Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 614

કાલિંજ
ક્રેાલિ`જ (કેલિ-૪) ન. પેટના દુખાવા કે(-૩)લિંજન (કેટલિન્જન) ન. [સં. જ્જૈનન] અથાણામાં કામ લાગે તેવી એક વનસ્પતિ
પર
કાલીડિયમ ન. [અં.] લેાહી બંધ કરનારી એક દવા કાલુ (ક) પું. [દે. પ્રા. જોહુ-] શેરડીના રસ કાઢવાને સંચા, ચિચેાડા. (૨) થાંભલાની આસપાસ બંને છેડે બાળક એસી ફેરવે છે તે રમતનું એક સાધન, જાગી, ચેચ. (૩) ન. શિયાળ [જતાં રહેતી ચેાખ્ખી ઊપજ કાલુ-લાભ પું. [ + સં.] ખેતી અને મહેસલા ખર્ચ બાદ કેલું (કૅલું) વિ. ઘઉં વર્ણ, ગોરું, રતાશ પડતા સફેદ રંગનું કૅલેજ શ્રી. [અં.] સરખા હ તથા ફરજ ધરાવનારાં માણસેાનું મંડળ, (ર) ધંધા પ્રમાણે ભેગાં થતાં માણસાની સંસ્થા. (૩) ઉચ્ચ કેળવણી માટેનું વિદ્યાલય, મહાવિદ્યાલય,
મહાશાળા
કોલેજિયન વિ. [.] મહાવિદ્યાલયમાં અભ્યાસ કરનારું કૅલેરા પું. [અં.] કોગળિયું, વિષૅચિકા, ઝાડા-ઊલટીના ચેપી રોગ [(ર) કવામાંનું દર કે કાણું કાલેા (કાલે) પું. મકાન વજ્ર વગેરેમાંમાં પડતા ખચકો. કાલેાની સ્ત્રી. [અં.] વસાહત. (ર) પરદેશમાં વિદેશીએની વસાહતનું સંસ્થાન [સળેખમનું દ કૅ વિ. [અ.] ઠંડું, શીઘું. (૨) સ્ત્રી. ઠંડી, શરદી, (૩) કાલ-ડ્રિંક ( ßિ ±) ન. [અં.] ઠંડું પીણું, બરફવાળું પેય કેવડામણ (કોઃવડામણ) ન. [જુએ ‘કોહવુ' + ગુ. ‘અડાવ’ + ‘આમણ” . પ્ર.] કાવડાવવું એ, સડાવું એ કાવા(-રા)વવું (કેવડાવવું) જએ. ‘ કાહનું’માં, કે(॰હ)વાટ (કેઃવાટ) પું. [જુએ ‘કાહવું' + ગુ. ‘આટ’ કું, પ્ર.] જએ ‘કાહવાટ.'
કેવા ૧ (કોવાડ) પું. [જુએ ‘ક્વા’દ્વારા.] વાવ-કવા કે એરિયા ઉપરના મંડાણમાં જેને આધારે કેશનું પૈડું રહે તે લાકડું
કાવાસ (વાડ) વિ. [જુએ ‘કુહાડા.’] (લા.) કુહાડાની ધાર જેવું આખું બેાલનારું, કટુભાષી. (૨) કાદાળ, જાડી બુદ્ધિનું
કાવાડી (કાવાડી) જુએ ‘કુહાડી.’ કાવાશ (કાવાડી) જુએ ‘કુહાડા.’ કાવાઢ (ઢથ) સ્ત્રી. સમડી કાવાણ (કાઃવાણ) જઆ ‘કાહવાણ,’ કાવાલ વિ. મૂર્ખ, બેવકુ કાવાવું (કાવાવું) જએ ‘કાહવું’માં.
કેાવિદ વિ. [સં.] જ્ઞાતા, નણકાર, જાણ ધરાવનાર, વિદ્વાન. (ર) રાષ્ટ્રભાષા-પ્રચાર સમિતિ (વર્ષા)ની હિંદી પરીક્ષાની એક કક્ષા અને એની પદવી
કેવિયા પું. જાંબુડાં રંગનાં ફૂલેના એક વેલે કેશ (-૫) પું. [સં.] ભંડાર, પાના. (૨) ખાનું. (૩) (તલવાર વગેરે હથિયારોનું) મ્યાન. (૪) શબ્દકાશ. (૫) ધનભંડાર, (૬) ફૂલને બિડાયેલા ડોડા, મેાટી કળી. (૭) ફળનું કોચલું. (૮) શરીરમાંના રક્તકણમાંતા પ્રત્યેક, સેલ.' (૯) વીજળીતેા બેટરીતેા એકમ. (પ.વિ.)
Jain Education International_2010_04
કાશા(ચા)ણ
કાશ (-સ) પું. [સં. જોષ>પ્રા. જોસ; · આના કાષ' એમ લેખનમાં સ્વીકાર નથી.] કામાંથી બળદ દ્વારા પાણી ખેંચવાનું ચામડાનું યા લેાખંડનું ખાસ પ્રકારનું પાત્ર કેશવૈ(-સ) (-શ્ય,સ,-ચ) સ્ત્રી. ખેાદવાનું લેાખંડનું સાધન, નાની સાંગડી, કશી [‘લેઝિકાગ્રાફર’ કાશ(૫)-કાર વિ. [સં.] શબ્દાશની રચના કરનાર,
કેશ(-સ)*વા પું. [સં. જોરા અને કાશ?’+જુએ ‘કુ વે.’] જેમાંથી કાશથી પાણી કાઢી શકાય તેને કૂવા કે એરિયા કેપ્શ(-૫)-કેંદ્ર (-કેન્દ્ર)ન. [સં] શરીરમાંના લેહીના કણાનું મળ બીજ, ‘ન્યુક્લીઅસ' (ન. મુ. શા.) કાશકો પું. લાકડાં કાપતાં પડતા કાંસકાના આકારના ટૂંકો કાપલ [(દ. કા. શા.) કાશ(-ષ)-ગર્ભ પું. [સં.] જએ કાશ-કે દ્ર’ ‘યુક્લીઅસ’ કેપ્શતરી સ્ત્રી, તરતાં બિલકુલ ન આવડવું એ [તાંતણે કાશ(-)-તંતુ (-તન્તુ) પું. [સં.] ફૂલના ડોડામાંથી નીકળતે કેશ(-૫)-તારી પું. [સં. નોરા + જુએ ‘તારા.ૐ ] (લા. )જેને મુદ્લ તરતાં ન આવડતું હોય તેવા માણસ ( કટાક્ષમાં ) કેપ્શ(-)-પંચક (-પ-ચક) ન. [સં.] અન્નમય પ્રાણમય મનામય વિજ્ઞાનમય અને આનંદમય — આત્માને ઢાંકનારા એ પાંચ કાશ. (વેદાંત.) કાશ(-ષ)-મંત્રી.(-મન્ત્રી ) પું. સંસ્થા-કારખાના વગેરેના નાણાંના ઑફિસર’ ક્રેશ(-શિ, -શી, -સ, નેસ, -સી)ર કાશ(-શિ, શી, સ, -સિ, -સી, ‘ઇયું' ત. પ્ર.] કરકસર કરનારું. (૨) કામ કરવાની દાનત વિનાનું કેશલાત્મા સ્ત્રી, [સં, વ્હોરા + મામલા] કેશલ દેશના રાજ્યની પુત્રી-કૌશલ્યા (રામચંદ્રજી’ની માતા). (સંજ્ઞા.) કેશલું પું. [૪એ કાશ' દ્વારા, હળની કેશના અણી
[સં.] રાજ્ય કે મેટી વહીવટદાર, ટ્રેઝરી જિએ ‘કસર.’ શ્રી. [અર. કબ્ ] સેરિયું વિ. [+ગુ. ક ંજૂસ, બખીલ, (૩)
વાળા ભાગ
કેપ્શ(-૫)વકૃતિ-શાસ્ત્ર ન. [સં.]શરીરમાંના લેાહીના કોમાં થતા વિકારની મીમાંસા કરતી વિદ્યા, ‘સાઇટ્રા-પંથાલાજી' (૬. કા.) કેશ(-)-વિજ્ઞાન ન., કેશ(-)-વિદ્યા સ્ત્રી. [સં.] જીવવિદ્યાની એક શાખા, ‘સાઇટોલોજી.’ (૨) શબ્દકોશ-વિદ્યા, ‘લેઝિકાગ્રાફી’ [ઉત્પન્ન કરવાની પ્રક્રિયા કેશ(૫)વિભાજન ન. [સં.] પેાતાના જેવા જ બીજા ફાશ કેપ્શ(-)-વૃદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] ધનભંડારની વૃદ્ધિ. (ર) અંડવૃદ્ધિ, વૃષણનું વર્ધી પડવું એ [ફાયનસ' (ર.મ.) કેપ્શ(-)-યંત્રસ્થા સ્ત્રી, [â.] ધનભંડારના વહીવટ, કેપ્શ(-સ)-સીંચાઈ સ્રી. [સં. ઢોરા > પ્રા. જોત + જુ સીંચાઈ)' કાય' એવા લેખનમાં સ્વીકાર નથી.] કૂવામાંથી અળદ દ્વારા પણી ખેંચીને કરવામાં આવતી ખેતીની પ્રક્રિયા, ‘મોટ-ઇરિગેશન,' ‘વેલ-ઇરેગેશન’
કાશા-ષા)ગાર ન. [સં, જોરા(-૫) + આ] ખજાને, ભંડાર સિત્તેરી-મ [ચૈતન્ય-પિડ, ‘સેલ’ (શરીરમાંનેા તે તે) કેશા(-)છુપું [સં. ઢોર (-q) + મળ] ચૈતન્ય-કણ,