Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 702

ગરિકા-પ્રવાહ
ગણધર
ડુંગળીને દળા. (૩) ભાર
શાસ્ત્રમાં અક્ષરમેળ છંદો માટે ત્રણ ત્રણ અક્ષરેને સમૂહ ગરિકા-પ્રવાહ . [સં] (લા) ગાડર-ઘેટાનું ટોળું નીચે (બધા મળી આઠ “ગ” છે) તેમ માત્રામેળ છંદમાં ચાર
મોઢ ચાલ્યું જાય છે તે પ્રમાણે વિચાર કર્યા વિના ચાલુ ચાર માત્રાનો સમૂહ. (પિં.) (૫) સંસ્કૃત વગેરેમાં સમાન રસમને અનુસર્યે જવું એ, ગાડરિયો પ્રવાહ
લક્ષણવાળા ધાતુઓ તેમ જ સમાન પ્રક્રિયા પામતા શબાને ગામ, મી વિ. ઈશ્વરના અસ્તિત્વમાં ન માનનારું, નાસ્તિક. તે તે સમૂહ. (વ્યા) (૨) અધમ, નીચ, પાજી
ગણુ* . [સં. ગુ] (લા.) પાડ, ઉપકાર ગઢ ! દે.પ્રા.] ડુંગર કે પહાડ ઉપરને કિલે. (૨) સર્વ- ગણ (-૩) સ્ત્રી. હળમાં નખાતે આડો ઊભે અને ત્રાંસ સામાન્ય કિલે, કેટ. (૩) (લા.) સીવવાના સંચાને એક ભાગ પાટિયા ઉપરનું લોખંડનું માળખું, [૦ ઉકેલ, ૦ઉથ- ગણુક વિ., પૃ. [સં.] ગણતરી કરનાર માણસ. (૨) જોશી લાવ (રૂ.પ્ર.) અઘરું કામ પાર પાડવું. (૨) ઊથલપાથલ ગણકારવું સ. કિં. [સં. નg દ્વારા] દરકાર કરવી, લેખામાં કરવી. ૦ ઘેરા (રૂ.પ્ર.) બીમારી વધી પડવી. ૦ છત, લેવું, લક્ષમાં લેવું, ધ્યાનમાં લેવું, ગણવું, ગનારવું. ગણ૦ લેવા (રૂ.પ્ર.) મુશ્કેલીનું કામ પાર પાડવું]
કારાવું કર્મણિ, ક્રિ. ગઢ-જી સ્ત્રી. [+ જુઓ જીતવું' + ગુ. “યું' ભૂ. ૬, ગણ-કારું વિ. [સ. ગુI-GR-> પ્રા. ગુI-Rારમ-] ગુણકારી ૫.] (લા.) છોકરીઓની એ નામની એક રમત ગણકારે છું. (સં. જળ-વાર->પ્રા. 7-Mાર -] ગણતરીમાં ગઢ-પતિ ! [જ એ “ગઢ + સં.] ગઢની દેખરેખ
સ 1 ગની દેખરેખ અને
અને લેવાપણું રક્ષણ કરવા નિમાયેલે લશ્કરી અમલદાર, કિલેદાર ગણગણ ! [જુએ “ગણગણવું] એવા અવાજ, ગણગણાટ ગઢ-બેડી સ્ત્રી. [+જુએ “ગઢ + “બેડી.'] હાથીને પગે ગણગણવું અ. ક્રિ. [રવા] “ગણ ગણ” એવો અવાજ કર. બાંધવાની એક પ્રકારની બેડી
ગિઢને કેટ (૨) સામે માણસ ન સમઝે એ રીતે બોલવું. (૩) (ભા.) ગઢ-રાંગ સ્ત્રી. [ જુઓ “ગઢ' + “રાંગ.'] ગઢની દીવાલ, નારાજ થઈ બબડવું. (૪) અનિરછા બતાવવી, આનાકાની ગઢાહ પું. [ઓ “ગઢ' + સં. રોવ> પ્રા. રોહ, પ્રા. કરવી. ગણગણાવું ભાવે, કિ. તત્સમ] ગઢને ઘેરો બારેટ વગેરેને રહેવાને લત્તો ગણગણાટ છું. [જુઓ “ગણગણવું' + ગુ. “આટ' કુ. પ્ર.] ગઢ-વાહો પું, [ઓ ગઢવી' + “વાડો,” લાઘવ.] ચારણ ગણગણવાની ક્રિયા. (૨) (લા.) ગુપ્ત બાતમી ગઢવાલી વિ. [હિ. ગહડવાલી] હરદ્વારની ઉત્તર પ્રદેશ ગણુ-ગાયક પું. [સં.] સમૂહમાં ગાનાર ગવે ગઢવાલને લગતું
ગણ-ગીત ન. [સં.] સમૂહમાં ગાવાનું ગીત, સમૂહ-ગીત ગઢ-વાસી વિ. જિઓ “ગઢ' + સં., પૃ.] ગઢમાં રહેનારું ગણગેટી સ્ત્રી, એ નામનું એક ફળ-ઝાડ ગઢવી પું. [ જુઓ “ગઢ સં. પતિ> પ્રા.વ-ગઢ-પતિ'] ગણગેટું ન. ગણગેટીનું ફળ (લા.) ચારણ-બારેટને કાબ
ગણગોરી-વ્રત ન. [સ.] ચૈત્ર સુદિ ત્રીજનું સ્ત્રીઓનું એક ગઢવું ન. દાણા ભરવાની છેઠી
વ્રત. (સંજ્ઞા.) ગઢ પું. [જ ગઢવી + ગુ. “એ” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ગણજીભી સ્ત્રી, એ નામની એક આષધીય વનસ્પતિ (તુચકારમાં) ગઢવી
ગણણણ વા.] માખી ભમરા વગેરેને અવાજ ગઢાઈ સ્ત્રી, [હિં] દાટવાની ક્રિયા, દફન
ગણતર' વિ. [ઓ ગણવું' દ્વારા] ગણતરી થઈ શકે ગઢાઈ સ્ત્રી. જવાહિરની આંકણી
તેટલું થોડું, ઓછી સંખ્યાનું સિંખ્યા કરવી એ ગઢાણ (-શ્ય સ્ત્રી. વગર ખેડાયેલી પડતર જમીન. (૨) ગણતર* ન. જિઓ “ગણવું' દ્વારા.] ગણવાની ક્રિયા, માલિકીનું ઢોરનું ચરાણ
ગણતરી સ્ત્રી. [જુઓ “ગણવું' દ્વારા.] ગણવું–સંખ્યા કરવી ગઢાણ ન. જ્યાં માત્ર ઘાસ જ ઉગવા દેવામાં આવે છે એ. (૨) ગણવાની રીત. (૩) અંદાજ. (૪) (લા.) તેવી અણખેડ જમીન, બીડ, બીડી
વિચારણા, લેખું, ગણના, “કન્સિડરેશન.” [નું (રૂ.પ્ર) ગઢાર પું. ઊંડો ઘા. (૨) ખાડો. (૩) ખ, કેતર. (૪) ઘણી ઓછી સંખ્યાનું] નાનો વહેળા, વિકળે
[કરનાર માણસ ગણતરી-ખાતું ન. [+ જુઓ “ખાતું.'] જ્યાં આંકડાઓની ગઢિયે પં. [જુએ “ગઢ + ગુ, “યું' ત..] ગઢનું રક્ષણ માત્ર ગણતરી જ કરવામાં આવે છે તેવું સરકારી તંત્ર, ગઢ જી. [જ “ગઢ' + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે સ્ત્રી પ્રત્યય] - “સ્ટેટિસ્ટિકલ ડિપાર્ટમેન્ટ નાને ગઢ
ગણતરી-બાજ વિ. [ + ફા. પ્રત્યય ગણતરી કરવામાં ગીર વિ. [જુએ “ગઢ' + ગુ. “ઈ' ત.પ્ર.] ગઢને લગતું. નિષ્ણાત. (૨) (લા.) વિચાર-પૂર્વક કામ કરનાર (૨) . ગઢના રક્ષક, ગઢિયે
ગણતંત્ર (-તન્ચ) ન. [સં] પ્રજાના સમૂહમાંથી ચૂંટાઈ ગલિયું ન. એક જાતને કુલ-છેડ [ગણપતિ દેવ આવીને એવા ચૂંટાયેલા સભ્યોથી ચાલતું રાજય-તંત્ર, ગણગઢેચા ડું, બ.વ. [ઓ “ગઢ' દ્વારા. ગઢના રક્ષક મનાતા રાજ્ય, સમષ્ટિસત્તાક રાજ્ય, “ડેમોક્રસી ગહેચી સી. જિઓ “ગઢ' દ્વારા. ગઢની અધિષ્ઠાત્રી દેવી ગણતી શ્રી. [હિ. “ગિનતી દ્વારા “ગણતરી’ના પર્યાય તરીકે] ગણ ! .] સમૂહ, મંડળ, ટોળું, જથ્થ. (૨) વર્ગ. ગણતર, ગણતરી (૩) શિવના અનુચરેમાંને પ્રત્યેક અનુચર. (૪) છંદ- ગણધર પું. [] આચાર્યની અશિ પ્રમાણે સાધુ-સમુ
ભ. કે.-૪૨