Page Text
________________
ખાંખાંખાળું
૬૨૪
ખાં
૧
ખાંખાં-ઓળું (- ળું) વિ. [૨. + “ખેાળવું' + ગુ. “ઉ” (૨) ગલી-કંચી 3. પ્ર.] ખાંખાંખાળા કરનાર
ખાંચા-યંત્ર (-યન્સ) ન. જિઓ “ખ” + સં] જેમાં ખાંખાં-વીખી સ્ત્રી. [ જુઓ “ખા-ખાં' + વીખવું + ગુ. સિક્કો નાખવાથી એટલી કિંમતની વસ્તુ નીકળી આવે
ઈ કે. પ્ર.] જુઓ “ખાંખાંખેળા'. (૨) ખરાબી, તારાજી. તેનું એક યંત્ર (૩) ખણખાદ, બીજાનાં છિદ્ર શોધવાં એ
ખાંચા વિ. જિઓ “ખ” + ગુ. “આળું' ત. પ્ર.] ખાંગ છું. ઘણી ગરમીથી પીગળી ગયેલે ઈટ કે માટીને ખાંચવાળું, ખાંચ-ખચકાવાળું. (૨) ગલીચીવાળું. (૩) ટુકડો, કીટે. (૨) કુકે. (૩) હાથીદાંત
(લા.) મુકેલ, ગઢ. (૪) આંટીઘૂંટીવાળું, વાંધા-વચકાવાળું ખાંગ, કે ૫. [ + ગુ. હું સ્વા ત. મ ] બહુ ગરમીથી ખાંચ પું. [ ઓ “ખાંચવું' + ગુ. ” ક. પ્ર.] કોઈ પણ પીગળી ગયેલ ઈટ કે માટીને ટુકડે, કીટે, ખાંગ, (૨) આકારમાં પડતા ખચકે. (૨) મુખ્ય રસ્તાની બાજુએ છીપલાનું રહેઠાણ. (૩) મુકો. (૪) વિ, પું. અક્કડ, મિજાજી. પડતે તે તે ગલી કે શેરી ખચકે, ગલી, (૩) (લા.) (૫) શસ્ત્રધારી. (૬) બળવાન.
વાંધો, હર કત. (૪) આનાકાની. [૦ આવ (રૂ. પ્ર.) ખાંગાટિયું ન. [જ “ખાંગડ' + ગુ. “યું ત. પ્ર.] છીપ હરકત આવવી. ૦કર (રૂ. 4) સપાટીમાં ખાંચ પાડવી. કડી વગેરેમાં રહેલું જીવડું એિક જાતની છીપ ૦ કાઢ (રૂ. પ્ર.) દોષ કાઢ. ૦૫ (રૂ. પ્ર.) વાંધો ખાંગડી સ્ત્રી. [ જ ખાંગ' + ગુ. ‘ડી’ વાથે ત. પ્ર. ]. ઊભે થા. ૦ રાખ (રૂ. પ્ર.) વહેમ કે વાંધો રાખ] ખાંગ કું. જિઓ “ખાંગ ' + ગુ. “ડું સ્વાર્થ ત. પ્ર.] ખાંજ () સ્ત્રી. [સં. લેઝ વિ. દ્વારા] લંગડાપણું જએ ખાંગ.” (૨) છોકરીઓની રમતની ઘસી ગાળ ખાંજણ (સ્થ) સી. [દે. પ્રા. લંકા પું..-કાદવ, કીચડ] કરેલી કાંકરી. (૩) ચણાના લોટ સાથે મેથીની ભાજી સમુદ્રના ભાઠાનો ભાગ, છીછરી ખાડી. (૨) ટેકરી ઉપરને મેળવી બનાવેલું ખાદ્ય
ઢોળાવ. (બંને માટે જ “ખાજણ.). ખાંગરિયે મું. સેવક, નોકર
ખાંજરું ન, [૨. પ્રા. વંગરમ- . સુકાઈ ગયેલું ઝાડ] ખાંગુ છું. જાણભેદુ માણસ, ખરી વાતને જાણકાર માણસ. (લા.) ખૂણે. (૨) કાઠી, કોઠાર, ધાન્યાગાર.(૩) છાપરાવાળી (૨) જાસુસ, (૩) મળતિય. (૪)(લા.) પાકો, “શ્રડ.” (૫) ખળી. (૪) ખૂણામાં કેઈ ન જુએ તેવું સ્થાન. (૫) ખાડે. (૬) ગુંચવણ
[મેજનું ખાનું કુટણખાનું. રેિ ના(-નાંખવું (રૂ. પ્ર.) હાથ વારે ઘડીએ ખાંગું લિ. વાં, ત્રાંસ ઘાંટે એક બાજ નમતું. (૨) ન. ન જાય તેવી જગ્યામાં મૂકી દેવું. -રે ૫૦૬ (રૂ. પ્ર.) એવે ખાંચ (એ) સ્ત્રી. [ જ એ ખાંચવું.”] ખાંચે, ખસકે, સ્થાને પડ્યું હોય કે જેથી નજરે ન પડવું]. નાને કાપે. (૨) (લ). સાંકડ, ગુંચવણ. (૩) નુકસાન. ખાંજરો પં. “ખાંજરું.'] ખાંચા, ખંણે, ખાંચરે. [૦માં ન(-નાંખવું (૨. પ્ર.) ગંચવી દેવું, મુકેલીમાં મૂકવું. (૨) નજરમાં ન આવે તેવું સ્થાન (૩) ગેરરસ્ત ધકેલી દેવું ]
ખાંટ છું. સૌરાષ્ટ્રમાં વસતી એ નામની કાટિયાવરણ એક ખાંચકી સ્ત્રી, જિઓ “ખાંચકો' + ગુ. “ઈ' શ્રીપ્રત્યય]. પ્રજા અને એને પુરુષ. (સંજ્ઞા) (૨) (લા.) વિ. ખાટું, નાનો ખાંચે. (૨) ગલી, શેરી
ધૂર્ત, લુચ્ચાઈમાં નિષ્ણાત ખાંચકે પું. [ જુઓ “ખાંચ' + ગુ. “હું” ત. પ્ર.] ખચકાઈ ખાંટડી સહી. [જ એ “ખાંટ’ + ગુ “હું”“ઈ' સ્વાર્થે રહેવું એ, ખમચાઈ રહેવું એ. ખંચકો. (૨) (લા) ચુપચુ અપ્રત્ય] ખાંટ કેમની સ્ત્રી. (સંજ્ઞા) હેવાપણું, અનિશ્ચય. ૩) આનાકાની, (૪) અટકાયત ખાંટવું સ. ક્રિ. [ જ “ખાટ,' - ના. ધા. ] છેતરવું ખાંચાખૂંચ (ખાંચ-ખૂણ્ય) સી. જિઓ “ખાંચવું' + ખાંટાઈ પું, બ. વ. [ જુઓ “ખાંટ-' > ખાંટા “છ” માન
ખંચવું.'] નાની મોટી ખેડ-ખાંપણ (૨) ખા-ખચડે. બતાવવા] (તુચ્છકારમાં) પકકું ધૂર્ત, લુચ્ચાઈમાં નિષ્ણાત (૩) (લા.) ઝીણવટ, બારીક વિષય. (૪) ભૂલ-ચૂક ખાંટુ વિ. [ જ “ ખાંટ ' + ગુ. “ઉ” સ્વાર્થે ત. પ્ર. ] ખાંચખૂચિયું (ખાંસ્ય-) વિ. [ + ગુ, ઇયું' ત, પ્ર.] (લા.) નિષ્ણાત ખાંચખેચવાળું
ખાંસી . [સં. લટુ-એને અર્થ ટુકડો, ગાંગડે અને ખાંચ (ડ) મી , જિઓ “ખાંચવું દ્વાર.] ટેકરીની રાજાને અર્થ રેતીના જે ભકે; ગુ. માં આવતાં પડખે સાંકડો માર્ગ. (૨) ખીણ, (૩) કઠણની એક રાÁi>પ્રા. તથા તે “સાકર' (ગાંગડા) અને વાણ> તરફની ઊંડી જગ્યા
ખાંડ સ્ત્રી. “ખાંડ' કે.] સાકરના ગાંગડાને બદલે બારીક ખાંચણ (શ્ય) સી. જિઓ “ખાંચવું'+ ગુ, “અણુ” ક. પ્ર.] પાસાદાર કણના સ્વરૂપને ગળે ભૂકે (દળવાથી એ
આકે, ખસરકે. (૨) કાતરની બેઉ બાજને ખાંચે બ' બને છે.) [ ખવરાવવી (૨. પ્ર.) ભલ ખવડાવવી, ખાંચરે ! [જ એ “ખાંચવું' દ્વારા.] નાને ખૂણે. (૨) છેતરવું. ખાવી (રૂ. પ્ર.) જે કહે કે કરે તેવું ન હોવું. અટકાવ, (૩) (લા.) સમયને ખાલી ભાગ
(૨) ભૂલ ખાવી, છેતરાવું. (૩) વ્યર્થ જવું. ૦ ઘવી ખાંચવું સ. ક્રિ. રિવા.] ખાંચે પાડ, ટોચવું. ખંચવું (રૂ. પ્ર.) મીઠાઈ બનાવવી. નું નાળિયેર (રૂ. પ્ર.) કશું (ખગ્રાવું) કર્મણિ, કિ, ખચાવવું (ખખ્યાવ) B., સ, કિ. કાઢી નાખવા જેવું ન હોય તેવો વિષય. ૦નું પાટિયું ખાંચાખૂંચી રમી. [જ ખાંચે’ + ખંચવું' + ગુ- “ઈ' (૧. પ્ર.) દેવદારનું પાટિયું. ૦ પાથરવી, પીરસવી ક. પ્ર.] નાના મોટા ખાંચાવાળી સ્થિતિ, ખૂણે-ખાંચરો. (રૂ. પ્ર.) સારું સારું મીઠું મીઠું બોલવું. (૨) ખુશામત
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |