Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 814

ચકરાવળ
ચકાસણી ચકરાવળ પું. જિઓ “ચકર' દ્વારા.] છેડાના પાછલા પગના માણસને હેરાન કરવું. (૩) હલકો ધંધો શરૂ કરો. -લાંને મૂઠિયાંમાં ગાંઠ થવાનો રોગ
[મરી લેવી માળા (3,4) રાંકનું ઝુંપડું. -લાનો માળે ચૂંથો ચકરાવું અ.જિ. [ જ “ચકર', -ના. ધા] ચકર લેવું, (ઉ.પ્ર.) રાંકને હેરાન કરવું. -લાં માળે ચુંથાઈ જ ચકરાવે ૫. સં. વછૂટ્ટ દ્વારા “ચકરવઅ'-થયા પછી] (રૂ.પ્ર.) બહોળા કુટુંબનું ભરણપોષણ કરનારનું મરણ થવું]. સેનાને “ચક્ર' નામને એક ન્યૂહ (જેમાં શત્રુસેનાને ચકલા પું. [જુએ “ચકલું.''] ચાર રસ્તા વાળ ચાક, ચૌટ. ફરતી ઘેરી લેવામાં આવે છે.). (૨) ફરતે ઘુમી વળવું એ. ચકલું. (૨) (લા.) (ચાર પાયા હોવાને કારણે) પૂરી (૩) સીધું જવાને બદલે મોટું ચકર થાય એમ જઈ રોટલી વગેરે વણવા માટે ઊભે ગેળ પાટલે, આડણી આવવું એ, કેરાવો. [વામાં પડવું, , ખ (રૂ.પ્ર.) ચકલે* પૃ. [જ એ “ચકલું.''] ચકલીને નર. (૨) લગ્નની મોટા ફેરમાં થઈ આવવું]
ચારીની ઉતરડને મથાળે મુકાતું નાનું વાસણ. (૩) સાવલા ચકરી સ્ત્રી. [જ એ “ચકર' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] તદ્દન નાનું ઉપર મુકાતે માટીને ચકલાના આકારને લેટ. [૦ ઠેકાણે ચકર કે ચાકી. (૨) સ્ત્રીઓના અંડા વચ્ચે ભેરવાતું ન હો (રૂ.પ્ર.) અકકલ ન હોવી સોનાનું ફલ જેવું નકશીવાળું ગોળ ઘરેણું, ચાક. (૩) ચક(-,-વાં) (-વચ્છે) ૫. એ નામની એક વનસ્પતિ (લા) કેર, તમ્મર, ફીટ'. [ આવવી (રૂ.પ્ર.) તમ્મર ખાઈ ચાવત . એ નામનું એક છેડવો પડી જવું. ૦ પાઘડી (રૂ.પ્ર.) મહારાષ્ટ્રિય બ્રાહ્મણે પહેરે ચકકંઠ (-વચ્છ), ચકવાંટ જુઓ “ચકવડ.” છે તેવી દક્ષિણે પાઘડી]
ચકવી સ્ત્રી, (જુઓ ‘ચક.' + ગુ. “ઈ” પ્રત્યય.] ચકવા ચકરી-દાર વિ. [ફા.પ્રત્યય] ગોળ આંટાવાળું
પક્ષીની માદા ચકરું ન. [જ “ચકર' + ગુ. “ઉ” સ્વાર્થે ત...] (તુચ્છ- ચકવું વિ. જિઓ “ચકો.](લા) લાગ જોઈ બેઠેલું, તત્પર
કારમાં) જડે રેટલો. (૨) (તુરકારમાં) ચકરી પાઘડી ચકવું* અ.ફ્રિ. વિ.] મચવું, જામી પડવું (રમત “ચકી.) ચકર છું. જિઓ “ચકરું.] ખજરાનાં પાંદડાંનું સાદડી ચકો' ૫. [સ. ચક્રવા-> પ્રા. વાવાઝ-] એ નામનું પ્રકારનું ગોળ નાનું પાથરણું
કાવ્યમાં જાણીતું એક પક્ષી–એને નર ચકલ પું. સિંહાસનને પડવા
ચકર છું. [સ વઢga>પ્રા. વેલવે દ્વારા “એક ચક ચક-લાકડી સી. સ. વન-ટાટ પ્રા. નવ-જીવર] રાજય કરવું' જેવા પ્રયાગમાં વપરાયેલી ચક્રપતિ રાજ. કુંભારને ચાકડો ચલાવવાને કતી કે
[એક ચકવે રાજ્ય કરવું (રૂ.પ્ર.) સપરિપણે રાજ્ય કરવું]. ચકલાવું અ.કિ. પહેલું થવું. (૨) (લા.) દબાવું
ચકો મું. [સ. વાઢ-> પ્રા. વવવમ; માત્ર “ચકવે ચકલિયું ન. આકડાનું ફળ, આકલિયું. (૨) ચરખામાંના ચડવું એ એક પ્રગ] ચકડોળ. [-વે ચક(-૮)વું (રૂ.પ્ર.) લાઠિયાને સરળતાથી કેરવવા માટે ગધ્યિામાં રાખવામાં લોકનિંદાનો ભોગ બનવી. આવતી લોખંડની વસ્તુ
ચકી-વ-વિકળ વિ. [સં. “aણાઝ'ને “વિકળ થયા ચકલી સ્ત્રી, જિઓ “ચકલું ' ગુ. ઈ' પ્રત્યય.] ચકલા પછી દ્વિર્ભાવ.] જુઓ ચકર-વકર.” પક્ષીની માદા. (૨) (લા.) પાણીના નળને કેક કે ચાવી. ચકંદર (ચકન્દર) ન. એ નામની એક ભાજી (૩) બારી-બારણાં વાસવા માટેની ઠેસી. (૪) રેટિયાના ચકંદળ (ચકન્દળ) ૫. ડિલે. (૨) ન. ગુમડું, ગડ ચક્કર તથા કરેડાની વચ્ચે રાખવામાં આવતો લાકડાને ચકંદું (ચકન્દુ) વિ. કસીને છડેલું. (૨) ચંથી નાંખેલું. કાણાવાળો ના ટુકડે, (૫) ઘઉં જવાર અને ચેખાને (૩) (લા.) હોશિયાર, પહોચેલું શેકી એના લોટને બનાવેલું એક ખાદ્ય પદાર્થ. [૦ ખેલવી, ચકંદ (ચક) . રૂની ગાંસડી બાંધવાનો સંચા
ફેરવવી (રૂ.પ્ર) નળને કોક ફેરવ. પાઠવી (ર.અ.) ચકા સ્ત્રી. એ નામની એક ભાઇ. (૨) સાંઠાની ચીપ. (૩) બારીબારણાંમાંની ઠેસી બંધ કરવી. ૦ બતાવવી (રૂ.પ્ર.) ચોખા
[ભાજન થાય એમ મુશ્કેલીમાં મૂકવું. ૦મદ (રૂ.પ્ર.) ગરીબ બ્રાહ્મણ. ચકાચક કિ.વિ. [૨વા. ધી વગેરેથી તરબોળ હોય એવું ચકલી ચકલી, ૦ ઘર દે સકી. [જઓ “ચકલી’-કિર્ભાવ.] ચકાચકી શ્રી. [ + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત, પ્ર. પટપુર મિષ્ટાનનું (લા) એ નામની એક રમત
ભજન
[ગળાકાર થતું ઢીમણું, પ્રામ ચકલું ન. (સં. વત -> પ્રા. ૨૩ + ગુ. હું સ્વાર્થે ચકામું ન. [સં. વામા->પ્રા. વઝામમ-] શરીર ઉપર પ્ર. (અપ, ૩૪મ). ફ. “ચકલ'-જિલે, પરગણું અર્થે ચકાર પું, સિં.] “ચ” વણે કે વ્યંજન. (૨) “” ઉચ્ચારણ આપે છે, એ આ નથી.] ચાર રસ્તા જ્યાં એકઠા થતા ચકારાંત (રાત) વિ. [ + સં. મ7] “ચ વર્ણ કે વ્યંજન હેય તે ચેક, ચૌટું. [-લામાં જવું (રૂ.પ્ર.) વેશ્યાગમન જેને છેડે છે તેવું કરવું. -લામાં બેસવું (-બૅસવું), લે દુકન કાઢવી (કે ચકારી શ્રી. [રવા. પીઠ પાછળની વગેવણી, ચાડી માંઢવી) (રૂ.પ્ર.) વેશ્યાવૃત્તિ કરવી. -લે ચઠ(૮)વું, તે વાત ચકાવવું, ચકાવું જએ “ચાકમાં. થવી (રૂ.પ્ર.) લોકોમાં નિંદાપાત્ર બનવું. -લે મૂકવું ચકાવી સ્ત્રી. [સ. વ )પ્રા. વવ દ્વારા] (લા.) (ચામડી (૩.પ્ર.) જાહેર કરવું]
ઉપર ચક્રાકાર થતી) દરાજ, દાદર ચકલું ન. [રવા.]ન. ચકલો-ચકલી (પક્ષી) સામાન્ય. [-લાં ચકાસણી સ્ત્રી. જિઓ “ચકાસવું' + ગુ. “અ” કુ. પ્ર.] ચૂંથવાં (રૂ.પ્ર.) નકામી માથાફેડ કરવી. (૨) ગરીબ ચકાસવું એ, “દિની”
Jain Educatio interational 2010_04