન” અણુથમી લિ, શ્રી. જિઓ “અણાથયું’.] આથમ્યા પર્વનું અણુ-ગતિ સ્ત્રી. [સં.] પદાર્થના અણુઓની ગતિ, “મેલેઅણથિમ્યું વિ. [સં. મન-મમત->પ્રા. માથમિક-3ન અણુ-તમ વિ. [સં.] અત્યંત બારીક
આથમેલું. (૨) ન. સૂર્યાસ્ત પહેલાનું ભજન. (જેન) અણુ-તા સ્ત્રી. [સં.] અત્યંત સૂક્ષ્મતા [વપરાતું એક તેલ અણલિંગ્યું (-લિક ઘું) વિ. [સં. મન-યાતિ ->પ્રા. અણુ-તૈલ ન. [સંસ્કૃતાભાસી “અણ” + સં.] એ નામનું દવામાં
ઝામિ ] આલિંગન જેને ન દેવામાં આવ્યું હોય તેવું. આણુ-૧ ન. [સં.] જુઓ “અણુ-તા'. [શક્તિ, અણિમા (૨) અસ્પષ્ટ
અણુ-શક્તિ સ્ત્રી. [સં.] નાનામાં નાનું રૂપ ધારણ કરવાની અણાવવું, અણવું જાઓ “આણવું' માં.
અણુ-દ્રવ્ય ન. [સં.] શરીરની રચના કરનારું ઝીણામાં ઝીણું અણિ(-ણી) સ્ત્રી. [સં. મનિ ! -ળી સ્ત્રી.] વસ્તુને ભેંકાય પરમાણુરૂપ દ્રવ્ય, એટોમિક સસ્ટન્સ’ (ન. દે) તેવો બારીક છેડે. (૨) ટોચ, શિખર. (૩) છેક છેડાને અણુ-દુત ન. [સં.] તાલનાં છ અંગોમાંનું એક. (સંગીત.), ભાગ, અવધિ, અંત. (૪) (લા.) કટોકટી. [૦%ાંઢવી અણુ-ધડાકા . [+ જુઓ “ધડાકે.] અણુબૉમ્બ ફૂટતાં થતો (રૂ.પ્ર.) છેલી કે ઘડીને અણીદાર કરવું. ૦ચકવી (રૂ. પ્ર.) ભારે મોટે અવાજ આવી મળેલ લાભને સમય જતો કરવો. સાત-સાચવવી અણુ-ધર્મ મું. [સં.] સક્ષમ ધર્મ, સમઝવામાં મુશ્કેલ પડે તેવી (રૂ. પ્ર.) કે સાચવી લે, કટેકટ સમયે ખપમાં આવવું.] ધર્મપ્રક્રિયા, (૨) ગૃહસ્થધર્મ. (જૈન) અણિ(@ી)-દાર વિ. [+ફા. પ્રત્યય, અણિયલ, અણિયાલવું, અણુ-પરમાણુ ન., બ.વ. [સં., મું] પદાર્થને સુમતિ
અણિયાળું વિ. [+ ગુ. “અલ', “આલડું, “આળું ત...] સૂમ ભાગ તીર્ણ અણીવાળું
[થવાની શક્તિ, (ગ) આણુપૂવિ શ્રી. [સં. માનુFઊં] જીવ એક ગતિમાંથી બીજી અણિમા સ્ત્રી, [સ, મણિમાનું છું.] બારીકમાં બારીક અણુરૂપ . ગતિમાં સીધી રીતે જઈ શકે એવી નામકર્મની એક પ્રકૃતિ. અણિયું ન. [જ “અણી” -ગુ. ઈયું' ત...] કલમની (જૈન) ટાંપ, “નિબ'(૨) ખાંચે, ખચકે. (૩) ગાડાની પીંજણ અણુ-પ્રચય પું. [સં.] પરમાણુઓનો જથો [શક્તિ નીચેની આડી. (૪) હળને એ નામને એક ભાગ અણુ-બલ(ળ) ન. [સં.] રજકણની એકબીજાને આકર્ષવાની અણિ(ત્રણ)–શુદ્ધ વિ. [સં.] તદ્દન શુદ્ધ, દોષ વગરનું. (૨) અણુ-બિબ (-
બિમ્બ ન. (સં.] ભૌતિક પદાર્થની અણુઓથી અખંડ
બનેલી મૂર્તિ અણિશું વિ. [સં. અનિવદિત–] અણીવાળું, અણીદાર અણુ-બબ, (ઍમ્બ) j[+] પરમાણુને તોડવાની વૈજ્ઞાનિક અણી જુઓ “અણિ.”
યુક્તિ વાપરીને તૈયાર કરતે અતિવિનાશક ઍમ્બ