Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 706

ગતિમાર્ગ
૬૬૧
ગદરવું
ગતિ-માર્ગ કું. [સ, ગ્રહ વગેરેની ગતિને ભ્રમણમાર્ગ. જો-આવ, આવ-જા (ખગોળો)
ગત્યાત્મક વિ. [સં. નત + આત્મન્ + ] સતત ગતિમાં ગતિમલક વિ. સં.] જેના મળમાં ગતિ છે તેવું, ચાલ્યા કરતું રહેનારું, ગતિમાન, વેગીલું ગતિયું વિ. [સ. જતિ + ગુ. “ઈયું' ત.ક.] સદગતિ પામેલું. ગથલ-મથલ (ગથલ-મથક્ય) સ્ત્રી, ગડમથલ, ધાંધલ, ધમાલ (૨) (લા.) યુક્તિથી કામ કાઢી લેનારું
ગાલિયું ન. [જએ “ગોથું વિકાસ.] ગોથું, ગોઠીમડું, ગતિ-યેગ્યતા સ્ત્રી. [સ.] ચાલવાની શક્તિ હેવી એ
(૨) પાણીમાં મારવામાં આવતે ભૂસકે ગતિ-રહિતતા સ્ત્રી, સિ.] વિગનો કે હલનશક્તિને દરેક ગદ ૫. [.] રેગ, શારીરિક કયાધિ, દર્દ રીતે અભાવ
ગદ૬ ન. બહાનું, ભિષ, નિમિત્ત ગતિરોધ પું. [સં] વિગમાં થતી કે થયેલી રુકાવટ
ગદા ૫. પટ્ટાબાજીની રમતમાં વપરાતો દંડકો ગતિરોધક વિ. સિં.] વેગને અટકાવનારું. (૨) ન. વિગ
ગદગડું વિ. ગંદ, મેલું. (૨) અંધારામાં પડેલું હોય તેવું અટકાવનારું સાધન, “બ્રેક' [બતાવનારું પત્રક ગદગદ' જુઓ “ગદગદ.' ગતિ-લેખ ! .] ગતિની–ગની માંધણી અને એને ગદગદ* વિ. [૨૧.] જેમાં કીડા ખદબદતા હોય તેવું ગતિ-લેખક વિ. [સં.] ગતિની નેધ કરનારું (યંત્ર)
ગદગદ અ. જિ. [સં. ઢ-ના. ધા.] ગગદ થઈ જવું ગતિ-લેખન ન. [સં.] ગતિની માંધણી
ગદગદવું અ. ક્રિ. [રવા.] ખદબદવું. (૨) પરુ પચ વગેરેનું ગતિ-વર્ધક, ન વિ. સિં.] વેગને વધારનારું
ગેગવું. (૩) ફળ વગેરેનું ખૂબ પાકી કી થઈ જવું. ગતિ-વર્ધન ન. (સં.] વેગનું વધવાપણું
(૪) સ. કિ. મસળવું
[ગગદ થઈ જવું એ ગતિ-વંત (વક્ત) વિ. સં. ૧fa + મંa>પ્રા. પંત ને બદલે ગદગદાટ' ૫. [જ એ “ગદગદવું" + ગુ. “આટ” ક. પ્ર.] અનિયમિત °વંત ત. પ્ર.] જુઓ “ગતિ મંત.”
ગદગદાટર ૫. જિઓ ગદગદવું' + ગુ. “આટ’ કુ. પ્ર.] ગતિ-વાહક વિ. સં.1 વેગમાં લાવનારું, ચલનશક્તિ આપનારું
પરુ પચ વગેરેનું પાકી કીરો થઈ જવું એ ગતિ-વિજ્ઞાન વિ. સિં], ગતિવિદ્યા સ્ત્રી. [સ.] ગતિની
ગદગ(-બ)દિયાં ન., બ.વ. [રવા.1 લાખ વગેરેમાં આગળીથી મીમાંસા કરતું શાસ્ત્ર, ગતિશાસ્ત્ર
ગદી નદી બેલી ચમકાવવાની ક્રિયા, ગલીપચી કરવી એ. ગતિ-વિષયક વિ. સિ.) વિગને લગતું
(૨) (લા.) ભોજન વગેરેની રેલમછેલ, ખદબદિયાં ગતિ-વૃદ્ધિ સ્ત્રી. સિં. વેગમાં વધારે થવાની ક્રિયા
ગદગદી સ્ત્રી. એ નામની એક રમત ગતિવેગ . [સં.] ચાલવાની ઝડપ, વેગની ઝડપ
ગદગદું વિ. [જ “ગદગદવું +ગુ. “G” ક. પ્ર.] કેહવાઈ ગયેલું, તદ્દન પિચું પડી ગયેલું
[વગેરેનું) ગતિ-શક્તિ સ્ત્રી. [સં.] ચાલવાનું બળ, વેગની શક્તિ ગતિ-શાસ્ત્ર ન. [સં] ઓ “ગતિ-વિજ્ઞાન.'
ગદગેલ ડું ઘાટું અને ડહોળું પાણી (નવા વરસાદનું નદી ગતિશીલ વિ. [સં.] સતત ગતિમાં રહેનારું, ગતિમાન
ગદચામ ન. હાથીની પીઠ ઉપર થતે ઘારું પડવાનો રોગ ગતિશીલતા સ્ત્રી. [સં.] ગતિશીલ હોવાપણું
ગદડ-મદ વિ. [૨વી.] હૃષ્ટપુષ્ટ, મજબૂત તેવું જ જાડું ગતિ- ન્ય વિ. [સં.1 કઈ રીતે હાલી ન શકે તેવું, હલન
ગદડ(-૨)સક્રિ. [૨વા.] પગ વતી મસળવું અને દબાવ્યા
કરવું. (૨) (લા.) રગડવું, હેરાન કરવું. ગદડાવું કર્મણિ, ચલન વિનાનું, તદ્દન સ્થિર ગતિ-સમુચ્ચય ૫. [સં.] ભિન્ન ભિન્ન ગતિએને સમૂહ
જિ. ગદડાવવું છે, સક્રિ.
ગદડાવવું, ગદડાવું એ “ગદડવું'માં. ગતિ-હીન વિ. [સં.] ગતિ વિનાનું, હલનચલન ન કરનારું,
ગતરાં ન, બ.વ. [રવા.] ઢોંગ. (૨) બહાનાં સ્થિર
ગદ૫દ ન. [૨.] બથંબથ્થા, મારામારી ગતિહીનતા સ્ત્રી. [સં.] ગતિહીનપણું, સ્થિરતા
ગદબ સ્ત્રી. બેડા બળદ વગેરેને ખાવા માટેના મેથીનાં પાન ગતાય વિ. [.] ગતિને લગતું
[ઝડપથી જનારું
જેવાં પાનવાળા છોડ, રજકે ગીલું વિ. સિ. સ + ગુ. ઈલું ત..] વેગવાળું, વેગીલું,
ગદબદ વિ. રિવા.] જેમાં કીડા ખદબદતા હોય તેવું, ગદગદ ગતે-ગતું ન. સિં. નત ને દ્વિર્ભાવ ખર્ચ કર્યો હોય તેટલું
ગદબદવું અ, ક્રિ. જિઓ “ગદબદ', ના. ધા.] ખદબદવું પાછું મેળવી લેવાપણું, ખેટ પૂરી પડવી એ. (૨) વિ.
ગદબદિયાં ન. બ.વ. જિએ “ગદબદવું + ગુ. “યું’ કુ.પ્ર.]. પિતાની માલિકીનું, તદન સ્વાંગ, [૦ થવું (રૂ.પ્ર.) સરભર
(લા.) જએ “ગદગદિયાં.”
ગદમદવું અ.ક્રિ. રિવા.] રૂઝ ન આવવી, ગેગ્યા કરવું ગતેત્સાહ વિ. [, ગત + કલ્લા જેને ઉત્સાહ નષ્ટ થયે ગદમદાટ કું. [જુઓ “ગદમદવું' + ગુ. “આટ' કુ.પ્ર.] ગદછે તેવું, નિરુત્સાહ, ખિન્ન, ઉદ્વિગ્ન, ઉદ્વેગ પામેલું
મરવું એ, ગદગદાટ ગત્યર્થક વિ. [સ. + અર્થ + ] જેમાં ગતિનો અર્થ ગદર ન. અડધું પાકું ફળ હોય તેવું (ક્રિયારૂપ). (વ્યા.)
ગદરવું અ. ક્રિ. પટ-પૂરતું પોષણ માંડ માંડ મેળવવું. ગત્યંતર (ગત્યન્તર) ન. સિં. ત + ચત્ત] ગતિમાં આવતી | ગદરાવું ભાવે. ક્રિ. ગદરાવવું છે., સક્રિ.
બીજી ગતિ, ગતિને ફેરફાર. (૨) (લા.) ઉપાય ગદરવું સક્રિ. રિવા.3 જુઓ “ગદડવું.” ગદરાવું કર્મણિ, ગત્યાગતિ સ્ત્રી. [સં. અતિ + ચા-તિ] જવું આવવું એ, ક્રિ, ગદરાવવું છે., સ.કિ.
થવું].