Page Text
________________
અઢીંગ
૩૪
અણગાળ
અઢીંગ વિ., કિવિ. બહુ જ, ઘણું અલવું અ.ક્રિ. ટેકે લઈ બેસવું કે ઊભા રહેવું. (૨) સક્રિ. ધકેલવું, જેથી ખસેડવું. અઢેલાવું ભાવે, કર્મણિ, જિ. અઢેલાવવું છે., સક્રિ. અઢેલાવવું, અઢેલાવું જ “અઢેલવું'માં. અઢેલી સ્ત્રી, હળની પાટીમાં રહેતી લાકડાની માંકડી-ડેસી અâયાં જુઓ “અઢિયાં.”
[માત્રામેળ છંદ અä É. [જ, ગુ.] ફાગુકાવ્ય પ્રકારમાં આવતા એક અણુ- પૂર્વ સિં. મન સ્વરાઢિ શબ્દોને લાગતા પૂર્વગ ઉપરથી
ગુ. ‘અણ” વ્યંજનાદિ શબ્દમાં પણ વપરાય છે.] નહિ અણુ-અધિકાર છું. [+ સં.] અનધિકાર, સત્તા કે લાયકાતને
અભાવ અણુ-અધિકારી વિ. [+સે, મું.] અનધિકારી, અપાત્ર અણુ-આથમી, મ્યું વિ. [+ સં. મસ્તમત-> પ્રા. મહમન-] આથમ્યા પહેલાનું. (૨) મ્યું ન. સૂર્યાસ્ત થયા પૂર્વેનું સાંઝનું ભજન. (જૈન) અણુ-આદર્યું વિ. [+ જુઓ આદરવું' + ગુ. “યું” ભૂ. 3] શરૂઆત કર્યા વિનાનું
વિનાનું અણઆપ્યું વિ. [જ આપવું' + ગુ. “હું” , કૃ] આયા અણુ-આવ(ત) (-ડય,-ડા) સ્ત્રી. [+આવડવું' + ગુ, “અત' કુ.પ્ર.1 કામ કરવાની જાણકારીને અભાવ, (૨) (લા.) મૂર્ખાઈ, બેવકૂફી [નિવેડે નથી લાવી શકાય તેવું અણઉકેલાયું વિ. [+ “ઉકેલાવું' + ગુ. “યું” ભૂ, 5] જેને અણ-ઉતાર વિ. [ જુઓ ‘ઉતાર'.] (મુખ્યત્વે તાવ વગેરેનું)
સતત જારી રહેવું જેમાં છે તેવું અણુઉદાર વિ. [+ સં] જેમાં ઉદારતા નથી તેવું, સખી દિલ ન હોય તેવું. (૨) લોલિયું, કૃપણ, કંજૂસ અણઊકલ્પ વિ. [જુઓ “ઊકલવું’ + ગુ. “યું” ભૂ..) જુએ અણઉકેલાયું.'
[(૨) સ્ત્રી. અખટપણું અણુ-ઊણુ વિ. [+સં. કાન મા. ૩] અખૂટ, પુષ્કળ. અમુક -કય) સ્ત્રી. [દે, પ્રા. માળવેલ જુએ “અણુખ”.] રાષ, ગુસ્સે, ધ. (૨) ઈર્ષા, દ્રષ. (૩) દુઃખ, પીડા. (૪) વગોવ- ણી, નિંદા. (૫) હરકત, અડચણ, (૬) વિ. તુઝ, હલકું, અધમ, () નાનું. (૮) બેડેળ, કઢંગું અણુ-કથ વિ. [+સં. ય] જેનું વર્ણન કરવામાં ન આવ્યું હેય તેવું. (૨) વર્ણન ન કરવા જેવું, અકથ્ય અણુ-કમાઉ વિ. [+ જુઓ “કમાઉ”.] કમાણી–અર્થપ્રાપિત ન કરતું હોય તેવું [કકપેલું, નહિ ધારેલું, અચિંતિત અણુ-ક૯યું છે. જિઓ ‘કફપવું' + ગુ. ‘યું” ભ.] નહિ અણુ-કસબી વિ. [ + જુએ “કસબી'.] કસબ ન જાણનારું અણુક-ઝણક (અણકથ-ઝણક) સ્ત્રી. [જુઓ અક',-દ્વિભવ] દખલગીરી, પગપેસારે અણકી સ્ત્રી. [જુઓ ‘અણક + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત...] અણચ,
અણચી, અંચઈ, રમતમાં કરવામાં આવતા વાંધા-વચકા અણકીધુ વિ. [ + જ એ કીધું'. ભ.] ન કહેલું, કધા વિનાનું
[વિનાનું અણુ-કીધું છે. [+ જુઓ “કીધુ. ભૂ.કૃ] ન કરેલું, કર્યા અણકે વિ. ખાલી, વિનાનું
અણકું-છણકે ન. [જુઓ છણકે દ્વિર્ભાવ.] છણકે. (૨) ક્રોધ, ગુસ્સે. (૩) મહેણાં-ટોણાં અણ (-)ટ . [સં. મન] હિંદુ કાર્તિકી બેસતા વર્ષના દિવસે ખાસ કરી વૈષ્ણનાં મંદિરમાં પ્રભુને ધરાવવામાં
આવતી અનેક પ્રકારની વાનીઓને સમૂહ. (૨) એ ઉત્સવ અણુ-કેળવાયેલું વિ. [+ જુએ “કેળવાવું + ગુ. ‘એલું' બી. ભૂ.ક.] જેને કેળવણી મળી નથી તેવું, અશિક્ષિત, અભણ. (૨) (લા.) બિન-આવડતવાળું અણકે પું. [રવા.] ક્રાધ, ગુસ્સે. (૨) [ગ્રા.] મશ્કરી, મજાક અણકે-ઝણકે . [જુઓ “અણકોને દ્વિર્ભાવ.] ક્રોધ. (૨) વાંધાવચકો અણકે-રણકે મું. [+ જુએ “રણકે] તકરાર, બેલાચાલી અણુકટ જુઓ “અણકૂટ.' [(૨) અદેખાઈ, ઈર્ષ્યા અણખ (–ખ્ય) સ્ત્રી. [દે. પ્ર. મળad, જુઓ “અણુક.] ગુસ્સે. અણુખત,-તી–લ) (-૨)-કચ) સ્ત્રી. અદેખાઈ, ઈર્ષ્યા. (૨) નિંદા, ખેદણી. (૩) કંટાળો. (૪) અડચણ, હરકત અણ-ખપતું વિ. [+ ખપવું' + ગુ. ‘તું' વર્ત..] વાપરવામાં કામ ન લાગે તેવું. (૨) ન સ્વીકારવા જેવું અણુ-ખપિયું વિ. [ + ગુ. “ખપ' + ગુ. “ઈશું' ત.ક.] ખપ વગરનું, બિન-ઉપયોગી અણખલ -૧૫) જુએ “અણખત.” [ખાઈ, ઈર્ચા અણખાઈ શ્રી. [જુઓ “અણખ' + ગુ. આઈ' ત.ક.] અદેઅણખાવવું, અણખાવાવું જુએ અણખાવુંમાં. અણુખાવું અ.કિ. [જુઓ “અણખ' -ના. ધો.] ગુસ્સે થવું. (૨) અદેખાઈને પાત્ર બનવું. (૩) બીજા તરફ અદેખાઈને ભાવ બતાવવો. અણુખાવાવું ભાવે., ક્રિ. અણુખાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
[ગુસ્સે. (૨) ઈર્ષ્યા, અદેખાઈ અણખી સ્ત્રી. [જુએ “અણખ' + ગુ. ‘ઈ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] અણુખીલું વિ. [જુઓ “અણખ'+ગુ. ઈલું' તે.પ્ર.] અણખવાળું, ઈર્ષાળુ અણુ-ખીયું વે. [+ ખીલવું’ + ગુ, “હું” ભૂ.કૃ] ન ખીલેલું,
અવિકસિત, (૨) નહિ સીવેલું, ટાંકા વગરનું અણુ-ખૂટવું વિ. [+ “ખવુંશું. “યું’ ભૂ.કૃ] નહિ ખૂટેલું અણુ-ખેઠવું વિ. [+ ખેડવું' + ગુ. “યું’ ભૂ.ક.) ખેડેલું, વણખેડાયેલું
[બેપરવાઈ અણુ-ખેવન સ્ત્રી. [+ જુઓ “ખેવના.] ગરજને અભાવ, અણુ-ગણુ( યું) વિ. [+ ‘ગણવું' + ગુ. “હું' ભૂ.ક.] અગણિત, અસંખ્ય, અપાર અણગમતું વિ. [+ “ગમવું' + ગુ. ‘તું વર્ત. કુ] પસંદ પડતું ન હોય તેવું, નાપસંદ, અપ્રિય [કંટાળે, બેચેની અણુ-ગમો છું. [+જુએ “ગમ'.] નાપસંદગી, અરુથિ. (૨) અણગ(ગે)હ પુ. સ્ત્રીઓનું એક વ્રત, અણગેક. (૨) વનભજન, ઉજાણી
[વિનાનું અણુ-ગળ (-ળ્યું) વિ. [+ગળવું . “યું' ભૂ.કૃ.] ગાળ્યા અણુગાર,રિક વિ. [સં. મન-મHIR,-] ઘરબાર વિનાનું. (૨) રખતું. (૩) પં. સાધુ–સંન્યાસી અણુ-ગાળ કિ.વિ. [સ. મ.ન્યાહ- સં. 18> પ્રા. નાઈ) ઓચિંતુ, કાસમનું
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |