Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 785

ધણણણ
ઊંડા વિચાર કરનારું
ઘણણુ ક્રિ. વિ. [રવા.] ‘ઘણણણ' એવા અવાજ થી ઘણ-મૂલું વિ. [જુએ ‘ધણુ' + સ્લ' + ગુ. ‘*' ત. પ્ર.] ઘણા ચવાળું, બહુ કિંમતી. (૨) (લા.) વહાલું. (૩) કદરૂપું, બેડોળ
ઘણુસ(-સે)પું. એ નામની સાપની એક જાત (કુર્રાના જેવી) ઘણસ-કાંડુ સ્ત્રી, થાડાં પાંદડાંવાળી એ નામની એક વેલ ઘણવાળા વિ., પું. [જુએ ‘ઘણ’+ગુ. ‘વાળું’ ત. પ્ર.] ધણની મદદથી કામ કરનારા કારીગર, ‘મર-મન' ઘણસ-પાત સ્ત્રી, એ નામની એક વનસ્પતિ, નાગણી કેતકી ઘણુસરી સ્રી. એ નામનું એક વૃક્ષ, ગુનસુરી, ગાનસુરી ઘણુસે જુએ ‘ધણસ.’
ઘણાઘણ (-ચ), -ણી સ્ત્રી. [જએ ‘ધણું’ટૂર્સાવ] ગાઢ મૈત્રી. (૨) ઘરવટ [એક લાકડું ઘણિયારું ન. પાણી જવાનું નાળું. (ર) સાળનું એ નામનું ઘણિયું ન, ડોકમાં પહેરવાનું એક ઘરેણું ઘણિચે પું, [ જુએ ‘ઘણÔ' +ગુ, ઇયું' ત, પ્ર.] તાંબા પિત્તળનાં વાસણ ટીપવાના કંસારાને નામે ઘણ ઘણું વિ. [ સં. ન> પ્રાઘામ] સંખ્યામાં માપમાં વજનમાં જથ્થામાં કે બીજી રીતે વિપુલ હાય તેવું, ખબ, પુષ્કળ, બહુ, અતિ, અતિશય, અત્યંત. [-ણુાં વાનાં (૩.પ્ર.) સારી ખાતર બરદાસ્ત. (૨) સારી સમઝાવટ. -ણી કરી (૨. પ્ર.) હદ થઈ ગઈ. ॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) બહુ બહુ રીતે સમઝાવવું. ॰ કહેવું (કેવું) (ż. પ્ર.) વારંવાર સમઝાવવું. ૦ થવું (રૂ. પ્ર.) ખસ, હાંઉ. ૰હેવું (. પ્ર.) મરણ સમયના મંદવાડ હોવા]
ઘણું એક વિ. [ + ગુ. ‘એક' ત. પ્ર.] ધણું ઘણું. (૨) કેટલુંક ઘણું-કવિ. [+ ગુ. ‘ક' ત. પ્ર.] ઘણું ઘણું. (૨) કેટલુંક. (૩) ક્રિ. વિ. ખાસ કરીને
ઘણું કરી, તે ક્રિ. વિ. [જુએ ‘ઘણું’ + ‘કરનું’ + ગુ. ‘ઈ (૦Å)' સં. ભ. ż. ], ઘણુંખરું ક્રિ. વિ. [ જુએ ‘ઘણું’ +‘ખરું.'], ઘણે ભાગે ક્રિ. વિ. [જએણું’ + ‘ભાગ.’ બંનેને + ગુ.‘એ' ત્રી. વિ., પ્ર. ] (લા.) બનતાં સુધી, સંભવિત રીતે, બહુધા, મેટે ભાગે [ખા-ધણું ઘોડું વિ. સં. ધન-તર-> પ્રા. ધન-થર્મ” ] અતિશય, ઘણાન્ત્રણે પું. [જએ ‘ઘણું' + સં. વાલ્થિ-> પ્રા. વાળિન દ્વારા.] ઘરમાં રહી બની શકે તેટલે કરવામાં આવતા ધંધે ઘત્તા શ્રી., પું. [ઉં. પ્રા., શ્રી.] એ નામના એક મધ્યકાલીન છંદ (જે છપ્પા'નાં છેલાં બે ચરણ બનાવી આપે છે.) (પિં.) ઘદ પું. [રવા.] ફટા ધદર પું. અળવે
થદાર પું. ખાડો
થાર વિ. [જુએ ‘ગદ્દાર.'] બળવાખેર (ન. મા.) ઘડ્ડિયા પું. ચાર દાંત સાથે જન્મેલા વાડી થપેઢાઈ સ્ક્રી. [જુએ ‘ધધેડું' + ગુ. ‘આ” ત. પ્ર. (સૌ.)] જુએ ‘ગધેડાઈ.’
ઘધેડું ન. [સં. વર્ષમ> પ્રા. IF + ગુ. ‘હું’ સ્વાર્થે ત. ., હતિ બંને વર્ણમાં સૌ. માં] જુએ ‘ગધેડું,'
Jain Education International_2010_04
ધન-ભૂમિતિ
ઘન વિ. [ર્સ.] નક્કર, ‘કોન્ક્રીટ’(ઉ.જે.). (૨) લંબાઈ પહોળાઈ અને ઊંચાઈ -ઊંડાઈ કે જાડાઈના ગુણાકારના માપનું, ‘કહ્યુખિક.' (ગ) (૩) આધાત થવાથી વાગતું કાઈ પણ(વાઘઝાંઝમંજીરાં કરતાલ વગેરે). (નાટય.) (૪) પું. મેઘર (૫) કાઈ સંખ્યાને ખીથી ગણ્યા પછી ત્રીજીથી ગુણતાં આવતી સંખ્યા, મ.’(ગ.) (૬) ગોળાકાર લંબગેળાકાર
Yo
કે ખણાવાળી તેમજ હાંસવાળી આકૃતિવાળા કાઈ પણ નક્કર પદાર્થ. (૭) આઠ ખુણા અને છ સપાટીવાળા કોઈ" પણ નક્કર પદાર્થ. (૮) વૈદિક ઋચાઓના પાઠના એક પ્રકાર. (૯) વિદ્યુતનાં બે અંગેામાંનું એક પાઝિટિવ’ ઘન-ક્રાણુ છું. [સં.] ત્રણ સપાટી એક ખૂણા કે બિંદુએ મળે તેવા તે તે કાણ, સોલિડ ગલ'
ધન-ક્ષેત્ર ન. [સં.] લંબાઈ પહેાળાઈ અને ઊંચાઈ-ઊંડાઈ કે જાડાઈ એ ત્રણ પરિણામવાળી આકૃતિ ધન-ગર્જન ન., ના સ્ત્રી., ધન-ગર્જિત ન. [સં.] મેધની ગર્જના, વાદળાંના ગડગડાટ
ઘન-ઘટા સ્ટ્રૌ. [સં.] વાદળાંઓની જમાવટ. (૨) વૃક્ષો વેલી
એની ઘાટી જમાવટ
ઘન-ઘેર વિ. [સં.] કાળાં વાદળાંથી સંપૂર્ણ રીતે છવાઈ ગયું હાય તેવું, ઘેઘૂર [હીન. (૨) ગાંડું ઘન-ચક્કર વિ. [સં. + જુએ ‘ચક્કર.’] (લા.) મૂર્ખ, બુદ્ધિઘન-ચિત્ર-દર્શક વિ., ન. [સં. ] પદાર્થનાં ચિત્ર બતાવનારું યંત્ર, ‘સ્ટીરિયાન્ક્રાપ' (પા. ગેા.) ઘન-ચિહ્ન ન. [સં.] ‘ + ’વત્તાની નિશાની. (ગ.) ઘન-તા શ્રી., "ત્ર ન. [સં.] ધનપણું, નક્કરપણું.(૨) પ્રવાહીના વજનને એકમ ગણીને એના કરતાં બીજી વસ્તુએ કેટલી ભારે કે હલકી છે એની ગૂણના, ‘ડેન્સિટી’ ઘન-ધ્રુવ પું. [સં.] વીજળીમાં ઋણ-ધ્રુવથી ઊલટા ગુણવાળા ધ્રુવ, ધનાગ્ર, ‘અનેાડ' (પ. વિ.) ધન-નીલ વિ. [સં.] મેઘના જેવું શ્યામ રંગનું ઘન-પ૬ ન. [સં.] કાઈ પણ સંખ્યાને બીજી સંખ્યાથી ભાગ્યા પછી ત્રીજી સંખ્યાએ ભાગતાં આવતી સંખ્યા, ઘનમૂળ, (ગ.) ધનપદી . [સં.] જે પદીનું દરેક પદ ત્રણ ધાતવાળું હોય અને બાકીનાં પદ ત્રણથી વધુ ધાતવાળાં ન હોય તેવી સંખ્યા, કયુબિક એસ્પ્રેશન.’(ગ.) ઘન-પરવલય ન. [સં.] પરવલય પેાતાની ધરી ઉપર ફરતાં ઉત્પન્ન થતા ઘન આકાર, પેર બાલૅાઇડ' (ગ.) ઘન-પાઠ પું. [સં.] વૈદિક ઋચાના એક ખાસ પ્રકારના પાઢ વનપાઠી વિ., પું. સં., પું.] બનપાઠ કરનારા વૈદિક વેદપાઠી
બ્રાહ્મણ
ઘન-પિંઢ (-પિણ્ડ) પું. [સં.] નક્કર ગઠ્ઠો કે આકાર ઘન-કુલ(-ળ) ન. [સં.] નક્કર વસ્તુની લંબાઈ પહોળાઈ અને ઊંચાઈ -ઊંડાઈ કે જાડાઈનાં માપના ગુણાકારનું પરિમાણ, ધન-માપ. (ગ.)
ઘનફૂટ પું. [સં.] લંબાઈ પહેાળાઈ અને ઊંચાઈ-ઊંડાઈ કે જાડાઈ એક એક ફૂટ હાય તેવું માપ. (ગ.) થન-ભૂમિતિ સ્ત્રી [સં.] લંબાઈ પહેાળાઈ અને ઊંચાઈ –ઊંડાઈ કે જાડાઈ એ ત્રણ પરિમાણેાના સિદ્ધાંત વિચારતું શાસ્ત્ર,