Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 557

કાંકરણી
કાંગડોળ
કાંકરણ સ્ત્રી. [જ એ “કાંકર, દ્વારા] દાતરડામાંની કાંકર મનમાં ને મનમાં દુઃખી થવું. ૦ન-નાંખ (રૂ. પ્ર.) પાડવાનું સાધન
રંગમાં ભંગ કર, વિગ્ન કરવું. આબરૂના કાંકરા (૨. કાંકર- સ્ત્રી. જિઓ કાંકરી' + “ભેાં.] કાંકરાવાળી જમીન પ્ર.) માનભંગ સ્થિતિ. આંખમાં કાંકરો (રૂ. પ્ર.) આંખને કાંકરવું સ. ક્રિ. જિઓ “કાંકર, ના. ધા.] કાનસથી દાંતા દુખા. કાનમાં કાંકરા ઘાલવા (રૂ. પ્ર.) સાંભળ્યું ન તીર્ણ બનાવવા. કાંકરાવવું છે.. સ. કેિ.
સાંભળ્યું કરવું, ઉપેક્ષા કરવી. (૨) અણજાણ હોવાને કાંકરાળુ વિ. [જ એ કાકરો + ગુ, “આળું' ત. પ્ર.] દંભ કરો] કાંકરિયાળ, -ળું વિ. જિઓ “કાંકરે' + ગ. “વું” + કાંકરોલ (-કચ) સ્ત્રી, એક જાતની વનસ્પતિ “આળ’, આળું ત. પ્ર.] કાંકરીવાળું
કાંકળી સ્ત્રી, ન. એક જાતનું પક્ષી, કાંકણસાર કાંકરિયું વિ. [ઓ “કાંકરો' + ગુ. “છયું' પ્ર.] કાંકરી. કાંકલ, -ળ (-૧૫, -ય) સ્ત્રી. કાંટાવાળી એક વનસ્પતિ વાળું. (૨) (ન.) એ નામનું અમદાવાદનું એક એતિહાસિક કાંકસિ પું. ઔષધોપગી એક વનસ્પતિ અને એનું તળાવ. (સંજ્ઞા) (૩) (લા) દેવું, કરજ. (૪) (સુ) હોળી- એક ફળ ટાણામાં ધાણી-ગોળ-ધીની ખાતાં “કર કર થાય તેવી વાની કાંકરી જ એ “કાંકસી.' કાંકરી સ્ત્રી, જિએ કાંકરે' + ગુ. 'ઈ' સીપ્રત્યય.] કાંક- કાંકણી-કસ ન, પઠના હાડકાની ટોચ સાથે વળગેલું હાડકું રાઓની નાની નાની ટુકડી, “રબલ.” (૨) કોઈ પણ ના કાંકણું વિ. [સં. જરાઝ-> પ્રા. શરૂ બ ] કર્કશ, કઠોર, ટુકડો. (૩) હોકાની ચલમમાં રાખવામાં આવતી ઠીકરાની તીવ્ર છે ચપટી ગેળ કટકી, ઠીકરી. [ કાઢી ના(-નાંખવી (રૂ. કાંકળ (-ન્થ) જુઓ “કાંકલ.” પ્ર.) કિંમત કાઢી નાખવી. (૨) સમળણું દૂર કરવું. ૦ઘડે કાંકિણ સ્ત્રી, [સ. કાદળ] પાનો ચોથો ભાગ, દમડી, ફેડે (રૂ. પ્ર.) કાળનું માહાસ્ય. (૨) જેનું કામ જે કરે. કાકણું (જના સમયનું એક નાણું) ૦નીકળી જવી (રૂ. પ્ર.) નમાલા થઈ રહેવું. (૨) દૂર કાં કે ઉભ. [જ એ “કાં' + “કે.'] કારણ કે, કેમકે. [4 થઈ જવું. ૦મારવી (રૂ. પ્ર.) લાગ જોઈને કટકે ચડ(-)વું (રૂ. પ્ર.) કમકમી આવે ને રૂવાં ઊભાં થાય માર, ૦ મારી જવી (રૂ. પ્ર.) આબરૂ જવી]
એ ક્રોધ કરવા.] કાંકરી-કસ્તર ન. જિઓ “કાંકરી' + “કસ્તર.'] ઝીણી કાંકેર સર્વ જિઓ “કાંક' + “એ” (પણ) કાંઈકે, કાંઈક ઝીણી કાંકરી અને પથ્થર પર ચરણ કચરો
કાંટિયું ન. ખભા ઉપર ગરદન નાખી બેસવાની ક્રિયા કાંકરી-કામ ન. જિઓ “કાંકરી' + “કામ.'] રસ્તા ઉપર કાંકેર . કરચલે
[થોરની એક જાત કાંકરી બેસાડવાનું કામ
કાંકેલ(ળ) (-ફય, નય) સ્ત્રી, [સં. ઝી] કાંટાવાળી કાંકરી-કુચામણુ સ્ત્રી, જિઓ “કાંકરી તારા.] એ નામની એક કાંકેલી સ્ત્રી, [સં. શોIિ> પ્રા. સંજોમાં] કંકાલ દેશી રમત, બળાકાંકરી, ચણક-ચીભડી, બેઠી કરી નામની વનસ્પતિ, કાકેલી, ક્ષીરવિદારી [૨છવા જેવું કાંકરી-ચાળ પં. જિઓ “કાંકરી' + “ચાળો.'] કાંકરી ફેંકી કાંક્ષણીય (કાકક્ષણય) વિ. સિં] આકાંક્ષા કરવા જેવું, કરવામાં આવતું તોફાન. (૨) (લા.) અડપલું, અટકચાળું કાંક્ષવું (કાકક્ષ.) સ. કિં. [સં. હિક્ષતત્સમ આકાંક્ષા (૩) ઉશ્કેરણી
રાખવી, છછા રાખવી કાંકરી-દાવ છું. [ઓ “કાંકરી” + ‘દાવ.'] સેગઠાને બદલે કાંક્ષા (કાકક્ષા) સ્ત્રી. [સં] ઈચ્છા, કામના, ઝંખના કાંકરીએ મૂકીને રમાતી એક રમત
કાંક્ષિત (કાઉક્ષિત) વિ. સં.] જેની આકાંક્ષા-ઇચ્છા કરકાંકરી-ન(-નખામણી સ્ત્રીજુઓ “કાંકરી' + “ના(ના)ખવું” વામાં આવી હોય તેવું, ઝંખેલું, ઇચ્છવું + ગુ. “આમણું” ક. પ્ર.) એ નામની એક રમત. કાંખવું અ. કેિ. જિઓ “કાંક્ષવું.' સં. શ્રાક્ષ -> પ્રા. ઝંa-] ગણગણ-મોચ
(લા) વિલાપ કરવો, શેક કરવો. (૨) કરાંઝવું કાંકરેજ ૫. [સં. વારેવ> પ્રા. નરેન] ઉત્તર ગુજરાતમાં કાંખી સ્ત્રી. જએ “કાંસકી.” (૨) બંગણ વઢિયારને કાંકરિયાળે એક ભાગ. (સંજ્ઞા.)
કાંખેલી સ્ત્રી, અજમેદ કાંકરેજી વિ. [+ ગુ. “ઈ' ત.પ્ર.] કાંકરેજને લગતું, કાંક- કાંગર (ગ્ય) સ્ત્રી. [સં. ૧૯] એ નામનું એક ધાન્ય રેજનું (ખાસ કરીને “કાંકરેજી ગાય જાણીતી છે.)
(ગરીબો માટે ભાગે એના રોટલા કરી ખાય છે.) કાંકરેટ કું. [એ. કેકીટ ચૂના કાંકરા યા સિમેન્ટ કાંક- કાંગર (-) સ્ત્રી, કાંસકી રા-કપચીનું મિશ્રણ કરી જમાવવાની ક્રિયા
કાંગચ (૯) સ્ત્રી, એક જાતની વિલ, કાકી કાંકરે . સં. ૪ >પ્રા. ટૂંકમ-] પથ્થરને અણઘડ કાગચિયું ન., - . કાકચિય નાને નાતે ટુકડે, (૨) ખીલ, લોહીને નાના ગો. કાંગડ ન તાણ ઉપર ફેરવવાના કામનું વણકરનું એક [-રા પડવા (રૂ.પ્ર.] આખોમાં ખીલ થવા, (૨) લોથી ઓજાર, કાંઠલો, કૂડું
[‘કરડુ' (દાણ), તિરસ્કાર થા. -રે કાંકરે પાળ બંધાય (-પાળ્ય-) (૩ પ્ર.) કાંગડું છું. હું (અણુ) ન. દિ. પ્રા. દુબ-] જુએ થોડું થોડું કરતાં મોટું કામ સધાય. ૦ કાઢા (રૂ.પ્ર.) નડતર માંગડે ૫. ગંજી , દૂર કરવું. કાઢી નાંખ (રૂ. પ્ર.) કિમત ઉતારી કાગળ ની એક જાતનું ઇમારતી લાકડું નાખવી-નિર્માય ગણી હાંકી કાઢવું. ૦ખેંચ (રૂ. પ્ર.) કાંગડેલું ન. કઢાયાના ઝાડનું બી (શેકીને ખવાય)