Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 574

કમળાઈ
૫૨૯
કુયુક્તિ
કમળાઈ, અશ () સ્ત્રી, જિઓ “કુમળું + ગુ. આઈ' કુમારી-ન. સિ.] પુરુષ-સંજોગ ન થવાની સ્થિતિ, –“આશ.” ત. પ્ર.] કુમળાપણું, કમળતા
કુંવારીપણું. કુમળી સ્ત્રી. [ઓ “કુમળે + ગુ. “ઈ' શ્રી પ્રત્યય.] (લા.) કુમારી-પટલ ન. [સં.] એ “કુમારી-છદ.” ઘળી મુસળીની ભાજી
કુમારી-પાક યું. [સં] કુંવર અને બીજી એષધિઓના કુમળું વિ. [સં. સમજી->પ્રા. શોમ-] કમળ, સુકો- સંમિશ્રણથી બનાવવામાં આવતો ઔષધયોગી ગળે મળ, કેળું, કણું. (૨) તાજ, (૩) નરમ, મૃદુ (૪) નાજુક પદાર્થ. (વૈઘક)
કાયદે), કાનીન કુ લ . [સં. યુ + જુઓ “બોલ.'] કુવચન, ખરાબ કુમારી-પુત્ર છું. [સં.] કુંવારી કન્યાને થયેલે દીકરો ગેરવાણી, કોલ
કુમારી-ભૂમિ સ્ત્રી. [1] જુઓ “કુમારિકા-મિ.” કુ)મહું ન. પાણીમાં ઊગતી એક જાતની વેલ કુમારી-ત્રત ન. સં.] એ “કુમારિકા-વ્રત.” કુમંત્ર (મન્ન) પું, -ત્રણ સ્ત્રી. [સં.] બેટા અને હાનિ- કુમાર્ગ કું. [સં.] ખરાબ રસ્તો. (૨) કુછંદ, બદચાલ. કારક વિચારોની આપ-લે, બેટી સલાહ [સલાહકાર (૩) પાખંડ-મત, નાસ્તિક માગે, અધર્મ કુ-મંત્રી (સ-ત્રી) વિ. સં., પૃ. ટી સલાહ આપનાર કુમાર્ગગામી, કમાગ વિ. [સ., પૃ.] કુમાર્ગ તરફ જનારું કુમાણસ ન. (સં. ૬ + એ માણસ.”] ખરાબ માણસ, કુમાર્યાલવ ૫. [સં. + A-R] કુંવારપાઠામાંથી બનાવક-માણસ
વામાં આવેલું એક મય એક ઓષધોપયોગી પીણું. (વૈદ્યક.) કુમાતા શ્રી. [સં.] ખરાબ માં, દુષ્ટ માતા, બચ્ચાંને કુમાવિત્ર ન., બ. વ. [એ. + જુએ “ભાવિત્ર.”] ખરાબ નુકસાન કરનારી કે કુમાર્ગે લઈ જનારી માતા
માબાપ, બાળકોનું અહિત કરનારાં માબાપ કુમાન ન. [સ., .] અપમાન
કુમાવિસખનું ન. [મરા, + જુઓ ખાનું.'] મામલતદારની કુમાર ન. [૪, પૃ.] પાંચથી ઓછાં વર્ષોનો કરો. (૨) કચેરી [મહાલકારી, વહીવટદાર. (૨) ઈજારદાર યુવાવસ્થાએ ન પહોંચેલો છોકરો. (૩) કુંવારો છોકરો. કુમાવિસ-દાર વિ. [મરા. + ફા. પ્રચય] મામલતદાર, (૪) સર્વસામાન્ય કરો. (૫) રાજપુત્ર. (૧) શિવ-પાર્વ- કુમાવિસી સ્ત્રી. [મરા. + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] મહેસૂલ, તહસીલ તીનો પુત્ર કાર્તિકેય, કાર્તિક સ્વામી-દેના સેનાપતિ, (સંજ્ઞા.) કુમાશ (-) સ્ત્રી, [અર., રેશમી લુગડું] (લા.) રેશમ કુમાર-તા સ્ત્રી, - ન., કુમાર-ભાવ છું. [સ.] કુંવારા- જેવી સુંવાળપ, સુકોમળતા. (૨) સફાઈદાર વણાટ
વિાની શાળા, કુમાર શાળા કુમાશ-દાર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય કુમાશવાળું, સુકોમળ કુમાર-મંદિર (મન્દિર) ન. [સં.] કુમારને અભ્યાસ કર- કુમિત્ર પું. [., ન.] અવળે રસ્તે લઈ જનાર કે અહિત કુમાર-વેગ પું. [] પંચાગમાં એ નામને એક શુભ ઇરછનાર-કરનાર મિત્ર, ખરાબ મિત્ર યોગ. (.)
કુસુદ ન. સં.ઘેલું કમળ, પોયણું. (૨) રાત્રિ-કમળ કુમાર-વ્રત ન. [સં.] કુંવારા રહેવાનું વ્રત
કુદ-નાથ, કુમુદ-૫તિ, કુસુદ-બંધુ (-બધુ), કુમુદ-બાંધવ કુમારવ્રતી વિ. [સં. મું.] કુમાર-વ્રત પાળનારું
(બાધવ) ૬. [સ.] ચંદ્રમાં કમાર-સ્વામી !. [સં] કાકિય, કાર્તિક સ્વામી-શિવ કુમુદિની તી. [સં.] પોયણાંને છોડ કે વેલે, પોયણી. પાર્વતીના પુત્ર. (સંજ્ઞા.)
(૨) જેમાં પોયણાં થતાં હોય તેવી તળાવડી કુમારગાર ન. + માર] કુમારને ઉછેરવાનું સ્થાન કમુદિની-નાથ, કુમુદિનીપતિ, કુમુદિની-બંધુ (-બધુ), કુમારાવસ્થા શ્રી. [સં. + અવસ્થા] કુમાર-વય, કુંવારી ઉંમર કુમુદિની-બાંધવ (-બાધવ) પં. [સ.] જુઓ “કુમુદ-નાથ.” કુમારિકા સ્ત્રી. સિં.] સર્વસામાન્ય છોકરી. (૨) કુંવારી કુમુદ્રા સ્ત્રી. [સ.] વિકૃત પ્રકારની મુદ્રા કે છાપ. (૨) છોકરી. (૩) કુંવારપાઠું (વનસ્પતિ)
ખેટ સિક્કો કુમારિકા-ગમન ન. [૩] કુંવારી કન્યા સાથે સંગ કુસુદ્ધતી સ્ત્રી. [૩] જુએ “કુમુદિની.” (૨) વડ જ સ્વરની કુમારિકાધન ન. [સં.] કુંવારી છોકરીને વારસામાં મળેલી ચાર માંહેની બીજી શ્રુતિ. (સંગીત.) [લાલ રંગ સંપત્તિ
કુમે(-મૈત, દ [અર. કુમ્મ] છેડાને કાળાશ પડત કુમારિક ભૂમિ સ્ત્રી. સિં.] (લા.) જ્યાં પશુપક્ષી સુધાનું કુમ-મોદી વિ. [+ ગુ, ઈ' ત. પ્ર.] (લા) તેજાની, મરણ નથી થયું તેવી ભૂમિ. (૨) જ્યાં કેઈ નું દહન કે મસ્તીખોર. (૨) પહોંચેલું, લુરચું, ખંધું દફન નુ થયું હોય તેવી ભૂમિ [શાળા, કન્યાશાળા કુમેરુ પું. [સ.) દક્ષિણ ધ્રુવ કમારિકા-મંદિર (-મદિર) ન. [સં. છોકરીઓની વિદ્યા- મેરજાતિ સ્ત્રી. [સ. ° થોતિષ ન.] દક્ષિણ ધ્રુવમાં કુમારિકાવસ્થા સ્ત્રી, સિં. + અવસ્થા] કન્યાની અપરિણીત જોવામાં આવતા પ્રકાશ, “રેરા એસ્ટેલીસ' સ્થિતિ
કન્યાનું વ્રત કે ટેક કમેળ છું. [સં. ૧ + જુએ “મેળ.”] અણબનાવ, કુ-સંપ કુમારિકા-વ્રત ન. [સં.] જીવન પર્યંત કુંવારા રહેવાનું કામત(-૬) જ એ “કુમેત.” કુમારી સી. [સં.] એ “કુમારિંકા.” (૨) રાજપુત્રી કમંદી એ “કુમુદી.” કુમાર-ગમન ન. સં.] જુએ “કુમારિકા-ગમન.”
કુણ્ડડું (કુમડું) . [સ. પૂHToe-> પ્રા, ન્હa] કેળું કુમાર-છદ છે સં.) કુંવારી કન્યાની નિ ઉપરનું કયાડી ઘાસ ન, એક જાતનું થુમડ ઘાસ
તક ઢાંકણ (જે પુરુષ-સંગથી દૂર થાય છે.)
કુ-યુક્તિ સ્ત્રી. [સં.] કપટ, પ્રપંચ, દાવપેચ. (૨) ખે