Page Text
________________
ર
અડાણી] અઢાણી વિ. જુઓ “અડાણું.] (લા) બેવકૂફ, મૂર્ખ. (૨) વિવેક વિનાનું. (૩) અણઘડ, આવડત વિનાનું અટાણું ન. [દે. પ્રા. અગા-ખતેમાં વપરાયેલ શબ્દ] ગીરે મૂકવાની પ્રક્રિયા. (૨) ગિરે મુશ્કેલી વસ્તુ. (૩) વિ. (લા.) બુદ્ધિ ગિરે મુકી છે તેવું (માણસ), મૂર્ખ અટાણે (-) પું, કાન્હરા રાગને એક એ નામને પ્રકાર,
અડાને કાન્હરે. (સંગીત) (૨) ઘેડાની એ નામની એક જાત અઢાબા વિ. જમ્બર, ભારે મોટું, ભારે જબરું. (૨) ભરચક,
ભરપૂર. (૩) (લા.) મોભાદાર અઢાબીત વિ. ઘણાં, સંખ્યાબંધ અઢા ૫. ફિ. “અરાવ—તેપની ગાડી] ગાડી. (૨) (લા.) કુટુંબ પરિવાર, ઘરખટલો અઢામણિ , ખામી દૂર કરનાર પદાર્થ અઢામી સ્ત્રીભાત સાથે જડેલી પાટિયાંની પડદી, પાટિયાંની
ભીંત, ફળેતાળ અડા–ધિયું ન. પડયું પડયું સુકાઈ ગયેલું ગાય-ભેંસના છાણનું પિચકું, અડિયું છાણું. (૨) લખેટીની એક રમત અઢાલ(ળ) વિ., મું. અમદાવાદ નજીક આવેલા અડાલજ ગામના રહીશ. (૨) મોઢવણિકની એક અવટંક અને એને પુરુષ અડાલી સ્ત્રી, લાકડાની કથરેટ, અડાળી અઢાવવું જુઓ “અડવું'માં.. પરંતુ અર્થ સર્વથા જુદા : ગપ મારવી, જઠું કહેવું. (૨) ઘણું ખાવું. (૩) ધમકાવવું, ઠપકે આપ અઢાશિત-સિયાં ન, બ.વ, જઓ “અઠાશિયાં.” અદાસ ( સ્ય) સ્ત્રી. [ જુઓ “આ દ્વારા.] સંપર્ક, સ્પર્શ. (૨) સહાય, મદદ. (૩) પડછાયો, ઓળો. [-સે આવવું -યે) (રૂ.પ્ર.) મદદે દોડી આવવું.]. અઢાળ ન. [સં. મકૃ] છાપરા ઉપરનો આગળને ઢાળ, પડાળને ઉપરનો ભાગ અડાળ-પઠાળ ન. [+જુઓ “પડાળ.] મેભની બંને બાજુનો ઢાળ અડાળી સ્ત્રી. [સં. મટ્ટiI] મકાનના પહેલે માળે ઢાંકેલા છાપરાની આગળની ખુલી નાની અગાસી, પડાળી. (૨)૨કાબી- તાસક ઘાટની થાળી. [૧ઠેકવી (રૂ.પ્ર.) અડાળી કરવી.] અડાળી-પઢાળી સ્ત્રી. [+ જુએ “પહાળી.'] મકાનના પહેલે માળે છાપરા કે મેડીવાળા ભાગની આગળ પાછળની અડાળી અદિય(-૨)લ વિ. [જુઓ “અડવું-સ્પર્સ કરો.] ઘસ્યા કે પ્રવેશ કર્યા પછી ધરાર ચીટકી પડનાર. (૨) જિદી. (૩) ઘુસણિયું. [વ્યર્ડ (રૂ.પ્ર) માર મારવા છતાં ન ખસનારું. (૨) ભારે જિદ્દી, હઠીલું]. અહિયું છે. [જુએ “અડી'.] સનીનું એક ઓજાર અટિયું જુએ “અડાયું. અઢિયેલ જુએ “અડિયલ'. અઢિયે પં. એ નામનું ડોકનું એક ઘરેણું અહિયા-દરિયાપું. એ નામની એક રમત, દહીને લડે, ધમાલ- ગેટે, દમ-ગેટીલે. (૨) [ગ્રા.] આળ, આરોપ અહિં–ગ વિ. જબરું, તેલિંગ
(-) જુએ “અઠંગે'. અડી સ્ત્રી. [જુઓ ‘અડવું".] (લા.) જિ, હઠ, આગ્રહ
[અડકિયું-દકિયું અડી સી. સેના રૂપા વગેરે ધાતુઓનાં પતરાં ઉપર ઘાટ પાડવાનું ઓજાર, બાબું. (૨) કમાડનાં ચણિયારાં નીચે રાખવામાં આવતા ખાડાવાળોલોખંડના ચેરસ ટુકડા. (૩) કુંભારના ચાક નીચે એ લેખંડને ચોરસ ટુકડે. (૪) ઘંટી કે પંડાના પડની માંકડીમાં રાખવામાં આવતે લેખંડને એવો ટુકડે. (૫) ચિચાડામાં સળ અને બૂટડીની નીચે બેસાડવામાં આવતા લોખંડના ગોળાકાર ટુકડે. (૬) પટાસ મૂકી અવાજ કરવા માટે વપરાતી લેખંડની ચાકી અડી-અડી સ્ત્રી. [જુએ “અડવું'.૧] એ નામની એક રમત, કાકડક, ટોપી-દા અડીઓપટી સ્ત્રી. [જઓ “અડી" + સં. માવત્તિ] કટોકટીને સમય. (૨) મુશ્કેલીનો સમય. (૩) અડચણ, વિ. (૪) ઋતુકાળના ત્રણ દિવસને સમય અડી-કડી સ્ત્રી, જિઓ “અડી -દ્વિભાવ.] કટોકટીને સમય. (૨) ગેડીદડાની રમતમાં થતી ધમાલ અડીખમ, અડી-ખંભ (-ખમ્મ) વિ. [+સે જન્મ-> પ્રા.
મ થાંભલા] જરા પણ મચક આપે નહિ તેવું. (૨) મુશ્કેલીને પહોંચી વળે તેવું. (૩) શુરવીર, બહાદુર અડી-જડીને ક્ર. વિ. મંડવા-મસ્યા રહીને, ખંતથી અ-ડી(દી)(8) વિ. [સં. અ-E->પ્રા. અ-]િ ન દેખાય તેવું, અદશ્ય, (૨) નામનિશાન વિનાનું, નિમ્ળ, ર્નિવંશ. (૩) ન. (લા) નખેદ, નિર્વશતા અડી ડોક સ્ત્રી, એક રમત, મઈદંડાની રમત અડી-દડી સ્ત્રી, એ નામની એક રમત, દમગેટી, ઓડિયેદડિયે અડી-દંડ (-દષ્ઠ) વિ. [જુઓ “અડી' + સં] પાછું ન ફરે તેવું. (૨) ન. પાછું ન કરે તેવું બાણ અડી-ભીડી સી. (જુઓ “અડીખ+ ભીડ + ગુ. ' સ્વાર્થે ત...] કટોકટીને સમય, તંગીને સમય, અણીને સમય અડીમ-ઘડીમ વિ. [ગ્રા.) પંછવાળું, શાહુકાર અડી-વંચે (-૧-એ) પું. એ નામની રમત, એરંડે અડી-વેળા સ્ત્રી. [જુઓ ‘અડી" + સં. ઢા] અણને-કકટીને સમય અહીંગ જુઓ “અડિંગ.' અહીંગે જુઓ “અડિંગ'. અ-(-) [+ જુઓ ‘ડી ટું'.] ડીટિયા વિનાનું, ડીંટા વગરનું અડુ ન. અરડૂસાનું ઝાડ અહુ વિ. [રવા.] (લા.) ઘણું મોટું (મેઘગર્જનાના અવાજની લાક્ષણિકતાએ નીપજેલ શબ્દ) અડ(-)ઠાટ કું. રિવા.] દેટવાળા ધસારાને અવાજ. (૨) ધસારાવાળી દેટ. (૩) વિ. (ગ્રા.) ઘણું મોટું અફડહ કિ.વિ. [રવા] અડુડાટ કરતી રીતે, ઘસારાબંધ અક-દક વિ. [રવા.] એકમાંથી બીજામાં અને બીજામાંથી પહેલામાં આવવા જવાનું કરતું, બંને પક્ષમાં આવજા કરતું અકિયાં-દકિયાં ન., બ.વ. [જુઓ અકિયું-દકિયું'.]
એ નામની એક રમત અકિયું-દકિયું વિ. [+ બંનેને ગુ. “ઇયું સ્વાર્થે ત.પ્ર.] અણૂક દડૂક. (૨) (લા.) આઘાપાછી કરનારું
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |