Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 734

ગામ-તુળ
ગાયન-કલા(-ળા)
ગામતળ ન, ળિયાટો કું, ળિયું ન. [સં. ગ્રામ-ત, ગામેરી ન. ઉનાળામાં ખીલતું એક પ્રકારનું (કપાસના જેવું + ગુ. “ઇચું' + “આટ” ત.પ્ર.] જ “ગામ-થળ.”
રૂ આપતું) ઝાડ ગામ-દેવતા, ગામદેવી સ્ત્રી, જિઓ ગામ' + સં.] ગામડામાં ગામે ન [ જએ “ગામ' દ્વારા.] જુઓ “ગામતરું'. (૨) પૂજાતી ગામનું રક્ષણ કરનારી મનાતી દિવ્ય શક્તિ અને એની આખા ગામને જમાડવું એ, ગામ-સરણી. (૩) વિ. આખા પ્રતિમા
ગામનું ગામધણી પૃ. [ જુઓ “ગામ' + ધણી.'] આખા ગામને ગામેટ,-ટી . [ સં. વૃત્તિવા > પ્રા. ૦૩fટ્ટમ- ] ગરાસ ધરાવનાર ગરાસિયે કે જાગીરદાર
ગામની વૃત્તિ ખાનારે ગામનગર ગામ-બગલું ન. [ જુએ “ગામ” + બગલું.'] ખેતીને ફાયદા- ગામેટું ન. [ જુઓ ગામેટ' + ગુ. “G” ત...] આખા કારક એક પક્ષી (પાકમાંની જવાત ખાઈ જનારું) ગામનું ગોરપદું, ગામટની વૃત્તિ ગામ-ભવાની સ્ત્રી. [ ઓ “ગામ' + સં.] (લા.) ગામની ગામેતર . [જુએ “ગામ દ્વારા.] ગામમાંથી નારાજ થઈ વેશ્યા
બહારવટે નીકળેલો માણસ, ગામને બહારવટે ગામલેક ન. [ જ ગામ” + સં, પું, ] ગામડાંનાં પ્રજાજન ગામેતડું જુએ “ગામતરું.” (આ શબ્દ મોટે ભાગે બ.વ.માં વપરાય છે)
ગાય (ગાઈ) સ્ત્રી. [સં. નો>પ્રા. મારું] બળદ કે આખલાની ગામ- મું. [ જ “ગામ” + “વખે.”] (લા.) આખા માદા, ધેનુ, ગાવડી, [ ગધેડે (રૂ.પ્ર.) સારાં નરસાંને ગામ ઉપર આવી પડેલી આપત્તિ
સમૂહ. ૦ જેવું (રૂ.પ્ર.) તદ્દન નરેમ સ્વભાવનું. ૦ને ભાઈ ગામશાઈ વિ, ન. સૌરાષ્ટ્રમાં જામનગરને કિનારે થતી એક (રૂ.પ્ર.) મૂર્ખ. ૦ બાંધવી (રૂ.પ્ર.) દુઝાણું રાખવું. ૦ મળવી
જાતની છીપમાં થતું તેજસ્વી અને પાણીદાર ખરબચડું મોતી (રૂ.પ્ર.) ગાયે દૂધ આપવું. ૦ વિનાનું વાછરડું (રૂ.પ્ર.) ગામ-સ(-સારણ સ્ત્રી. [ જ ગામ’ + સં. ] આખા અનાથ ].
ગામનું સાગમટે ભેજન આપી સંમાન કરવાની ક્રિયા ગાયક વિ, પૃ. [સં. ] ગાનાર, ગવૈયો ગામ-સીમ સ્ત્રી. [ “ગામ” + સે. સીમા] કાઈ પણ ગાયકમ છું. એ નામને એક ગંદર
એક ગામના પોતાના સીમાડાની અંદરની જમીન ગાયકવાડી વિ. [ “ગાયકવાડ” + ગુ. “ઈ' ત...] જને ગામંતકી (ગામન્તકી) શ્રી. એક પ્રકારનું ગોળ મેટું જાડી વડોદરા રાજ્યના રાજવંશ “ગાયકવાડને લગતું, ગાયકછાલનું મરચું
વાડના રાજ્યને લગતું. (૨) સ્ત્રી. ગાયકવાડ રાજવંશના ગામા પું. [ગ્રી-] ગ્રીક મૂળાક્ષરને ત્રીજે વર્ણ
રાજ્ય-અમલ. (૩) (લા) અંધેર. [૦ ચલાવવી (રૂ. પ્ર.) ગામા-કિરણ ન., બ.વ. [+ સં. ] રેડિયમવાળા પદાર્થોમાંથી અંધેર પ્રકારે રાજ્ય ચલાવવું] નીકળતાં અમુક જાતનાં કિરણ
ગાયક-વૃંદ (-9) ન. [સં] ગવૈયાઓને સમૂહ ગામાત વિ. [ જ “ગામાયત.”] જુએ “ગામઈ.' ગાયકી સ્ત્રી. [ સં. નાથ + ગુ. “ઈ' ત.. ] ગવૈયાની ગામાત-ખાતું ન. [+ જુઓ “ખાતું.'] ગામ-ઝાંપા તરીકે ગાવાની ઢબ ઉઘરાવેલા દાણનો હિસાબ
ગાય છું. [ જુઓ “ગાવું દ્વારા. ]ગાયન, ગીત (તુચ્છકારમાં ગામાયત વિ. [ સં. ગ્રામ+મ-થs ] આખા ગામની માલિ- ગાયત્ર ન. [સં.] વૈદિક ગાયત્રી છંદમાં રચાયેલું કોઈ પણ કીનું. (૨) ગામને લગતું
ઋગ્વદીય સૂત ગામી વિ, . [ સં, ઘrfમા->પ્રાશામિન-] ગામવાળો. ગાયત્રી સી. [ સાં ] ગ્રેવીસ અક્ષરનો એક વેદિક ત્રિપદી (૨) ગામને મુખી
છંદ. (પિં.). (૨) પ્રત્યેક ચરણમાં છ અક્ષર હોય તેવી ચાર ગામી* . [પ્રા. જિમ ] માળી
પદની છંદ-જાતિ. પિં) (૩) મુમુવઃ સ્વઃ સ વિતુર્વરેલ્વે -ગામી વિ. [સ., પૃ.-સમાસના ઉત્તરપદમાં વપરાય.] -ના મ ફેવરથ ધીમહિ ધિયો વો નઃ પ્રચોરવાતા એ ત્રિપદી તરફ જતું કે જનારું : “તીર્થગામી ક્ષેત્ર-ગામી. (૨) -ની આઠ-આઠ અક્ષરવાળો બ્રિજેને જપવાને વૈદિક મંત્ર. (સંજ્ઞા) સાથે વ્યભિચાર કરનારુંઃ “પરસ્ત્રી-ગામી'
ગાયત્રી-જ૫ ૫. [સં.] ગાયત્રી મંત્રને કરવામાં આવતો જપ ગામીત વિ. [જ “ગામ” દ્વારા. ગામને લગતું. (૨) ગાયત્રી-તત્વ ન. [સં. ] ગાયત્રીના ૨૪ અક્ષરોમાં વ્યક્ત થતું
, સ્ત્રી, દક્ષિણ ગુજરાતની રાનીપરજ કે કાળીપરજ કેની રહસ્ય એક જાતને પુરુષ કે સ્ત્રી
ગાયત્રી-પુરશ્ચરણ ન. સિં.] સવાલાખ છે અને એનાથી ગામુક વિ. [ સે. નામ ધાતુ દ્વારા સં. શાકુ જેવા શબ્દોના અનેકગણ જપની પ્રત્યેક આહુતિ આપી કરવામાં
સાદ] જનારું, ગમન કરનારું. (૨) ને. આગગાડી આવતે યજ્ઞ ચલાવનારું યંત્ર, એન્જિન'
ગાયત્રી મંત્ર (-મન્ત્ર) ૫. [સં.] જુએ “ગાયત્રી(૩).” ગામડું ન. [ જુઓ “ગામ” દ્વારા.] ગામનાં ઢરેનું ટેળું ગાયત્રી મુદ્રા સ્ત્રી. [સં.] ગાયત્રીની ૨૪ મુદ્રાઓમાંની ગામેતર ન. [જ “ગામ” દ્વારા. ] ગામનાં બધાં માણસ, પ્રત્યેક મુદ્રા
ખિાનારો સર્પ ગ્રામવાસીઓ
ગાયધુ પું. [ જુઓ “ગાય” દ્વારા.] ગાયનાં આંચળ કરડી ગામેતી છું. [ જુએ “ગામ' દ્વારા. ] ગામને મુખી. (૨) ગાયન ન. [સં.] ગાન, ગીત [ગાન-વિદ્યા, ગાન-કલા ગામ-ગરાસિય. (૩) ગામને રખેવાળ
ગાયન-કલા(-ળા) સ્ત્રી. સ.શાસ્ત્રીય રીતે સાધવામાં આવેલી જ, કે-૪૪