Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 684

ખેદ-યુક્ત
૬૩૯
ખેદબ્યુક્ત વિ. [સં.] ખેદવાળું
વાહક, દૂત, કાસદ, એમિસરી,' મેસેજ ખેદલે પૃ. રમવા માટેની જરા ભાતીગળ કે તદ્દન સફેદ યા એમ (ખેમ) ન. [સં. શેમ>પ્રા. વેમ, પ્રા. તત્સમ] કલ્યાણ. પીળા રંગની મોટી કેડી
(૨) આરોગ્ય ખેદ-સૂચક વિ. [સં.) ખેદ બતાવનારું. (૨) શોકાતુર એમ-કુશળ (ખેમ-) ન. [ + સ. પુરા) કલ્યાણ અને નીખેદન (ખેદાન) વિ. ખેરાઈને ઊખડી ગયેલું. (૨) પાયમાલ રોગતા, સલામતી. (૨) વિ. સલામત. (૩) સાતાજું ખેદાનમેદાન (ખેદાનમેદાન) વિ. [ અર. માન- ખેમકુશળતા (મ- સ્ત્રી. [+સ, ત. ય.) ખેમકુશળપણું દ્વિર્ભાવ] ખોદાઈને સપાટ થઈ ગયેલું. (૨) વેરણ-છેરણ ખેમ-ખુશાલી (ખેમ-) સ્ત્રી. [+ જુએ ખુશાલી.'] કુશલતા એદાન્વિત વિ. સિં. વેઢ + અકિa] મેદવાળું, ખિન્ન, (૨) સાથેની પ્રસન્નતા. (૨) સુખી હાલત શકાતુર
એમ (પ્રેમ) . એ નામનો સંગીતને બાર માત્રાના ખેદાવવું એ નીચે ‘બેદાવુંમા.
એક તાલ. (સંગીત.)
[જમણ ખેદાવું અ. જિ. [સં. શેઢ, ના. ધો.] બંદ કરે. એદાવવું એમણું (ખમણું ન. મરણ પાછળ કરવામાં આવતું એક છે, સ. કિ. (આ બે ઉ રૂપ જાણતાં નથી.)
ખેમનિ (ખેમા... પુ. માંદાના ખાટલે. (૨) ખાટલે પડેલો ખેદિત વિ. [સં] ખિન્ન, ઉદ્વિગ્ન, મેદવાળું. (૨) શેકાતુર માંદે માણસ ખેદીવ છું. [અર. ખદીવ ] મિસરના જના રાજાઓનો એક ખેર (ખેર) કું. [સં. તર>પ્રા. વરૂ] જેના સારને ખિતાબ. (સંજ્ઞા).
- કાથો બને છે તે ઇમારતી તેમજ ખેતીકામમાં ઉપયોગી બેદી(-ધી)લું વિ. [જ ખેદ ) + ગુ. “ઈલુંત. પ્ર.] વૃક્ષ, ખેરિયે બાવળ
[ઊધઈ ઈર્ષાર, અદેખું. (૨) લીલું
ખેર (ર) સ્ત્રી, જિઓ ખેરવું.'] ધૂળ, રજ, ખેરે. (૨) ખેદે, (-છે) . ઈષ્ય, અદેખાઈ. [-દે-ધે) પડવું (રૂ. પ્ર.) ખેર (ખેર) શ્રી. [અર. ખર ] ભલાઈ. (૨) ખેરિયત, ઈર્યાવૃત્તિથી હેરાન કરવું. ૦ , ૦મૂક (૩. પ્ર.) સલામતી, કુશળતા. (૩) આરોગ્ય, તંદુરસ્તી. (૪) કે. પ્ર. બહુ _પજવણી જતી કરવી. ૦ હૈયે (૨. પ્ર.) ખેદે પડવું] સારું, ભલે, વારુ ખેધ . ઈર્ષ્યા. (૨) શત્રુતા, દુશ્મનાવટ
ખેર-ખટ (ખેર) ક્રિ. વિ. જિ . ખેર દ્વારા.) એકાખેધક વિ. ઈર્ષાથી પાછળ પડનારું
એક, એકદમ, જોતજોતામાં. (૨) ખરેખર, જરૂર ખેધીલું જુઓ બેદીલું.'
ખેરખાઈ ખેર-ખાણું (ખેર) વિ. જિઓ “ખેર + એધુ વિ. જઓ ખેધક.'
ખાવું' +ગુ, “આઈ' અને “અણું ‘ક. પ્ર.) ધર્માદ બેકર્ડ વિ. [જ એ ખે” દ્વારા.] જએ ખેદીલું.'
માગીને નિર્વાહ કરનારું [લગતું પ્રબળ નુકસાન ખે જ મેંદો.'
ખેર-ખાત (ખેર-) ન. જિઓ “ખેર + ફ.] કુટુંબકબીલાને એન (ઑન) ન. કંટાળો. (૨) દુઃખ, પીડા. (૩) નડતર, ખેરખાહ ( -) વિ. [અર.+ ફા.] સારું ભલું ચાહનાર, મુકેલી. [૦૫૦૬ (રૂ. પ્ર.) નડતર થવી. • વળગવું સલામતી-કુશળતાનું ચાહનાર, હિતચિંતક, શુભેરછક (રૂ. પ્ર.) લપ વળગવી]
ખેર-ખાહી (ખેર) સ્ત્રી. [+ ફા. “ઈ' પ્ર.) ખેરખાપણું ખેન (ઑન-), ૦રોગ . [+ સં., ખેત-રોગ' તરીકે ખેર-ખાં (ખેર) વિ. જિઓ “ખેર-ખાહ; “ખાહને “ખાં સમાસ રૂપે] ક્ષય-રોગ, ઘાસણ, “ટયુબરક્યુલોસિસ' (ટી. છે, “ખાન ને નહિં] જ ખેરખાહ.” બી). [ઓન-ખાટલે, ખેનને ખાટલો (ખેન-) (રૂ. પ્ર) ખેર (વિખેર ક્રિ. વિ. જિઓ “ખેરવું” + “(વિ)ક્ષયરોગ. (૨) માથાકેડિયું માણસ]
ખેરવું.'] વેરણ-છેરણ, જ્યાં ત્યાં પડેલું ખેપ (-) સ્ત્રી. દૂરની મુસાફરી. (૨) ભાર ઊંચકી કરવામાં ખેર-ખેરાં ક્રિ. વિ. એકદમ, ઝપાટાબંધ, ઝડપથી આવતા પ્રવાસ. (૩) વેપારની વસ્તુઓની હેર-ફેર. (૪) ખેર-ચંપે (ખેર-ચપ્પા) . જિઓ “ખેર + “ચપો.એ લાંબા અંતરથી માલ ઉપાડી લઈ જવા-લાવવાનું મહેનતાણું. નામની એક વનસ્પતિ
છેિવટનું, બાકીનું [ કરવી (રૂ.પ્ર) લાંબી મુસાફરી કરવી. ૦ ભરવી (રૂ.પ્ર.) ખેર-ઝેર ક્રિ. વિ. જિઓ ‘મેરવું' + “ઝેરવું.”] વળ્યું સળ્યું, વેપાર માટે માલ ભરવા. ૦ હારવી (રૂ. પ્ર.) ખેટ એરટું ન. [સ. ક્ષીર> પ્રા. વીર દ્વારા.] ગાય-ભેંસ વિયાયા ખમવી ].
પછી તરત કાઢેલું દૂધ, ખીરું ખેપટ (ટથ) સ્ત્રી, ધૂળ, રટી
ખેરડી સ્ત્રી, એક જાતની ગાય [એક વનસ્પતિ ખેપટ (ત્રય) સ્ત્રી. સંદેશ પહોંચાડવાની મુસાફરી. (૨). ખેરડી (ખેરડી) સ્ત્રી. (જુઓ ખેરદ્વારા.] એ નામની કિ. વિ. ઉતાવળે
એરણ ન. [જુઓ “ખેરવું' + ગુ. “અણ કુ. પ્ર.] ખરીને પટિયું ન. જિઓ “ખેપટ + ગુ, “યું” ત. પ્ર.] જાન છટો પડેલો પદાર્થ, ખેરે. (૨) વિ. ખરીને છૂટું પડેલું, પાછી વળતાં માર્ગમાં કરવામાં આવતું ભોજન
વેરાયેલું. [ણે એરણે (રૂ. પ્ર.) થોડે થોડે અંતરે, કટકે ખેપાન, -ની વિ. [+ ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ચાલાક, કટકે, ધીમે ધીમે હોશિયાર. (૨) યુક્તિબાજ. (૩) તોફાની
ખેર-દ્રશ્ય (ખેર) ન. જિઓ “ખેર+સં. ખાંડ કાંજી એપિએ . જિઓ ખેપ' + ગુ. ઈયું' ત. પ્ર.] ખેપ કરનાર તથા ગંદરનાં તત્તવોવાળો પદાર્થ, “કાર્બોહાઈડુ ઈટ’ માણસ. (૨) સંદેશ લઈ જનાર-લાવનાર માણસ, સંદેશા- એર-વર ક્રિ. વિ. જુઓ “ખેર-ખેરાં.'