Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 827

ચમક
૮૨
ચશ્મારા
ચમન !, ન. [૩] બાગ, બગીચે, ઉદ્યાન, ઉપવન. (૨) છેડેના મવાળા. (૨) મકાઈના છોડ ઉપર તેમજ શેરડીના (લા.) આનંદ, મોજમઝા. (૩) હાસ્ય-વિનોદ
છોડ ઉપર દેખાતી માંજર ચમનદારી સ્ત્રી. [ફ.] મિજમઝા
ચમકે પું. એ નામની એક રમત ચમન-બંદી (-બન્દી, સ્ત્રી. [ફા.) બાગબગીચાની કામગીરી. ચમરો-ભમરો છું. [જ એ “ચમર' દ્વારા + “ભમરે.'] (લા.) (૨) (લા.) એ નામની એક તલવાર
મિજાજવાળી સ્ત્રી, રૂઆબવાળી સ્ત્રી
ચિમચા ચમન-બાજી સ્ત્રી. ફિ.] મજશોખ કરવાની ક્રિયા ચમસ ., ન. [સં] સમરસ પીવા માટેનો એક પ્રકારને ચમપી ઓ “ચમકલી.'
ચમાર પં. [સં. ચર્મકાર > મારો મરેલાં. ઢોરનાં ચામડાં ચમર પું, સ્ત્રી, ન. [સં. રામર ન] દેવ-દરબાર તેમજ રાજ- સાફ કરવાનો ધંધે કરનારી જ્ઞાતિને હરિજન દરબારમાં દેવ અને રાજાએ નજીક ઊડતાં જંતુ ન આવે એ ચમાર-કામ ન. [+ જુએ “કામ, 1 ચમારને ધંધે માટેના ચમરી ગાયના પંછડાના વાળને ઝંડે. [ચમરબંદીના ચમાર-ચોધર (૨૫) સ્ત્રી. [ + અસ્પષ્ટ ] ચમારની સભા, ચમાર વછેઠવા (રૂ. પ્ર.) મેટા માણસોની ધીરજ છેડાવવી. ચમારોનો ડાયરો ૦ કરવું, ૦ ઢળવું (રૂ. પ્ર.) ચમરને ઝડો દેવ કે રાજાના ચમાર-રે)(-શ્ય), ચમારણી સ્ત્રી, જિએ “ચમાર'+ ગુ. માથા આસપાસ ફેરવ્યા કરો]
[માણસ “અ(એ)ણ’–‘અણી’ સ્ત્રી પ્રત્યય.] ચમાર જ્ઞાતિની સ્ત્રી ચમર-કટી પું. હાડકાં ને ચામડાં દેખાતાં હોય તે સુકલકડી ચમાર-દુધેલી,ચમાર-દૂધલી, ચમાર-દૂધી સ્ત્રી, એ નામનો ચમાર-કઠા ખું, બ. ૧. એક જાતના એ નામના ઘઉં ચોમાસામાં થતો એક વેલે, નાગલા-દુધેલી, ઉતરણ ચમરખું ન. [સં. વર્ષ-રક્ષા- >પ્રા. સ્મરવલસ-] રેંટિયાની ચમાર-વાડે રૂં. [જુએ ચમાર' + “વાડે.”] ચમાર કાને ત્રાક જેમાં રહે તે ચામડાને વાંસ કે ખજરીને ટુકડે, મહેફિલ રેંટિયામાં ઘાલવાની ચામડા કે લાકડાની રક્ષણ કરનારી ચમારિયું ન. એ નામનું એક જીવડું ચકતી. [ખા જેવું શરીર (રૂ. પ્ર.) સુકલકડી શરી૨ ચમારેણ (-સ્થ) જુએ “ચારણ” ચમર-ગળ છું. એક પ્રકારને ઘોડો
ચમ સ્ત્રી. [સં.] સેના, સૈન્ય, લકર, કેજ, (૨) રમનારની ચમાર-વાળ છું. જિઓ “ચમર” કે “ઢાળવું.'] ઢાળેલી ચમરના ટુકડી, “ટીમ (બ. ક. ઠા.)
[કમાન્ડર’ જેવા પછડાવાળી વેડાની એક જાત
ચમનાથ, અમૂ-મતિ પં. [ સં. 1 સેનાપતિ, સેનાધ્યક્ષ, ચમાર-થર વિ, પૃ. [જ એ “ચમર' + સં.], ચમર-ધારી વિ., ચમરે મું. [સં. ૨ ] એક પ્રકારને મૃગલે ૫. [+ સં, .] જેને માથે ચમર ધરવામાં આવે છે તે ચમેટ પું. કસરત કરવા માટેનું મુગદળ દેવ કે રાજા. (૨) હાથમાં ચમર લઈ તહેનાત કરનારા ચચિ (ડ) સ્ત્રી, એ નામનો એક છોડ (જેનાં કાળાં પરિચારક
બીને તપાવી વાટી ઊઠેલી આંખમાં આંજવામાં આવે છે.), ચમર-ધારિણી વિ., સી. [+સ, સ્ત્રી.] હાથમાં ચમર લઈ (૨) એ છોડનાં કાળાં બી તહેનાત કરનારી પરિચારિકા
[રંગની જાત અમેટિયું ન. [ + ગુ. ઈયું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (જેનાં પાન વાટી ચમરબગલું ન. [ + જુઓ બગલું.”] બગલાની એક કાળા ઊઠેલી આંખના ઓષધ તરીકે આપવામાં આવે છે તે) ચમરબંદ(-ધ) (-બ૬, ૧) પું. [‘ચમર' + ફા. “બ” પ્ર.] એક છોડ
[જ એ “ચમેડ.” ચમરબંદી (બન્દી, ધી) ૫. [+ગુ. “ઈ' વાર્થે ત. ચમેડી સ્ત્રી. [ જુએ “ચમેડ'. + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પ્ર.1 જેના માથા આસપાસ ચમર ફરે છે તે રાજા કે ચમેલી સ્ત્રી. [સં. વપૂરવષ્ઠિા >પ્રા ચંપથ-ડ્રના એ તવંગર માણસ (૨) (લા.) સત્તાધારી માણસ
નામની જાઈ જઈ પ્રકારની એક ફુલવેલ, ચંપેલી, ચંબેલી ચમારો છું. ઘોડાના સાજ ઉપરનું ઢાંકણ
ચમટી શ્રી. [સં. વર્મgfટ્ટના > પ્રા. વૃwગા , હિં.] ચમરસ પું. જેડા કઠવાથી પડતો પગના પંજામાં ડણ, અટણ ચાબુક. (૨) કેદીઓની બેડી પહેરાવતાં છલાય નહિ એ ચમરાજ ન. ભરવાડણનું ઊનનું ઓઢણું [‘ચમરબંદ.” માટે એની નીચે બાંધવાને ચામડાને નાનો પટ્ટો. (૩) ચમરાળ વિ. જિઓ “ચમર' + ગુ. “આળ? ત. પ્ર.] જુએ વાળંદનું ચામડાનું લટપટિયું ચમરિયાં સ્ત્રી. એક પ્રકારની એ નામની જુવાર
ચમેટે ૫. સં. વર્ષ-up> પ્રા. નમસક્રમ-, હિં, “ચમેટા ચમરિયા વિષે. જિઓ “ચમર' + ગુ. “યું' ત.ક.] પછડે મેટી ચમેટી. (૨) અસ્ત્રો સજવાની સલી. (૩) હજામત ચમચી ગાયના જેવા ધોળા વાળવાળે બળદ
કરતી વેળા રાખવામાં આવતું કપડું ચમરી શ્રી. સિ] હિમાલય પ્રદેશમાં થતી પછડે ગુછવાળા ચશ્મ વિ. [સ. વર્મ)પ્રા. રૂમ + ગુ. “ડ' સ્વાર્થે ત. પ્ર, વાળવાળી એક જાતની સફેદ ગાય
પછી વિ.] ચામડા જેવું, ઝટ તટે કે ફાટે નહિં તેવું. (૨) ચમરી સ્ત્રી, સિં, ચામરિકા પ્રા. રામરિHI] ચમરી ગાયના (લા.) કંજસ, કૃપણ, કરપી
[‘ચમડી તુટ. પછડાના વાળની બનાવેલી છડી. (ર) (લા.) ઘેડાના વાળની ચમ્મરતોડ વિ. જિઓ “ચમ્મડ' + “તેડવું.” હિં] જાઓ બનાવેલી મચ્છર વગેરે ઉડાડવાની છડી. (૩) રેસાવાળી ચમ્મર જુએ “ચમર.” કલની મંજરી, (૪) કુલની મંજરીના ઘાટની રેશમ કે ઊનની ચમ્મર-બંધ(ધ) (-બ૬,ધ) જ એ “ચમરબંદ(-ધી.” બનાવટ
ચમરબંદી(-ધી) (-બન્દી,-ધી) જ “ચમર-અંદી(-ધી).” ચમર ન. સિં. રામનવ-> મા, ચામરબ-] (લા,) પંછડાને ચમ્મા છું. દેશી ઊનના વણેલા દોરાનું બનાવેલું જાડું પાથરણું