Page Text
________________
કાળી ધામણ-ઢોકળી
૫૧૦
કાળું બાબરું
+ સં. રેવ71 (લા.) કાળા રંગની શુભ શુકનમાં ગણાતી કાગડું એ “કાલિંગડું.” એક ચકલીની જાત
કાગડે જુઓ “કાલિંગડે.” કાળી ધામણ-ઢોકળી સ્ત્રી, [+ જ “ધામણ” + ઢોકળી.'], ક શું જ એ “કાલિશું.' કાળી ધામ-વીણી ઢી. [+ જુઓ “ધામ(-4).] એક કાળીગે પું. એ નામે એક દત્ય.(સંજ્ઞા)(૨) કળિયુગ. (સંજ્ઞા) જાતને છેડ
કાળુ સતી. એક જાતની તન કાળા રંગની ભેંસ કાળી નગદી જુએ “કાળી નગોડ.”
કાળુ જ “કાલ' (માછલી). કાળી નગર (૨) સ્ત્રી. [ ઓ “કાળું” + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી- કાલુડી સ્ત્રી. [જએ “કાળું” + ગુ. ‘ડું' સ્વાર્થે ત. પ્ર. + “ઈ' પ્રત્યય + અસ્પષ્ટ.], કાળી નગેડ (-) સ્ત્રી. [એ સ્ત્રી પ્રત્યય(લા.) ઘેડી. (૨) કાળી ભેંસ કાળું” ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય + “નગેડ.'] એ નામની વનસ્પતિ, કાળુડું વિ. જિએ “કાળું' + ગુ. ‘ડું' વાર્થે પ્ર.] કાળું. (પદ્યમાં.) નગેડની એક જાત
(૨) (લા.) ઘણું જ ભયંકર કાળી નસેતર (૨૫) સી. [ + જુઓ “નાતર.'] એક કાળું વિ. [૨, પ્રા. વારુ ન. અંધકાર દ્વારા] શ્યામ રંગનું.
પ્રકારની વનસ્પતિ-નોતરને પ્રકાર [“કાલિય.” [-ળા મેવાળું (માં) (રૂ. પ્ર.) દુષ્ટ, ખરાબ, -ળી ગાંડનું કાળી નાગ કું. [સં. જાQિ->પ્રા. જસ્ટિસ + સં.] જુઓ (ગાંઠયનું) (રૂ.પ્ર.) કિનાર.-ળી ઘેાડી(રૂ. પ્ર.) અફીણ.-ળી કાળી-૫૨જ સ્ત્રી. [ જુએ “કાળું + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય ઘોડીએ(ઉપર) ચડ(-)૬(રૂ.પ્ર.) અફીણને કસુંબો પી. + સં. પ્રજ્ઞા > “પરજ' અર્વા. તભવ-] દક્ષિણ ગુજરાતની -ળી ટીલી (રૂ.પ્ર.) બદનામી, કલંક, બો. -ળી ટોપી (રૂ.પ્ર.) દુબળા વગેરે કાળા રંગની શીલ પ્રજા, રાની પરેજ વારંવાર ગુનો કરનાર કેદી. -ળી બજાર (રૂ. પ્ર.) જુએ કાળ પહાડ (-પાડચ) સ્ત્રી. [ + જુએ “પહાડ, એક કાળું બજાર.' -ળી બળતરા (રૂ. પ્ર.) અસહ્ય વેદના, -ળી વનસ્પતિ.] જુએ “કાળી-પાટ'
રાક્ષસી (રૂ. પ્ર.) ખૂબ અંધારી રાત, મેઘલી રાત. -ળી કાળી-૫ શ્રી. [ + જ “પા,’ એક વનસ્પતિ.) એ નામની રેટી (રૂ.પ્ર.) માલપુઆ. -ળી રેળી(-૨ોળી) (રૂ.પ્ર.) સૂર્યાએક ઔષધોપગી વનસ્પતિ
સ્તને સમય -ળી લાય (રૂ.પ્ર.) પેટમાં થતી અનહદ કાળી-પાટ:(-ટય) સ્ત્રી. [+ જુઓ “પાટ, એક વનસ્પતિ,] બળતરા. ૦ કરવું (રૂ.પ્ર.) માં ન દેખાડાય એમ કરવું.
એક જાતની વનસ્પતિ. (૨) એક જાતને બીજે વેલો ૦ કટ (રૂ. પ્ર.) તદ્દન કાળું. ૦ ગેરું (રૂ. પ્ર.)કચકચ, કાળી-પાઠ.(-ઠય) . [+જુઓ ‘પાક.” એક વનસ્પતિ.] એક કચકચાટ, નિંદાવચન. ૦ ડિબાંગ (રૂ. પ્ર.) અત્યંત કાળું. પ્રકારની ઔષધોપયોગી વનસ્પતિ, પાઠાને પ્રકાર
૦ ધળું (ઘાળું) (રૂ. પ્ર.) ખરાબ કામ (‘કાળાંધળાં' કાળી-પાઠ (પાપડય) જુએ “કાળી-પાટ.'
મોટે ભાગે બ. વ. માં). ૦ પાણી (રૂ. પ્ર.) દેશનિકાલ, કાળી લડી સ્ત્રી. [+જુઓ “ફૂલડું' + ગુ. ‘ઈ' પ્રત્યય] દેશવટો. ૦૫ણ ઓળંગવું (ર.અ.) દરિયાપાર એક જાતની વનસ્પતિ. (૨) એ નામની એક બીજી મુસાફરીએ જવું. બજાર (રૂ.પ્ર.) ચાલુ બજારભાવ કરતાં ઔષધોપગી વનસ્પતિ
વધુ ભાવથી માલ વેચનારું બજાર. ૦ બહલક, ૦ ભું છે, કાળી બદામ સ્ત્રી [ + જુઓ “બદામ.'] (લા.) ગંજીફાન ૦મેશ(શ્ય) (રૂ. પ્ર.) તદ્દન કાળું. ૦ મેટું (રૂ. પ્ર) ખેટું પત્તાંમાંનું કાળીનું તે તે પત્ત
કામ કરવાથી શરમ આવતાં ઉતરી ગયેલે ચહેરો. રેણું કાળી બારા સ્ત્રી. [+ જુઓ બારું.' ] તપખીરિયા રંગની (૨છું) (રૂ. પ્ર.) સંધ્યાકાળ પછી સમય -ળે કળેળાટ
અને જરા ખારાશવાળી ભગરી જમીન (ધ માટેની) (રૂ.પ્ર.) ભારે ભયાનક રેકકળ, દુઃખદર્શક રોકકળાણ.- કેર કાળીને બેસર (-૨) . [ + જુએ બેસર.”] ઘેરા ભૂરા- (શ્કેર).(રૂ.પ્ર.) અતિ ક્રૂર પ્રકારને જુકમ. -ળે કામે(રૂ.પ્ર.) રંગની અને વિશેષ કાંકરીવાળી ભગરી જમીન (ઝીણી અપકન્ય, ભૂંડું કામ, ખરાબ કામ. (૨) વ્યભિચાર-ચારીડાંગર વગેરે માટેની)
લૂંટફાટ. અને કાયદો (રૂ. પ્ર.) અન્યાય કરનારે કાયદો. કાળભા૨ (-રશ્ય) સ્ત્રી. સૌરાષ્ટ્રની બેડીની એક જાત -ળે કેપ (રૂ. પ્ર.) કાળે કેર. -ળે ચાંલ્લો (રૂ. પ્ર.) કાળી મચછી સ્ત્રી. [જુઓ “કાળું' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય કલંક, બટ્ટો, બદનામી, કાળી ટીલી. અને ચાર (રૂ. પ્ર.)
+ “મરછી.'] ખોરાકમાં વપરાતી પંછડી વિનાની એક કાળા પાકે તકર. (૨) દુષ્કર્મ કરનાર. -ળે હાઘ (રૂ. પ્ર.) કલંક, રંગની માછલી
[મૂસળીની જાત બટ્ટો, બદનામી. -ળે દુકાળ (રૂ. પ્ર.) માણસ અને ઢેરને કાળી-મૂસળી સ્ત્રી. [+ જુએ “ભૂસળી.'] કાળા રંગની જીવવું પણ મુશ્કેલ થઈ પડે તેવો ભારે પ્રબળ દુષ્કાળ. -ળે કાળી યાદી સી. [ + જુઓ “યાદી.”] આંખે ચડેલા માણસની નાગ (રૂ.પ્ર.) કાતિલ નાગ, ઝેરી સર્પ (કાળા રંગના). -ળો
યાદી, બ્લેક લિસ્ટ ( પિગી વેલ બેકા (રૂ. પ્ર.) ભારે આકરા બુમબરાડા, ભય અને કાળી વેલ (-ચ) સ્ત્રી. [+ જુએ “વેલ.”] એક જાતની ઔષ- દુઃખને રે-કકળાટ દાળમાં કાળું (રૂ. 4) અનિષ્ટ કામ.] મળી શ(-સ)ર૯ર) સી. [+ જ ઓ સેર.” ગળામાં પહેરવાને કાળું ગાંકિયું ન. જિઓ “કાળું' + “ગાંઠિયે.'' એક વનસ્પતિ
એક સૌભાગ્ય-દાગીના, કાળી કંડી, કીડિયા કંઠી કાળું-પાકા ને. વરુ તથા શિયાળને મળતું એક પ્રાણી કાળી સડી સ્ત્રી. [ + જુએ “સદેડી.'] એક ઔષધેપગી કાળું ફુલડું ન. જિઓ “કાળું + “કલડું.'] (લા.) એક પ્રકારનો વનસ્પતિ [લા.) એક જાતને સુંદર છોડ છોડ
[વનસ્પતિ કાળી હળદ (-ઘ) સ્ત્રી. [+ સ. ઈંદ્રા પ્રા. શુદ્ધિ હિં.] કાળું બાબરું ન. [ જુએ “કાળું' + અસ્પષ્ટ.] એક જાતની
m-પટ ,
‘જતન" [+જએ, ,
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |