Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 801

બીસી
પુરિયા-૧)
ઘસવું એ. (૨) (લા.) ધમાચકડી, ધમાલ, (૩) કજિયે, ઘુણાક્ષર-ન્યાય પં. [] (લા.) લાકડે માંકડું બંધ બેસી ઝઘડે
જવા જેવું કાર્ય, કાકતાલીય ન્યાય, વગર ઇરાદે બનાવ ઘીસી જ “ ધિસી.”
બનવાની ક્રિયા ઘી-ધbસે જ “ ધિસ્સ(૩).’
ઘુણિત વિ. [સં.] ઘુણે કેરી ખાધેલું ધીંગા-ઘાંગી સ્ત્રી. [રવા] ગેર-બંદોબસ્ત, અંધેર
ઘુબાવળ પું. એ નામને એક ગંદર ઘઘ (-), ૦૨ (૨૫), સ્ત્રી. ઘણાં માણસને જા, માણ- ઘુમાવવું એ “ધૂમડવું'માં. સેનું મોટુ ટોળું
ઘુમરવું સ. ક્રિ. [ જુએ “ઘુમરડે,'-ના. ધા. ] ગોળ ગોળ ધીંચવું સ. ક્રિ. [૨વા.] ખૂંચવી લેવું. (૨) ચૂસી લેવું. ધીંચાવું ફેરવી એકતાર કરવું, ઘુમરડી ખવડાવવી. (૨) ઘાટા કર્મણિ. જિ. ધીંચાવવું છે., સ. કે.
પ્રવાહીમાં હાથ નાખી ઉપર નીચે કરવું. ધુમરડાવું કર્મણિ, ઘચાવવું, ધીંચાવું જુએ “ધી ચવું'માં.
ક્રિ. ઘુમરાઠાવવું છે., સફિ. ઘરું એ “ધીસરું.’
ઘુમરઢાવવું, ઘુમરડાવું જુઓ “બુમરડવું'માં. ધસે જ “ધી”-ધિ (૩).
ઘુમરઢિયે જિઓ “ઘુમર ડે' + ગુ. “ઇયું” ત. પ્ર.](લા.) ઘુગર ન. એ નામનું એક હાથ-વાજિંત્ર ઉધાબળા ગોપીના વેશમાં ફરતે એક પ્રકારને ભિખારી ધગી સ્ત્રી. માથું અને ખભે ઢંકાય તેવી એક કામળી કે ઘુમરડી સ્ત્રી, જિએ ઘુમરડો” + ગુ. ઈ ' પ્રત્યય.] નાને ધુ ન. [રવા.] ઘુવડ. (૨) (લા.) મૂર્ખ માણસ
ઘૂમર, કેરફૂદડી. (૨) વમળ, ભમરી. (૩) હીંચાળવાની ક્રિયા ઘુગુ છું. પડતી અને નાશની નિશાની
ઘુમર ૫. [ ઓ “ઘમરો' + ગુ. ડ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] મેટી ઘુઘરડી(લી) , [જ એ “ઘુઘર-લે” + ગુ. ' સ્ત્રી- ધુમરડી, માટી કેર ફદડી. (૨) પિટમાં આવતી આંતરડાંમાંની પ્રત્યય] જુઓ “ઘધરી.” (પદ્યમાં.). (૨) નાની ઘૂઘરી વીંટ, આંકડી
[અંધકાર, ધૂળની આંધી ઘુઘર (લે) મું. જિઓ ઘુઘરો' + ગુ. “ડ’–‘લ' સ્વાર્થ ત, ધુમરણ ન, [જ એ “મા” દ્વારા.] ધળ ઊડવાથી થયેલ પ્ર.] જુએ “ઘઘરે.' (પદ્યમાં.)
ઘુમરાઈ સ્ત્રીજિએ “ઘમરે' + ગુ. “આઈ' ત.પ્ર.ઘુમરડી, ઘુઘરવટ પું, (-2) સ્ત્રી. જિઓ “ઘૂઘરી' દ્વારા.] ઘાઘરાના ઘુમરો. (૨) વમળ, ભમરી
વેરની નીચે મુકેલી ઘઘરીઓવાળી કાર કે ઝલ. (૨) એવી ધુમરાવવું જ એ ‘ધૂમરાવું' માં, ઘૂઘરીઓવાળો ઘાઘરો
ઘુમાઉ વિ. [જ “ધૂમવું’ + ગુ. “આઉ' કે. પ્ર. ] ઘૂમ્યા ઘુઘરવાટ પું, ટી સ્ત્રી,, - પું[જુઓ “ધૂ’ + સ્વાર્થે “ર' કરવાની આદતવાળું. (૨) સ્ત્રી, એક દિવસમાં ઘૂમી વળાય + ગુ. અટ’ ‘આ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર. + “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] -ફરી વળાય તેટલી જમીન કબૂતર વગેરેને કે એના જેવો અવાજ. (૨) (લા.) ઘાટ, ઘુમાવું, ધુમાવવું, ઘુમાવું એ ધૂમવું' માં. બરાડા, હાકોટો
ઘુમેઠવું સ. ક્રિ. [દે. પ્રા. ઘુમ્મ દ્વારા] જુઓ “ઘુમરડવું. ઘુઘરાવવું જુએ “ઘૂઘરવું'માં.”
ઘુમેઠાલું કર્મણિ, ક્રિ. ઘુમેઢાવવું છે.. સ. ક્રિ. ઘુઘરાળું વિ. [જઓ “ઘરે' + ગુ. “આળું” ત. પ્ર.] ઘુઘરા- ઘુમાવવું, ઘુમેહાવું જ એ “ઘડવું’ માં. વાળું. (૨) ખેડુતને ખીજવવા માટે વપરાતો શબ્દ ઘુમેર (-૨), રી સ્ત્રી. [. પ્રા. શુકમ દ્વા૨] ચક્કર, કેર ઘુઘરિયાળ,-લું વિ. જિઓ “ઘુઘરી' + ગુ. “યું” + “અળ” ઘુમ્મટ જએ “ઘુંમટ.'
-આળું ત. પ્ર.] ઘુઘરીઓવાળું. (૨) (લા.) વાંકડિયા વાળવાળું ઘુમટ-ઘેરો જ એ “શું મટ-ઘેરે.” ઘુઘરિયું ન. એ નામની એક રમત
ઘુમ્મર ૫. [સર૦ “ઘૂમરે.'] ચક્રવ્યુહ, ચક્રાવો ઘુઘરિયે મું. [જ એ ઘઘરો' + ગુ. ઈયું' ત. પ્ર.] પૂછડીનાં ઘુમ્મા . રિવા] બાંધી મૂડીથી મરાતો ધબ્બો ઢીલાં ગેળ હાડકાંને લઈ ચાલતાં ઘરીઓ જેવો અવાજ ઘુરકાટ કું. [૫. જિઓ “ઘર કયું' + ગુ. “આટ' ક. પ્ર. ] થાય તે એક જાતને અમેરિકી સર્ષ
ઘરકવું એ ઘુઘની સ્ત્રી. બાફેલા કે ઉકાળેલા ચણા
ઘુરકાવવું એ “ધૂરકવું” માં. છુ છું. [સં. -> પ્રા. ગુ મ-] (લા.) અં ડે ઘુરકિયું ન. [જ “ધરકવું' + ગુ. ઈયું” ક. પ્ર.] ધૂરકીને * ! [રવા. ઘુસ્ત, ઘુમે
બાલવું એ, છાંછિયું, ગુસ્સાને બેલ. (૨) કુતરાંને એ ઘુટ-બાર ન. ધુટ-બેરડીનું ફળ
પ્રકારને અવાજ છુટ-બેરડી સ્ત્રી, એક જાતની વનસ્પતિ, ગટ-બારડી ધુરધુર છું. [રવા.] કુતરાને એ અવાજ, (૨) કફને લીધે ધુકબ છું. [રવા. કબૂતરને ઘુઘવાટ
માણસને ગળામાં થતે અવાજ. (૩) પેટમાં થતો વાયુને ઘુદી સ્ત્રી. નવા જન્મેલા બાળકેને પાવા માટેના ઔષધની અવાજ
[‘ઘુરઘુર.” ગોળી કે સંગઠી. [ ૦માં ૫ણું (રૂ. પ્ર.) નાનપણથી ઘુરઘુરાટ પું. જિએ “ધુરધુર’ + ગુ. આટ' ત, પ્ર.] જુએ આદત થવી]
ઘુરાયું વિ. [જુએ “ધૂરી” દ્વારા.] જેને ઘૂરી આવી હોય તેવું, ઘુણ . [સં.] સકું લાકડું કરી નાખનારું એક જંતુ, પણ રઘવાયું, બહાવરું. (ખાસ કરી હડકાયું કતરું “ઘુરાયું ધુણાક્ષર પું. [ + સં. અક્ષર ન.] ઘણે લાકડું તરતાં થયેલે થાય છે.)
ધિરીવાળ લાકડાની સપાટી ઉપરને લિપિના વર્ણોના જેવો આકાર ઘુરિય(કે)લ વિ. [જ એ “ઘરી' + ગુ, “અ૮-એ)લ” . પ્ર.].