Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 705

ગત-બલ(ળ)
૧૬૦
ગતિ-મંત
પ્રાણરહિત, અવસાન પામેલું
આંધળું અનુકરણ ગતબલ(ળ) વિ. [સં.] નિર્બળ, નબળું પહેલું
ગતાનુગતિ સ્ત્રી, સિં. ગત + અનુ-નીતિ કરેલાનું અનુકરણ. ગત-બુદ્ધ વિ. સં.) બુદ્ધિ નાશ પામી છે તેવું, નિદિ, (૨) જુઓ ‘ગતાનુગત.” બિન-અક્કલ
ગતાનુગતિક વિ. [+ સં. ત. પ્ર.] (આંખ બંધ કરી પાછળ ગત-ભટૂંકા સ્ત્રી. [સં.] જુઓ ગત-પતિકા.'
અનુસરણ કરનારું. (૨) ન. આંધળિયાં, ગાડરિયો પ્રવાહ ગત-ભાર્ય વિ. [સ.] જુએ “ગત-પત્નીક.”
ગતાયુ વિ. [સં. નત + આયુ ] આવરદા પૂરી થવા આવી ગત-રસ વિ. સિં] રસ નાશ પામે છે તેવું, નીરસ. (૨) છે તેવું, ખૂબ વૃદ્ધ. (૨) ગત-પ્રાણ, મરણ પામેલું સ્વાદ વિનાનું
[નિધન ગતર્તવા વિસી. [સ. ૧a + માર્ત] તુવય પૂરી થઈ છે ગતલક્ષમીક વિ. [૪] સંપત્તિ-સમૃદ્ધિ નાશ પામી છે તેવું, તેવી સ્ત્રી, અચલે નથી આવતા-બંધ થયો છે તેવી ઉંમરે ગતવય વિ. સિં. “વાસ ], ૦૭ વિ. સિં] ઉંમરે પહોં- પહોચલી ચી ચેલું, તદ્દન વૃદ્ધ
ગતર્થ વિ. [સ. ૧a + અર્થ બીજા અર્થમાં જેનો અર્થ ગત-વિહેણું (ગત્ય-) વિ. [જીએ “ગત' + ‘વિહેણું.](લા.) સમાઈ ગયો હોય તેવું, સમઝાઈ ગયેલું. (૨) નિધન અચપળ, ભેજું
વુિં, નિર્ધન ગતાસુ વિ. સં. ૧ર + મસુ] જુએ “ગત-પ્રાણ.' ગતવિ-વૈભવ વિ. [ સં. ] વૈભવ નાશ પામ્યા છે ગતાંક (ગતા) કું. સિં, જાણ + અ૬] ગયેલો પૂર્વ આંક, ગત-બ્રીડ વિ. સિં] લજા વિનાનું, નિર્લજજ, બેશરમ
છેલ્લો અંક. (૨) (સામયિકમાં અનુસંધાન પાનું (ફલાણું) ગત-થથ વિ. [સં.] વ્યથા-પીડા-દુખ નષ્ટ થયેલ છે તેવું, ગતિ સ્ત્રી. [સ.] જવું એ. (૨) વગ, ઝડપ, (૩) પ્રવેશ, દુઃખમાંથી મુક્ત થયેલું
સૂઝ. (૪) આશ્રય, આશરો. (૫) શક્તિ. (૬) સ્થિતિ, ગત-શૈશવ વિ. [સ.] બચપણ ૫ ડું થઈ ગયું છે તેવું દશા, અવસ્થા. (૭) મરણ થયા પછીની પરિસ્થિતિ. (૮) ગત-શેક ળિ. સિં.] શોક ચાહે ગમે છે તેવું, શેક વિનાનું
ઉકેલ, માર્ગ. [૦ આપવી (રૂ. પ્ર.) ચાલતું કરવું. ૦ થવી ગત-સન વિ. [સ.] સવ-તાકાત નાશ પામી ગયેલ છે
(રૂ.પ્ર.) સદગતિ થવી. (૨) મોક્ષ થા. ૦માં મૂકવું (રૂ.પ્ર) તેવું, સત્વ-હીન. (૨) રસ નાશ પામે છે તેવું, નીરસ
ચાલતું કરવું].
[જા-આવ ગત-સંગ (-9) વિ. [સં] આસક્તિ વિનાનું, અનાસક્ત.
ગતિ-આગતિ સ્ત્રી. સિ., સંધિ વિના] જવું આવવું એ, (૨) ફળની આશા ન રાખનારું
ગતિ-(કેન્દ્ર) ન. [સં] જ્યાંથી વિગ શરૂ થાય-હિલચાલ ગત-સંદેહ (-સહ) વિ. [સં.] સહ-સંશય-શંકા રહેલ શરૂ થાય તે બિંદુ, ગતિનું મધ્યબિંદુ
[બહીલ” નથી તેવું, નિ:શંક, નિઃસંદેહ, નિઃસંશય
ગતિ-ચક્ર . [૪] વેગને નિયમનમાં રાખનારું પૈડું, “ફલાઈગત-હ વિ. સં.] ઝંખના નાશ પામી છે તેવું, તૃષ્ણા ગતિ-ચિત્ર, છેક ન. [સં.] જુએ “ચલ-ચિત્ર,' ('સિનેમા). વિનાનું થયેલું
[નિરહંકાર ગતિ-જ વિ. [સં.] વેગ દ્વારા ઉત્પનન થતું “કાઈનેટિક.' (પ.વિ.) મત-રમય વિ. 8.7 આશ્ચર્ય ન પામનારું. (૨) ગર્વરહિત, ગતિ-જનેક વિ. [૪] વગ ઉત્પન્ન કરનારું
ન કરનારું ગાક્ષ વિ. સં. ત + અક્ષ>અક્ષ, સમાસમાં] ફૂટી ગયેલી ગતિ-જન્ય વિ. [સં.] વેગ દ્વારા ઉત્પન્ન કરી શકાય તેવું આંખવાળું
ગતિ નતિ . સિં.] એક પછી બી એમ વેગની પરંપરા ગતાળ વિ. [સં. + જુઓ “ખળ.''] પત્તો ન લાગે તેવું ગતિનિયમન ન. [સં.] ગતિને એકસરખી રાખવાપણું, ગતગત વિ. સિં, જત + માં-ma] ગયેલું અને આવેલું.(૩) ગતિ વધુઘટ્ટ થાય એમ કરવાપણું
ન. આવવું અને જવું એ, અવર-જવર, આવજો ગતિ-નિયંત્રક (-યત્રક) વિ. [સં.] ગતિને એકસરખી રાખનારું ગતગત-ભેદ પું. [સં.] એકને એક શબ્દ શરૂથી તેમ ગતિ-નિયંત્રણ (-ચન્ત્રણ) ન. સિં.] જુએ “ગતિ-નિયમન”
અંતથી વંચાતાં તેને તે રહે તે વર્ણવિન્યાસ. (કાવ્ય) ગતિ-નિયામક વિ. સિં. જુઓ “ગતિ-નિયંત્રક.” ગતગતસ્થિતિ સ્ત્રી. સિં.] આદેલન, ડોલન, ઝૂલણું, ગતિ-પરિમાણ ન. સિં.] વગનું માપ એસિલેશન'
ગતિ-પ્રેરક વિ. [સં.] ચલન-શક્તિ ઉત્પન્ન કરનારું ગતગત-સ્વસ્તિક પ્રબંધ (-બન્ધ) મું. (સં.) સાથિયાના ગતિલ(ળ) ન. [સં.] ગ્રહોની સ્પષ્ટ ગતિ કાઢવા આપ
આકારમાં વણે ગોઠવાયા હોય તેવું એક પ્રકારનું ચિત્ર- વામાં આવતો સંસ્કાર. (.) કાવ્ય. (કાવ્ય)
[સમઝ, સૂઝ, જ્ઞાન ગતિ-ભંગ (- ) ! [સં.] વેગનું બંધ પડી જવું એ. (૨) ગતાગમ (ગત્યાગમ્ય) જી. [ઓ ‘ગત' + “ગમ, ] (લા.) વિ. જેને વિગ થંભી ગયો છે કે તૂટી ગયું છે તેવું ગતા ગેળ વિ. જિઓ “ગત' + સં. નો ચકરડી લેતું, ગતિબ્રશ (-બ્રશ) પું. [સં.] વેગમાં આવી પડતે અવરોધ,
ગોળ ગોળ ફેરવું. (૨) ક્રિ. વિ. એકદમ, ઘડીવારમાં, જલદી ગતિ-ભંગ ગતાત ત્ય) શ્રી. ખાવાપીવાને વ્યવહાર
ગતિમય વિ. સિં.] સતત વેગમાં રહેલું, સતત ચાલ્યા કરતું ગતાધિ વિ. (સં. મત + મf] જેની માનસિક પીડા ટળી ગતિ-મતિ સ્ત્રી. [સં.] કાર્યને વિગ અને બુદ્ધિશક્તિ ગઈ છે તેવું
ગતિ-મંત (મન) વિ. [સ. અતિ + સં. મg>પ્રા. પંત ત. ગતાનુગત વિ. સં. જત + અનુ-જત] ગયેલાની પાછળ ગયેલું, પ્ર.], ગતિમાન વિ. સિં. જાતિમાનું છું, વિ.] સતત વેગમાં અનુકરણ કર્યું છે તેવું. (૨) (લા) ન. ગાડરિયા પ્રવાહ, રહેતું, ગતિવાળું, વેગીલું