Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 82

અણ-માલ
અણુ-મેલ વિ. [+સં. મૌલ્થ-> પ્રા. મોજી] જુએ ‘અણમૂલ,’
૩૭
અણુચાર ન. બાવળની જાતનું એક વૃક્ષ (જેની છાલમાંથી નીકળતા રંગ ચામડાં રંગવામાં વપરાચ છે.) અણુરવા હું. [સં. અનુ-વ] ખડખડાટ, લારે। અણુ-રાગ પું. [+સં.] રાગ–પ્રૌતિના અભાવ. (૨) અણુઅનાવ, ખટરાગ. (૩) કજિયા, કંકાસ અણુ-રાગી વિ. [ + સેં., પું.] અણરાગવાળું અણુ-રાંખ્યું [+ જુએ રાંધવું + ગુ. ‘યું’ ભૂ.કૃ.] રાંધ્યા વિનાનું, અણુ-રૂપ-(-પી) વિ. [+સં., પું.] જેને રૂપ-આકાર નથી તેવું, નિરાકાર. (૨) કદરૂપું
[કાચું
અણુ-રીકશું વિ. [+જુએ ‘રેકવું’+ગુ. ‘હું' ભૂ. કૃ] ન રાકેલું, વણકહ્યું [(ર) એની મેળે ભ્રુગેલું અણુ-રાખ્યું વિ. [ + જુએ ‘રેપણું + ગુ. ‘પું' ભૂ.કૃ.] ન રોપેલું અણુલખ ્યું) વિ. [+સં. હ્રિણ- ગુ. ‘લખવું'+ગુ. ‘યું' ભૂ. કૃ.] ગણતરી કરવામાં નથી આવી તેવું, અગણિત અણુ-લખર્ચે વિ. [+ સં. શ્વ-> પ્રા. લ] લક્ષ્યમાં-ધ્યાનમાં ન આવે તેવું, અચિંત્ય અણુ-લિંગી (-લિગી) વિ. [+સં., પું.] સ્ત્રી-પુરુષસૂચક જાતિભેદ વિનાનું. (૨) નિશાની વિનાનું. (૩) દેહ વગરનું. (૪) (લા.) પું. પરમાત્મા
અણુ-લેખ' ન. [+ જ ‘લેખું’.] ગણના-ગણતરીના અભાવ. (૨) ગુપ્તતા. (૩) બેદરકારી. (૪) કેાગઢ હેાવાપણું અણુ-લેતું વિ. [+ જએ ‘લેવું’ + ગુ. ‘તું’ વર્ત, કૃ.] માહિતી વિનાનું, અજાણ. (ર) સમઝ વિનાનું [એક ઘરેણું અણવટ પું. સ્ત્રીઓના પગના અંગૂઠામાં પહેરવાનું ઘુઘરિયાળું અટ-વીંછિયા પું., ખ.વ. સ્ત્રીઓના પગનાં અંગૂઠા અને આંગળીઓમાં પહેરવાનાં એ નામનાં ઘરેણાં (અત્યારે હવે વપરાશમાંથી લગભગ ખસી ગયાં છે.) અણુ-વદાથું વિ. [+જુએ ‘વદાડવું’+ ગુ. ‘ચું' ભૂ.કૃ.] ગણતરીમાં નહિ લીધેલું. (૨) અસ્વીકાર્ય અણુવર પું. [સં. મનુ-વર્ વરરાજાની પાછળ ચાલનારા, એના સહાયક] લગ્નપ્રસંગે વરની તહેનાત સાંચવતા અંગતના સગા ચા મિત્ર
સહાયક સખી
અણુરિયું ન. [ + ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] અણવર. (૨) લગ્નમાં કન્યાની સાથે જનારું-એનું સહાયક મણવરી શ્રી. [+]. ‘ઈ' સ્રીપ્રત્યય] લગ્નમાં કન્યાની [પરણેલું, કુંવારું અણુ-વર્યું. ન. [+જુએ ‘વરવું’+ ગુ. ‘ચું' ભૂ. કૃ.] નહે અણુ-વળકણું વિ. [ + ‘વળવું' + ગુ. ‘અણું' કૃ.પ્ર.+ ‘ક' મધ્યગ.] વળે નહિ તેવું, સખત. (ર) (લા.) હડીયું, જિદ્દી અણુ-વાકેř, ગાર વિ. [+જુએ વાકેž, ૦ગાર'.] બિનમાહિતગાર, અજાણ [અજાણપણ, અજ્ઞાન અણુ-વાકેફગારી સ્ત્રી. [ + જ ‘વાકેફેગારી'.] બિન-માહિતી, અણુ-વાકેફી સ્ત્રી, [+જુએ ‘વાકી’.] અણવાકે ગારી અણવા(-ણું) વિ. [સં. અનુપાનદ્-> પ્રા. અળુવાળä] ઉધાડા પગવાળું. અડવા પગનું [ન ખીલેલું અણુવિકસિત વિ. [+સં.] વિકાસ ન પામ્યું હોય તેવું,
Jain Education International_2010_04
અસિયું એલ,-હું’
અણુ-વિકસેલ(i) વિ. [ + જુએ ‘વિકસવું’ + ગુ. બી.ભું.કૃ.] અવિકસિત અણુ-વિચાર્યું. વિ. [ + જુએ ‘વિચારવું + ગુ. ‘યું’ ભૂ.કૃ.] જેના વિશે વિચાર કરવામાં આવ્યા ન હોય તેવું, અવિચારિત અણુ-વિશ્વાસ પું. [+સં.] અવિશ્વાસ. (ર) શંકા, વહેમ અણુ-વીત્યું વિ. [ + જુએ ‘વીતવું’ + ગુ. ‘ચું' ભૂ.કૃ.] વીત્યું ન હાય તેવું, જેના વિશે અનુભવ ન થયા હોય તેવું અણુ-વીંગ્યું વિ. [ગ્રા.] અણસમઝુ, બેથડ અણુ-વીંધ્યું. વિ. [+જુએ ‘વીંધવું’ + ગુ. ‘યું' ભૂ.કૃ.] ન વીંધેલું. (૨) નહિ નાચેલું. (૩) (લા.) ખસી કર્યા વિનાનું, (૪) અશિક્ષિત. [-ચા આખલા (ઉ.પ્ર.) નહિ પલેાટાયેલે અણભંગ માણસ, મેથડ વિનાનું, કારું અણુ-લૂ હું વિ. [+સં. ઘુટ-> પ્રા. હ્યુન્નુમ – ] વરસ્યા અણુ-શમ્યું વિ. [ + જુએ શમવું’ + ગુ. ‘ધું' ભૂ.કૃ.] અશાંત અણુ-શિખાઉ વિ. [+જુએ ‘રાખાઉ.'] તાલીમ વિનાનું અણુશિ(-સિ)ચું જુએ ‘અળિરાયું.’ અણુ-શીખ્યું. વિ. [ + જ
તાલીમ નથી લીધી તેવું, અભણ
શીખવું' + ગુ, ચું' ભૂÈ] અણુ-શેજ્યું વિ. [+ જુએ ‘શેધવું’ + ગુ, ‘ચું' ભૂ.કૃ.] શુદ્ધ ન કરેલું. (૨) શેાધેલું ન હોય તેવું, તપાસ કર્યાં વિનાનું અણુસ સ્ત્રી. [સ, અનુકૃતિ-> પ્રા. મળત્તTM] મળતાપણું, અણસાર અણુ-સખડી સ્ત્રી. [ + જુએ ‘સખડી.’] પાણીના સંબંધ વિના ઘીમાં બનાવેલી ચા ઘી અને ચાસણી-પૂરતા પાણીવાળી મિષ્ટાન્ન પૂરી વગેરે વાનગી, (પુષ્ટિ.) [દખલગીરી અણુસ-ખમ સ્ત્રી [જુએ ‘અણસ + ‘ખણસ.'] (લા.) અણુસણુ ન. [સં. અન્ + માન->પ્રા. અળસળ, પ્રા. તત્સમ] ખેરાક નહિ લેવાનું વ્રત, અનશન, સંથારા. (જૈન.) અણુસણ-ધારી વિ. [+સં., પું.] સંથારે કરનારું. (જૈન.) અણુ-સતિયું વિ. [ + જુએ ‘સતિયું.’] સચવ્રત નહિ પાળનારું અણુ-સમઝ(-જ), -ઝ(-જ)ણ ( -ઝેથ,-ય-) (-ઝણ્ય) સ્ત્રી [+ જુએ ‘સમગ્ઝ-(જ)’–સમઝણ’.] સમઝના અભાવ. (૨) ગેરસમઝતી
અણુ-સમઝ⟨-જ)હું વિ. [ + ‘જુએ ’સમઝ(-૪)ણું'.] અણુસમઝુ. (ર) અજ્ઞાની, ખાલિશ. (૩) મૂર્ખ અણુ-સમઝણું(-જ્યું) વિ. [ + જુએ ‘સમઝ(-જ)યું. + ગુ. ‘ચું’ લૂ.કૃ.] જે સમઝણું નથી તેવું [અણપ્રસાદી. (પુષ્ટિ.) અણુ-સમર્પિત વિ. [+સં.] નહિ સમર્પેલું, ન ધર્યાં વિનાનું, અણુ-સરજ્યું વિ. [+ જ સરજવું +ગુ, ચું' ભૂ.કૃ.] નહિ સરળેલું. (૨) એની મેળે આવી પડેલું, અણધાર્યું અણુસાર પું., (–રય) સ્ત્રી. [સં. મનુસાર, પું.] મળતાપણું, અસ. (ર) (લા.) આંખથી કરવામાં આવતી ઇશારત અણુસારવું સ. ક્રિ. [જુએ ‘અણસાર,’-ના. ધા.] અણસાર -ઇશારા કરવા
અણુસાર પું. [જુઓ ‘અણસાર’ +ગુ. ‘એ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર] આંખથી કરવામાં આવતા ઈશારે. (ર) ચેતવણી. (૩) (લા.) સહેજ વહેમ [પૂર્વે નહિ સાંભળેલું, અશ્રુતપૂર્વ અણુ-સાંભળ્યું વિ. [+જુએ ‘સાંભળવું + ગુ. ‘યું’ભૂ] અણુસિયું જુએ ‘અશિયું' – ‘અળશિયું'.