Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 712

‘ગિરિ’. શાખાના પછીથી સંસારી અતીત ગાસાંઈ બાવાઓમાં નામને અંતે ‘ભભૂત-ગર' માન-ગર' Èશવ-ગર' વગેરેની રીતે અંત્યગ તરીકે] -ર૪ વિ. [સં. > શૌ. પ્રા. ° તત્સમ., ઉપરાંત ફારસી શબ્દોમાં ‘ગર' ફા. પ્રત્યય] કરનાર (મેટે ભાગે ફ્રા. પ્ર. વ્યાપક છે; જેમકે ‘કારીગર' ‘ડબગર’ ‘સાદાગર’વગેરે) ગરક વિ. [અર.] ડૂબી ગયેલું, ખૂંપી ગયેલું. (૨) (લા.) મગ્ન થઈ ગયેલું, તલ્લીન થઈ ગયેલું ગર(-ળ)ક-બારી સ્રી. [જએ ‘ગળકનું’+બારી,']નાની નીચી ગળકીને વાંકા વળીને જવાય તેવી ખારી, ગળક-ખારી
ગર(-)વું . ક્રિ. [જુએ ‘ગળુ', ના. ધા.] બી જવું, ખૂંપી જવું, (૨) (લા.) મગ્ન થઈ જવું. (૩) સંક્રેાડાઈ ને સાર જવું. ગર(-ળ)કાવું ભાવે, ક્રિ. ગર(-ળ)કાવવું પ્રે., સ. ક્રિ ગરકટ (ટય) શ્રી. બકરી ગરકાવ વિ. [અર. ગર ક્' + ફા. આમ્' – ‘કરકાબૂ ’] પાણીમાં ડૂબી ગયેલું. (ર) (લા.) મગ્ન, લીન, તલ્લીન ગર(-ળ)કાવવું, ગર(-ળ)કાયું જુઓ ગર(-ળ)કહ્યું’માં. ગરકી સ્ત્રી. [જુએ ‘ગરક' + ગુ. ઈ` ' ત.પ્ર.] ડૂબવાની-ખૂંપી જવાની ક્રિયા, (૨) પાણીથી નીચી હોય તેવી જમીન. (૩) પાણી રાકાતું હાય તેવી જમીન. (૪) પાણીમાં ડૂબી
૩૭
ગમ્મતી
ગમ્મતી જએ ‘ગમતી,’ ગમ્ય વિ. [સં.] જુએ ‘ગમનીય.' ગમ્યમાન વિ. [સં., કર્મણિ વર્ત, કૃ.] જેને પહેાંચવામાં આવે તેવું, પહોંચાતું. (ર) સમઝાતું ગમ્યાગખ્ય વિ. સં. મ્ય + માથ] સંભેગ કરવા પાત્ર અને સંભાગ કરવા પાત્ર નહિ તે [એક ભેદ. (કાવ્ય.) ગમ્યાપ્રેક્ષા સ્ત્રી, [ર્સ, ગન્થ + ઉત્પ્રેક્ષા] ઉત્પ્રેક્ષા અલંકારના ગયઢો છું. લેખન-રિક્ષણ-પાથી, ‘કોપીનુક’ [હાથી ગય-ભર પું. [સ, વર્> પ્રા. રથ-વર, પ્રા. તત્સમ] ઉત્તમ ગચંદ (ગચન્હ) પું. [સં. રેન્ક> પ્રા. વેંટ] મેટે। હાથી ગયાલ (-ળી) . મરણ પામેલા ખેડૂતની ન-ધણિયાતી
જમીન, ન-વારસી જમીન
ગરગઢાવવું, ગરગઢાવું જુએ ‘ગરગડવું’માં. જુએ ‘ગડગડિયું.'
ગયાવ(-વા)લ(-ળ) પું. [ હિં‘ગયા' – બિહારમાંનું એક તીર્થસ્થળ ~ ત્યાંના રહીરા, સં. > પ્રા, વાજી દ્વારા] ગયાજી તીર્થમાં રહેનાર બ્રાહ્મણ પંડા. (સંજ્ઞા.) ગયું વિ, ભ ટેં, ભૂ. કા. [સં. na≥ પ્રા. થમ– (‘જા’ગરગઢિયું ધાતુના ભ્ă. અને તેથી ગ્. કા. તરીકે સ્વીકારેલું કર્તરિ રૂપ) ધાતુ સં. રૂમ્ ઝુ. માં અકર્મક તરીકે ઊતરી આવતાં] પસાર થયું, વીત્યું, સિધાવ્યું. (ર) (લા.) મરણ પામ્યું ગયેલ,-લું વિ., બી. લૂ. કૃ., અ. ભું. કા. [જુએ ‘ગયું’ + ગુ. એલ'- ‘એલું' (<પ્રા. ક્ષ્મ પ્ર.)] વધુ જના સમયમાં પસાર થયેલું, વીતેલું, સિધાવેલું
ગરગડી સી. [જુએ ‘ગરગ’ + ગુ, ‘ઈ ’ સ્ક્રીપ્રત્યય.] (લા.) (ગરગઢ' અવાજ કરતી હાવાને કારણે) કરકડી, ગરેડી ગરગÙ પું. [જએ ગરગડવું' + ગુ. ‘એ' ě. પ્ર.] (લા.) ('ગરગડ' અવાજ કરતા હેાવાને કારણે) કૂવા ઉપરના ક્રાસનું પૈડું. (૨) મેાટી ગરગડી ગર-ગર` (ગરથ-ગરથ) સ્ત્રી. ઝીણી ર૪, રોટી
ગર` પું. [સં.] ઝેર, વિષ, (૨) ખાર કરામાંનું પાંચમુંગર ગર ક્ર. વિ. [રવા.] ડમક ડાક, ઝપાટાબંધ, (૨)
કરણ. (યેા.)
ઢગલાબંધ
[વિ. ઝપાટાબંધ ગરમરાટ પું. [રવા.] ગરેડીના જેવા થતા અવાજ. (ર) ક્રિ. ગર્ગસ (સ્ય) શ્રી. કરવત
ગર? પું. [સં. મ> પ્રા. ĪT] કળાની અંદર રહેલેા માવે, (૨) ઝાડનાં થડ ડાળી વગેરેમાં છાલ અને કઠણ ભાગની અંદરની બાજુના કણો ભાગ, (૩) (લા.) મનનેા ભેદ, રહસ્ય -ગર અંચળ. [સં, નિ;િ હિંદુ સંન્યાસીની દસ શાખાએમાંની
ગરણૈયા સ્ત્રી. કૂકડી. (ર) ચકલી
ગરોટે પું. દડા જેવે સુંદર બાળક
ગર-ગાલી સ્ત્રી. નાની ગાળી, નાની ગુટિકા
Jain Education International_2010_04
ગરજ-સવાદિયું
જાય તેવું એક જાતનું અગરનું લાકડું ગરસૂલી સ્ત્રી. કાપડની એક એ નામની જાત ગરા પું. [જુએ ગરક' + ગુ. ‘એ' ત.પ્ર.] (લા.) ખાંચા, ખાંકું. (૨) ટુકડા, કટકા
બર-ખાઢ (-ડલ) સ્ત્રી. કૈાસમાં ઢીંગલા અને વરત વચ્ચે રાખવામાં આવતા ધાવણી જેવા લાકડાના ટુકડા, ગળેાઢ. (૨) નાાંઝણાની એવી ખીલી, (૩) છાસની ર્વના નેતરાની એવી ખીલી [વૃદ્ધ પુરુષ ગુરગઢ પું, ઠીંગણા ઘાટના માણસ, વામન. (૨) ખખડી ગયેલા ગરગટિયું વિ. [જુએ ‘ગરગઢ' + ગુ, ‘યું’ ત. પ્ર.] ઠીંગણું, ગ. (૨) વૃદ્ધ, ઘરડું. (૩) જર્જરિત થઈ ગયેલું, જર્ણ ગરગઢવું અ. ક્રિ. [રવા.] ‘ગરગડ’એવા અવાજ વેા, ગડગડવું, ગજેવું, ગાવું. ગરગડાવું ભાવે., ક્રિ. ગુરગઢાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
ગર-ગાળા પું. એક જાતની એ નામની મીઠાઈ ગરચું ન. ટુકડા, કાચું, કટકા
ગરજ સ્ત્રી. [અર.] .ઇચ્છા. (૨) ખપ, (૩) પરવા, દરકાર, (૪) સ્વાર્થ, [॰ પઢવી (પ્ર.) જરૂર થવી, આવશ્યકતા ઊભી થવી. ૰ સરવી (. પ્ર.) ઇચ્છા પાર પડવી. ॰ હેાવી (૬. પ્ર.) પરવા-દરકાર હેવી]
ગરજ (-જ્ય) શ્રી. સાચા મૈાતીના નંગમાં તરડ જેવા દેખાતા પાતળા ડાધ
ગરજ-હું વિ. [જુઓ ગરજÔ' + ગુ. ‘હું' ત. પ્ર.], ગરજ-દાર વિ. [જુએ ગરજ ' + ફા. પ્રત્યય] ગરજવાળું, ગરાઉ ગરજ-મતલખી વિ. [અર. ગરજ + મતલબી] સ્વાર્થી ગરજ-ત્રંત (વન્ત) વિ. [જએ ‘ગરજ' + સં. °વસ્ > પ્રા. āñ ત. પ્ર.], ગુર્જવાન વિ. [+ સં. વ ૫. વિ., એ. વ. વાન્ પું.] જુએ ‘ગરજ હું.' કરજવું એ. ક્રિ. [જુએ! ‘ગર્જવું.'] જુએ ‘ગર્જવું. ગરાવું ભાવે., ક્રિ. ગરાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. ગરજ-સાદિયું વિ. [જુએ ‘ગરજ'' + સવાદિયું.’], ગરજસવાદી વિ. [+સં સ્વાર્>સવાદ' + ગુ. ઈ ' ત. પ્ર.] જુએ ‘ગરજહું.’