Page Text
________________
ગાપણું
૧૮૮
ગામ(મે)તરું
ગભણું (ગાભ્યણું) વિ. [જ એ “ગાભણી'+ગુ. “ઉ” તમ] ૦ વચ્ચે રહેવું.(-૨વું) (રૂ.પ્ર.) ગામમાં સલાહ-સંપથી રહેવું. ગર્ભવાળું (ઢેર-માદા પશુ).
હલાવી ના(-નાંખવું (રૂ. પ્ર.) ગામને જાગ્રત કરવું]. ગાભ-મર ૫. [જએ “ગાભ' + “મરવું' + ગુ. “એ' કુ.પ્ર.] ગામઈ (ગામ) વિ. જિઓ “ગામ' દ્વારા] આખા ગામને
અંદરનો ગર્ભ સૂકવી નાખે તેવો છોડવાઓમાં થતો રેગ લગતું ગાભર વિ. જિએ “ગભરું' + ગુ. “ડ” સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ગામ-ખરચ ન. જિઓ “ગામ' + “ખરચ.] (લા.) આખા ગાભરું, ગભરાયેલું. (૨) ગભરુ
ગામને માટે કરવામાં આવેલ જમણવાર ગભર વિ. જિઓ “ગભરાવું' દ્વારા] ગભરાઈ જાય તેવું, ગામ-ગ૫ સ્ત્રી, પાટો . [ જુઓ “ગામ' + “ગપ'ગભરાટવાળું, બેબાકળું
[ગભારે.” “ગપાટ.] ગામમાં ફેલાયેલી ઊડતી અફવા ગાભર ! [ સં. રમનાર->પ્રા. ન્મારમ-] આ ગામ-ગ(ગા)મ(મ)તરું ન. [જ “ગામ+ “ગામતરું.']. ગાભલી સ્ત્રી, જિઓ “ગાભલ’ + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] એક ગામથી બીજે ગામ જવું એ નાના મોટા માપની કડીઓની એડી. (૨) એ નામનું ગામ-ગરાશિ(સિ) ૫. [જઓ ગામ+“ગરાશિ.”] સોનીનું એક ઓજાર
આખું ગામ જેની જાગીર છે તે ગરાસદાર ગાભલું ન. [સં મેળ->પ્રા. યુક્રમમ-+ ગુ. ‘લું' સ્વાર્થે ત. ગામ-ગરાસ પં. જિઓ ગામ' + “ગરાશ.'] ગરાસમાં મળેલું
પ્ર.] ગર્ભને સુકોમળ ભાગ. (૨) પીજેલા રૂને ગોટે. ગામ અને એને ભેગવટાનો હકક (૩) વાદળાંને જો. (૪) જલદી વીખરાઈ જાય તેવું ગામ-ગરાસિયે જુઓ “ગામ-ગરાશિયે.” વાદળું
ગામ-ગેર (ગેર) . [જ “ગામ' + ગેર.''] ગામના ગભલે પુ. જિઓ “ગાભલું.'] અંદરના ભાગ. (૨) સેના હિંદુઓનું ગેરપર્ણ કરનારે બ્રાહ્મણ, ગામટ રૂપાના ભરા નીચેનો લાખ કે તાંબાને સળિયે. (૩) ગામ-ચર્ચા સ્ત્રી. [જ “ગામ'+ સં.] ગામમાં ફેલાતી (કટાક્ષમાં) દરજી
વાતચીત, અફવા ગાભા ચુંથા પું, બ. વ. [જએ “ગા”+ “ચૂંથો.] કપડાંના ગામ-ઝાંપે પું. જિઓ “ગામ' + “ઝાંપ.] ગામનું પ્રવેશદ્વાર
કે કાગળ વગેરેના ફાટયા-તૂટા અને ચૂંથાયેલા ડૂચા (૨) (લા.) ગામના સામુદાયિક હિતના ખર્ચ માટે લેવામાં ગભાલ પં. જિઓ “ગા' દ્વારા.) (કટાક્ષમાં) દરજી, ગાભલો આવતું દાણ ગાભા-સાર પં. વહાણને એક ભાગ, બીસાર. (વહાણ) ગામ-ઠાણ ન. [જુઓ “ગામ' + સં. સ્થાન>પ્રા. ઝાળ; અભિયે મું. [જુએ “ગાભ' + ગુ. “યું” ત.પ્ર.] વહાણને પ્રા. તત્સમ.] ગામની વસાહતી જમીન, ગામ-તળ તેક ઉપર ચડાવવાને ચાખણિયે સઢ, (વહાણ) ગામઠી વિ. સં. ગ્રામ-સ્થિa-> પ્રા. શામ-ટ્ટિ-] ગામડાને ગાભી વિ, સ્ત્રી. [જ એ “ગાશું. “ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] વાછડી લગતું, ગામ સંબંધી, ગામડાના પ્રકારનું, ગામડિયું. (૨) ગાશું વિ, ન. [જએ “ગાભ”+ગુ. “ઉં” ત. પ્ર.] (લા.) ખાસ દેખાવડું ન હોય તેવું દેશી કારીગરીનું. [ નિશાળ ગાભા જેવું સુકોમળ વાછડું
(રૂ. પ્ર.) જની પદ્ધતિએ જ્યાં શિક્ષણ આપવામાં આવતું ગાભે પું. [સં. શર્મા->પ્રા. મગ-] ફળ કે વસ્તુનો હતું તેવી નિશાળ]
ને પશે અને સત્ત્વવાળો ભાગ. (૨) વસ્તુની ગામઠાશાહી, ગામહા-સાઈ વિ. જિઓ ગામડું + “શાહી” અંદરનું પિલાણ પરવાને ડૂચ. (૩) ફાટેલો તૂટેલો >“સાઈ] ગામડાના પ્રકારનું, ગામડિયું, ગામડામાં ચાલે કપડાંને ટુકડે. (૪). પાઘડીનું બેતાનું. (૫) જુએ તેવું, ગામઠી ગાભલો.” [-ભા ઘાલવા (રૂ.પ્ર) કાન ભંભેરવા, બેટી ગામડિય(-૨)ણ (-ય) સ્ત્રી. [જઓ “ગામડિયું” + ગુ. ઉશ્કેરણી કરવી. -ભા ચૂંથવા (રૂ. પ્ર.) નકામી મહેનત “અ(એ)ણ સ્ત્રી પ્રત્યય], ગામયિણ વિ., સ્ત્રી, જિએ કરવી. -ભા નીકળી જવા (રૂ. પ્ર.)સખત માર ખાવો. (૨) “ગામડિયું”+ ગુ. “આણી” સ્રીપ્રત્યય.]ગામડામાં રહેતી સ્ત્રી કામ કરી તદ્ધ થાકી જવું. -ભે ગાભા કાઢી ન(-નાંખલા ગામરિયું વિ. જિએ “ગામડું - ગુ. ‘ઇયું' ત...] ગામડાને (રૂ. પ્ર.) માર મારીને કે ખૂબ કામ કરાવીને તદ્દન થકવી લગતું. (૨) ગામડાનું રહીશ. (૩) (લા) અસંસ્કારી નાખવું-હાડકાં પાંસળાં નરમ કરી નાખવાં]
ગામયિણ (ર્ય) જ “ગામડિયણ.” ગામેટ ન. [જુઓ “ગાશું દ્વારા.] વાછરડાંઓનું ટોળું ગામડી સ્ત્રી. [એ “ગામડું'+ ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] ગામ ન. [. ગ્રામ પું] શહેર કે નગરથી ડીક ઠીક નાનું અને નાનું ગામડું (તુચ્છકારમાં) નેસથી મેટું બાંધેલાં મકાનોવાળું વસાહતી સ્થાન. (૨) ગામ ન. [જ “ગામ' + ગુ. ‘ડું' વાર્થે ત.પ્ર.] (લા.) વતન. [ ગ ઘેલું કરવું (-ઘેલું) (રૂ.પ્ર.) પિતાનાં સામાન્ય ગામથી નાનું ગામ કર્મોથી ગામના લોકોને ખુશ કરવા. (૨) ઘેર ઘેર શોધી ગામ ન. અડદ કે બીજા કઠોળને ખેતરમાંથી ઉપાડી વળવું. ૦ધમળવું, ૦ ભાંગવું (રૂ. પ્ર.) ગામ લૂંટવું, ખેતરમાં પહોળા પહોળા જુદે જુદે ઠેકાણે મૂકવવાની ક્રિયા ગામમાં ધાડ પાડવી. નું પા૫, ૦ને ઉતાર (રૂ. પ્ર.) ગામણું ન. કાદવ, કીચડ ગામને અપયશ અપાવનાર. -મે ગામનાં પાણી પીવાં ગામ(-)તર ન. [ સં. પ્રામાજિક->પ્રા. નાતા-] (રૂ. પ્ર.) ઠેર ઠેર અનુભવ મેળવી પાકા બનવું. ૦માથે. પિતાના ગામથી બીજે ગામ જવું એ. (૨) ગામડાને પ્રવાસ. કરવું, માથે લેવું (રૂ. પ્ર.) આખું ગામ શોધી વળવું (૩) (લા.) મરણ પામવું એ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |