Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 723

ગળતી
+
ગળતી વિ., સ્ત્રી. [જુએ ગળવું” + ગુ. ‘તું’વર્તે.કૃ. ઈ’ સ્ત્રીપ્રત્યય.] શિવાલયમાં શિવલિંગ ઉપર ટપકથા કરતી હેવાને કારણે) શિવલિંગ ઉપર ટપકતા પાણીના ઘડો. (૨) ક્ષયરોગ, ધાસણી, ‘ચુખર-કર્ક્યુલેસિસ' (ટી. બી.) ગળતેશ્વર પું., ખ.વ. [જુએ ગળવું' + ગુ. ‘તું' વર્ત ૐ. સં. Ëð] જએ ‘ગળતાજી.' (સંજ્ઞા.) ગળ-થૂથી સ્ત્રી. [જુએ ‘ગોળ’ + ‘છ્યા’ + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રીપ્રત્યય.] તરત જન્મેલા બાળકને ગોળ વગેરેનું પાણી કરી એ પુંભડા વતી ટાવામાં આવે છે એ ક્રિયા ગળદાઈ સ્ક્રી, વાયુની શરીરમાં ઊર્ધ્વ ગતિ ગળધરી, ગળ-ધાઈ શ્રી. [જુએ ગળું' દ્વારા.] લીધે અથવા પિત્તવિકારથી ગળામાં થતી બળતરા, ગળધી ગળ-ધાણી જ ગોળ-ધાણી.’
અપચાને
ગળધી સ્ત્રી. [જુએ ‘ગળું' દ્વારા.] જુએ ‘ગળધરી.’ ગળપ ક્રિ. વિ. [વા] ગળ' એવા અવાજથી ગળી જવાય એમ
Jain Education International2010_04
692
[બેચેની
થતાં થતી
ગળપણુ ન. [જુએ ગળ્યું” + ગુ. ‘પણ’ ત.પ્ર.] ગળ્યા સ્વાદ. (૨) ગળ્યા સ્વાદ થવા માટેના ગળ્યા પદાર્થ ગળ-પાપડી જએ ગોળ-પાપડી,’ ગળફા જએ ગડકા,’ ગળ-બંધ (-બન્ધ) જ ‘ગલ-બંધ.' ગળ-માથું જુએ ગોળ-માણું.’ ગળમીંડું ન. એ નામની એક રમત ગળવણુ ન. [જુએ ગળ્યું' દ્વારા.] સગપણ કર્યાં પછી વેવાઈ એના પહેલા મેળાપ વખતે લેવાતું ગોળનું પાણી ગળવાઈ શ્રી. [જુએ ગોળ' દ્વારા.] શેરડીના વાડમાં માટલાં કે ડખા ભર્યાં પછી એ રાખવાનું સ્થાન ગળવાણુ ન. [જ ગોળ' દ્વારા.] જુએ ‘ગળ-પણ.’ ગળવાવ (-ન્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘ગોળ' +‘વાવ.'] શેરડીના વાડમાં ગોળથી ભરેલાં માટલાં કે ભીલાં મૂકવાના ખેડેલા ચાસ ખાડો [(માઢું) ગળ્યું થઈ જવું ગળવાવું અ. ક્રિ. [જુએ ‘ગોળ’-ના,ધા.] ગળ્યું ખાવાથી ગળવું અ. ક્રિ. [સં. છ્ પ્રા. ] ટપક્યું, ઝરવું. (ર) તદ્દન પાકી જશું. (૩) અંદર ઊતરી જવું, કળવું. (૪) (લા.) (શરીર વગેરેનું) સુકાવું, (૫) સ. ક્રિ. ગળે આખું ઉતારવું. (૬) ગળણાથી શુદ્ધ કરવું. (૭) (લા.) ખેલ્યું ન એકયું કરવાની ચેષ્ટા કરવી. ગળાવું ભાવે., કર્મણિ, ક્રિ. ગાળવું, ગળાવવું કે, સ. ક્રિ. ‘ગળનું’અ. ક્રિ ઉપરથી ‘ગાળવું' અને ‘ગાળવું'નું પુન:પ્રે. ગળાવવું' તેમ ‘ગળવું' સ.ક્રિ.નું પ્રથમ પ્રે, ‘ગળાવવું') [શુંડિકા’—ગલ-શુંડી.’ ગળ-ગ્રંચિકા (-શુણ્ડિકા), ગળ-શુંડી (-શુડ્ડી) જુએ ‘ગલશળસ પું. એકમત થવું એ, એકતા, એકથ ગળ-સૂરું જુએ ‘ગલ-સર્યું.’ ગળ-સૂંઢા પું. સં. 1-Ash-> પ્રા. શ®નુંઇક-] ઢારને થતા ગળું સૂજી આવવાનેા રોગ ગળસે પું. [જએ ધડો.] શ્મશાનમાં ચેહ ઠારવાના ઘડૉ ગળ-સ્થળ જ ‘ગલ-સ્કુલ,’ ગળાઈ શ્રી. જુએ ‘ગળવું’ + ગુ. ‘આઈ’ક્રૂ, પ્ર.] ગાળ
ગળિયારા-વાડ
વાનું કામ. (ર) ગાળવાનું મહેનતાણું [જાય તેવું ગળાઉ વિ. [જુએ ‘ગળવું' + ગુ. આઉ' કૃ, પ્ર.] ગળી ગળા-કટ વિ. [જુએ ગળું' + હિં. ‘કાટના] ગળાકાપુ વિ. જુએ ‘ગળું + ‘કાપવું’+ ગુ. ‘' રૃ. પ્ર.] ગળું કાપનાર. (૨) (લા.) નિમકહરામ, બેવફા ગળા(-ળા)-ગળ ક્ર. વિ. [જુએ ‘ગળું’-દ્વિર્ભાવ.] છેક ગળા સુધી પહેચે એમ
ગળ(-ળે)-ચીપ સ્ક્રી. [જુએ ‘ગળું' + ગુ. ‘એ' સા. વિ., પ્ર. + ‘ચીપ.’] ગળાને ભીંસમાં-દાખમાં લેવાની ક્રિયા ગળા-છંટ (-ઋણટ) (ઋણ્ય) ક્ર.વિ. [જુએ ‘ગળું' + ‘છાંટવું.'] ગળું છંટાઈ જાય ત્યાંસુધી, ગળાબ
ગળા-ઝાળી સ્ત્રી. [જુએ ‘ગળું' + ‘ઝોળી.'] ભાંગેલા કે કરમેાડાયેલા હાથને લટકતા રાખવા ગળા ઉપર ભરાવવામાં આવતી ઝોળી
ગળા-ફૂંપે પું. [જુએ ‘ગળું' +‘ટૂંપા.’] જુએ ‘ગલ-ટ્રંપે।.’ ગળા-ડૂબ વિ. જિઓ ‘ગળું' + ‘ડૂબવું.'] ગળું લગભગ ખૂડી જોય તેટલું (પાણી). (૨) ક્રિ.વિ. (લા.) પૂરેપૂરું મશગુલ થઈ ગયું હોય એમ, હદ ઉપરાંત મશગૂલ હોય એમ ગળાણુ ન. [જુએ ગળાયું' + ગુ. ‘અ’કૃ.પ્ર.] ટપકું પ્રવાહી. (૨) ગાળેલી વસ્તુ
ગળાત પું. [જુએ ‘ગળું' + ‘હાથ’–‘ગળા-હાથ’નું લાધવા] ગળે હાથ મૂકી સેાગંદ ખાવાની ક્રિયા ગળા(-))-કંસ, “સે પું. [જુએ ‘ગળું’+ગુ, ‘એ' સા, વિ., પ્ર. +‘ફ્રાંસેા.'] ફાંસીએ લટકાવતી વેળા ગળામાં ભરાવવામાં આવતા ફ્રાંસલે ગળાફૂલે પું. [જુએ ‘ગળું' + ‘ફૂલનું' + ગુ. ‘એ' કું. પ્ર.] ગળું સજી આવવાના ઢોરના રોગ, ગળ-શુડી, ગલ-શાથ ગળા-બંધણુ (-અન્યણ) ન. [સ. ગુરુ-વધન> પ્રા. વરુણઅંધળ] (લા.) ગળે વળગી પડેલું હોય તેના ભાર ઉઠાવી લેવાની-જવાબદારી લેવાની પરિસ્થિતિ, પાલન-પાણ ગળા-મૂઢ વિ., ક્રિ.વિ. [જુએ ગળું' + ‘ખૂડવું.'], ગળામેળ વિ., ક્રિ. વિ. [જુએ ‘ગળું' + ‘મેાળવું.'] જએ ‘ગળા-′′.’ ગળામણુ ` ન. [જુએ ‘ગળવું' + ગુ. ‘આમણ’કૃ. પ્ર.] કૂવા વાવ વગેર ગળાવતાં નીકળેલે કાદવ-કચરો. (૨) કૂવે વાવ વગેરે ગળાવવાનું મહેનતાણું. (૩) ધાતુ વગેરે ગાળી આપવાનું મહેનતાણું [ગળપણ ગળામ ન. [જુઓ ‘ગળ્યું' દ્વારા.] ગળ્યા પદાર્થ, ગળામણી સ્ત્રી, [જુએ ‘ગળવું’+ ગુ. ‘આમણી' રૃ. પ્ર.] જુએ ‘ગળામણ(૨, ૩).'
ગળાયા પું. સુકાઈ ગયેલી ખેરડીનું જાળું, પાલડું ગળાવવું, ગળાવું જુએ ‘ગળવું'માં.
ગળાવા પું. [જુએ ‘ગળવું' દ્વારા.] કૂવા વાવ વગેરે ગાળનારો માણસ [બનાવનારો માણસ ગળા(-ળે)ળા પું. [સં. ગુરૂ દ્વારા] શેરડીના રસમાંથી ગોળ ગળિયા-ગેધરી સ્ત્રી, એ નામની એક રમત [ની દુકાન ગળિયાર-હાટ ન. [જુએ ‘ગળિયારો' + ‘હાટ,’] ગળિયારાગળિયારા-વાડ (-ડચ) સ્રી. [જુએ ‘ગળિયારો' + ‘વાડ,']