Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 802

દુલેર
૭પ૭
ધંમડી
ઘુલેર ન. ડેકમાં પહેરવાનું એક ઘરેણું
ઘુઘશ પું. એ નામને એક છોડ ઘુગ્ધ)૧૮ ન. [સં. ઘૂ->પ્રા. ધૂમ + ગુ. ‘ડે’ સ્વાર્થે ત...] દૂધી સ્ત્રી, કંજો જુઓ ક્યૂડ.' [૦ જેવું (રૂ. પ્ર.) ગમાર]
ઘથી . વેડાની ડેકે બાંધવાનું એક ભરત-ભરેલું કપડું ધુ(-)વડ-મુખું વિ. [ઓ “ઘુવડે’ + સં. મુd + ગુ. “ઉં” ઘ૬ ક્રિ. વિ. રિવા. ઘુઘવાટ થાય એમ (કબૂતર તેમજ ત. પ્ર.] ઘડના જેવા મેઢાવાળું. (૨) (લા) મૂઢ, ખં વિમાન અને બીજાં યંત્રોને એ પ્રકારને અવાજ) ધુસ-ધુમ સ્ત્રી, ક્રિ. વિ. [વા.] જુએ “ધુસ-પુસ.' ઘૂઘર૧ ૫. [ + સં.] ઘુઘવાટ ધુસણિયું વિ. જિઓ “ધૂસવું' + ગુ. ‘અણ” ક. પ્ર. + “છયું” ઘૂઘે પું. રિવા.] ધૂળમાં કાણું પાડી ઊતરી જનારું એક જીવડું ત. પ્ર.] જ્યાં ત્યાં ઘૂસી જવાની ટેવવાળું
ઘૂંટણે પું. કુસ્તીને એક દાવ ઘુલરડે કું. [જ એ “લર' + ગુ. ડું' વાર્થે ત. પ્ર.] ઉમ- વૂડ ન. [. પૂ> પ્રા. ધૂમ + ગુ. ” સ્વાર્થે ત..] જ રાનું ઝાડ, ઘેલર
ઘુવડ.” (૨) (લા.) મંગું. (૩) મૂર્ખ ઘુસપ(-ફુ) સ્ત્રી. [રવા.] અંદર અંદર ગુપચુપ ખાનગી વાત ઘણિયે પું. સાંકડા મેનું ઘડાના આકારનું જરા મોટું દેગડા કરવામાં આવે એ. (૨) એવી રીતે વાત કરવામાં આવે એમ જેવું પાણી ભરવાનું વાસણ ધુસાડવું, ઘુસાવું, ઘુસેડવું જુએ ધુસવું'માં. ઘને પું, [સ. પૂર્વ > પ્રા. શુન્ન-] નદીમાનો વમળને ઘુસ્યો છું. [૨વા. પડખામાં મરતો બાંધી મૂઠી ઘુમે કારણે ઊંડે પાણી ભરેલો ધરે ઘુંમટ (ધુમ્મટ) જુએ “મટ.”
ધૂપ (-૧૫) સ્ત્રી, રાળ ઘુંમટ-ઘેરે જઓ “ઘમટ ઘેર.”
ઘુબર પુ. વંટેળિયે ઘુંમર જુઓ ‘ઘુમ્મર.'
ધૂમ (ભ્ય) સ્ત્રી, જિઓ “ધૂમવું.”] કેર, ચકકર. (૨) (લા.) ઘુમે જુએ “ધુમે.
એકાએક આવતા તર્ક. (૩) ક્રિ. વિ. “લાલ ઘમ' જેવામાં ચૂક ન. [સ, ૫.] ઘુવડ પક્ષી
અતિશય”નો અર્થ આપે છે. ચૂકી સ્ત્રી, સિ.] માદા ઘુવડ પક્ષી
ઘૂમઘા ડું. [જુએ “ધૂમ”; “ઘા ] મૂઢમાર ઘુગી સ્ત્રી. યુદ્ધ વખતે માથાનું રક્ષણ કરનારું એક સાધન ઘૂમચી સ્ત્રી. જિઓ ઘૂમવું' દ્વારા.] ચક્રાકારે ફરી વળવું એ, ઘઘટ ન. સફેદ ગીધ
ઘાઘરે ઘુમરડી ઘુઘર-પાટ કું. [જુએ “ઘૂઘરી” + “પાટ"] ઘુઘરીવાળી ઘાઘરી ઘુમ પં. જિઓ “ઘમવુદ્વારા. ઘચૂમ, જથ્થા, ઘેરે સમૂહ ઘૂઘર-માળ સ્ત્રી. જિઓ “ઘઘરી' + સં. મા] ઘઘરીઓવાળી ઘૂમટ છું. મંદિર મરિજદ વગેરેનું અર્ધ ગોળાકાર શિખર. બળદને કંઠે બાંધવામાં આવતી માળા
(૨)એવા શિખરની નીચેની સપાટીને અવકાશઘાટનો આકાર ઘૂઘરવું અ. ક્રિ. કુલીને સંબઇ આવવું. (૨) પરુ થઈ જવાં, ઘૂમટ-ઘેર પં. [જ “ઘમટ’ + ધેરે.”] (લા.) એ નામની પાકી જવું
એક બાળ-રમત (જેમાં કપડાને ઘમટ-આકાર બનાવી એ ઘુઘરવું અ. ક્રિ. ગુસ્સાથી ડોળા કાઢવા
ઓઢી રમાય છે.) ઘૂઘરી સ્ત્રી [સ. ઘ>િપ્રા. ઘરધરિમા] ધાતુના પાતળા ઘૂમટ-દાર વિ. [જ “ઘમટ' + ફા. પ્રત્યય ઘટવાળું પતરાની બનાવેલી પોલી ખળખળતી નાની નાની પોટલી ઘૂમટ-વિધાન ન. [જુઓ ઘૂમટ’ + સં.] ઘુમટ રચી તૈયાર કે એ પિલો દાણો, કિંકિણી. (૨) (લા.) રને ખવડાવવા બાફેલા ઘઉં બાજરી કે જુવારના દાણા ઘૂમટી સ્ત્રી. જુઓ ‘મટ' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] નાને ઘૂમટ. ઘઘરે . [સં. ઘર્ઘર-> પ્રા દૂધન-] જરા જાડા પતરાને (૨) ઘાસ કે વાંસની ચીપોની છત્રી. (૩) પોલીસ-ચાકી કે ઘુઘરીથી મેટ પિલો તે તે દાણા (એકથી વધુ બાંધી પગે રેલવે ફાટકને રોકીદારની ઘુમટવાળી એારડી. (૪) પુરુષની હાથ બાંધવામાં આવે છે, નાચતાં કદતાં જેનો સંદર ખડખડાટ જનનેંદ્રિયની ઢાંકણરૂપ ચામડી. (૫) સૌરાષ્ટ્રના ઘડાઓની અવાજ થાય છે). (૨) ધાતુનું કે લાકડાનું બનાવેલું અંદર એ નામની એક જાત કાંકરી નાખવાથી ખખડતું બાળકનું એક રમકડું. (૨) (લા.) ઘમટી-ખાહક છું. [ જ “ધમટી’ + “ખડક.' ] ઘુમટના દાળ કરવા માટે ઉતરી ઉખેડવાં પલાળીને સકલો કઠોળ, આકારને જમીન ઉપરનો ખડક (૪) ચને બનાવવા પકવેલ તે તે કાંકરે. (૫) ઘઘરાના ઘુમટે છું. [ “ધૂમટ + ગુ. ઓ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુઓ આકારની બનાવાતી એક મીઠાઈ. (૬) એ નામનું એક “ઘૂમટી(૪). (૨) ઘૂંઘટ, ઘૂંઘટે (સ્ત્રીઓ સંપૂર્ણશે મેં ઝાડ -રા જેવું (રૂ. પ્ર.) બલકણું. (૨) સંદર, રા બાંધવા ઢાંકતાં થતા માથાને આકાર). [૦ કર, ૦ ખેંચ, (રૂ. પ્ર.) નિર્લજજ થવું. -ર બાંધી ફરવું (રૂ. પ્ર.) આતુર. (-ખેંચવા), ૦ તાણ, ૦ વાળ (રૂ. પ્ર.) લાજ કાઢવી, તાપૂર્વક કામ કરવું. -ર મકવા (રૂ. પ્ર.) ધ્યાન ખેંચે તેવું બંધ કરો] સુંદર બનાવવું. રે રમવું (રૂ. ) સુખી ઘર (બાળકનું) ઘુમટ ન. આકાશમાં વાદળાંની જમાવટ ઊછરવું. ૦આપશે (રૂ. પ્ર.) વાત પકડાવવી, કબ લ કરાવવું. ધૂમ જુએ “ધૂમનું માં. (૨) ઘુમેડવું. ઘમહાવું કમૅણિ,
૦ બનવું (ર. પ્ર.) પરવશ થવું. (૨) તાને ચડવું) ક્રિ. ઘુમઠાવવું પ્રે.સ.કિ. ઘુઘવ(-વા)વું . કે. રિવા.] ઘુ ઘુ અવાજ કરવા (કબતર ઘમડી . [ ઓ “ધૂમવું' દ્વારા + ગુ. “ડી' + “ઈ' સ્વાર્થે હેલાં વગેરેને અવાજ)
ત...] ઘુમવું એ, ઘુમરડી, ગોળ ગોળ ફરવું એ, ગોળ ચકરડી
''