Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 51

અક-ખાં]
[અક્ષ-કુશ૮-ળ ગલું, મિજાજી. (૪) ન. વીંજણાના આકારની પૂછડીવાળું અક્કલ-બુ ન. [+ જુઓ બુટ'.] (લા) ધિલોડું, ગિલાડું, એક પારેવું
[વાળો માણસ વોલું, ટીંડોરું અક્કડખાં . [+ફા, ખા’-અમીર] (લા.) ઘણી મગરૂબી- અકલબેર પું. [હિં, મનવીર] ભાંગની જાતની એક વનસ્પતિ અક્કર(-૨)-ચક્ર-૨) વિ. જુઓ “અકર-ચક્કર”.
અક્કલક(7) જુએ “અકલકરો.” અમનતા સ્ત્રી, [ + સં. “તા. ત.ક.] અક્કડપણું, અકડાઈ અક્કલ-મ(–મ્)હું જઓ અકલમ.” અક્કર-ફwટ વિ. [ + જુએ “ફક્કડ'.] (લા.) ટદાર, રેફવાળું, અક્કલ-મંદ (-મ), જુઓ અકલમંદ'. છેલાણી
[ફાંકડું, છેલછબીલું અકલમંદી (-મન્દી) જુઓ “અકલમંદી.' અકા-બાજ વિ. [+ ફા. પ્રત્ય] અકડાઈવાળું. (૨) રંગીલું, અક્કલ જુઓ “અકલ-મહું.. અ-ક્ષકદિયું જ “અકલ-લકડિયું.” લિકડિયું'. અકલ-લક(–)દિયું જુઓ અકલ-લકડિયું.” અક્કલ વિ. [+જીઓ “લક્કડ'.1 (લા) જઓ અકલ- અક્કલ-વંત (ન્વન્ત) વિ. [ + સં. શ્રત > પ્રા, વૈત (< સં. અwહંગ(–) વિ. [+સં. અા ગુ. સંધિ સીધું, ટટ્ટાર વન ) ૫.] અક્કલવાળું અકડાઈ સ્ત્રી. [+ગુ. “આઈ 'ત.પ્ર.] અક્કડપણું, અક
અકલી જુઓ “અકલી.' ડાઈ. (૨) ટદારપણું. (૩) (લા.) તેર, ગર્વ
અકા સ્ત્રી. રિવા] ઇટ્ટા, અબોલા, ભાઈબંધી તેડવી એ અક્કર-ચક્કર ક્રિ. વિ. [ચક્કરને દ્વિભવ અચાનક, અણ- અક્કેક-કે જુઓ “અકેક'. ધાર્યું. (૨) આડું અવળું સમઝાવીને
અક્ટોબર જુઓ “કાબર.' અક્કર કર વિ. [રવા.] જુઓ ‘અક્કડ-ફક્કડ',
અ-ક્રમ પું. [સં.] ક્રમને અભાવ, આડા અવળા હોવાપણું. અક્કરમ()ણ (-શ્ચ) જુઓ “અકર્મણ.
(૨) વાકયના એ નામને એક દોષ. (કાવ્ય.). અક્કરમી વિ. સં. ૩-૪ ૬.] જુઓ “અ-કમ'.
અ-ક્રિય વિ. [સં.] કામ વિનાનું, અનુઘોગી, અગતિક, પેસિવ' અક્કરમેણુ (-શ્યો જુઓ “અકરમણ'.
(પા.કે.). (૨) જડ, સુસ્ત, “ઈનટે' (પા.કે.) અકર્મ–મે)ણ (-ચ્ચ) જુઓ “અકર્મણ.
અક્રિયતા મી. સં.] ક્રિયાશીલતાને અભાવ, નિષ્ક્રિયતા અકમાં વિ. [સં. મ-જર્મ] જુઓ ‘અકમ.
અ-ક્રિયા સ્ત્રી, સિં.] ક્રિયાનો અભાવ. (૨) ખરાબ કામ. અક્કમૅણ (-) જુઓ અકર્મણ'.
(૩) નાસ્તિકતા. (જેન) અકલ ી, [અર, અકલ 1 જ “અકલ' [૦ઊંધી થઈ અક્રિયા-વાદ ૫. [સ.] ૩૩ વાદમાં એક વાદ જેમાં જવી (ઉ. પ્ર.) બદ્ધિ કરી જવી. ખર્ચવા (ઉ. પ્ર.) બકિનો આખુંય જગત કાંઈ પણ ક્રિયા નથી કરતું એ મત છે.) ઉપયોગ કરો. ગામ જવી, ઘેર જવી (ઉ. પ્ર.) અકલ અયિાવાદી વિ. સિ., .] અક્રિયાવાદના સિદ્ધાંતમાં માનનારું ખેઈ નાખવી, ભાન ભૂલવું. ૦ગીરો મૂકવી (રૂ. પ્ર.) બીજાની અસૂર વિ. [સ.] ક્રૂરતા-નિર્દયતાના અભાવવાળું, દયાળુ. (૨) બુદ્ધિએ ચાલવું. (૨) મુર્ખ બનવું. ગુમ થઈ જવી (રૂ. પ્ર.) ૫. [સં] શ્રીકૃષ્ણના કુટુંબી એક કાકા, (તજ્ઞા.) અકલ ઈ બેસવી. (૨) છક થઈ જવું. ૦ઘરેણે મકવી અમરતા સ્ત્રી. [સં] દયાળુતા
વિનાનું (. પ્ર.) પારકી અક્કલે ચાલવું. (૨) મુર્ખ બનવું. ૦ચરવા અ-૧દ્ધ વિ. [૪] કેધિત ન થયેલું, રીસ વિનાનું, ગુસ્સા જવી (રૂ. પ્ર.) ભાન ભૂલવું. છાપરે મૂકવી (ઉ. પ્ર.) સમઝયા અજોધ પું. [૪] કેધને અભાવ વિના અભિપ્રાય આપો. દોઢાવવી, ચલાવવી, ૫- અક્રોધી વિ. [૪, ૫.] ધ વિનાનું ચાટવી (રૂ. પ્ર.) વિચારી બુદ્ધિપૂર્વક કામ કરવું. ૦ના કાંકરા અ-કલાંત (-કલાન્ત) વિ. [સં.] ન થાકેલું (ઉ.પ્ર.) બુદ્ધિનો નાશ, બેવકુફી ભરેલું વર્તન. ૦ની ખાણ અલિષ્ટ વિ. [સ.] અઘરું નહિ તેવું, સરળ [કરનારું (૩. પ્ર.) બહુ અક્કલવાળું માણસ. (૨) મૂર્ખ. નું આગળું અ-કલિષ્ટકર્મા વિ. [સ., .] કેઈ ને કલેશ ન થાય તેવું (૩. પ્ર.) દોઢ ડાહ્યું. ૭નું આંધળું, નું ઓથમીર, ૦નું અકલેઘ વિ. નિ.] ભીનું ન થાય તેવું, પલળે નહિ તેવું દુશ્મન, ૦નું બારદાન, ૦નો ઇસકેત, ને ઉધારે, અ-કલેશ કું. [સ.] કલેશ-ઝઘડાને અભાવ, સુલેહ સંપ ૦ને કેટ, ને ખાં, ને દરિયે, ને સમુદર (રૂ. પ્ર.) અ શી વિ. [સ., પૃ.] કલેશ ન કરનારું, કંકાસ ન કરનારું બુદ્ધિહીન, મૂર્ખ. ૦૫ર ૫૮દો ૫૮ (રૂ.પ્ર.) બુદ્ધિ મંદ થઈ અક્ષ છું. [સં.] ધરી, ધરે. (૨) ત્રાજવાની દાંડી. (૩) માળાને જવી. ટવી (રૂ.પ્ર.) બુદ્ધિનાશ થ, બહેર મારી જવી, મણકે, પારો. (૪) ધૂતમાં વપરાતો પાસે. (૫) સેળ માતાનું
મારી જેવી (રૂ. પ્ર.) બુદ્ધિ ન ચાલવી. હવેચવી (રૂ. પ્ર.) વજન. (૬) વિષુવવૃત્તથી ઉત્તર દક્ષિણ કોઈ પણ જગ્યાનું બુદ્ધિનું દેવાળું કાઢવું, બુદ્ધિહીનતા બતાવવી. હવેચાતી લેવી ગોલીય અંતર, અક્ષાંશ બતાવવા માટે વિષુવવૃત્તથી નકશામાં (રૂ.પ્ર.) અન્યની શિખામણ લેવી. વેચી ખાવી (ર.અ.) સમાંતરે દરેલી લીટી (ભૂગેળ.) (૭) વૃત્તચિતિ તૈયાર મૂર્ખ બનવું. હવેચી ચણા ખાવા (૨) છેતરાવું, ઠગાવું. કરવાને ચારસ અથવા કાટખૂણ – ચાણની સ્થિર રાખેલી (૨) હલકું કામ કરવું. ૦રાઈ જવી (રૂ. પ્ર.) વધારે પડતું
છે જW (૨ .) વધારે પડતું બાજુ, (ભૂમિતિ.). ડહાપણ બતાવવું. ૦સાથે રાખવી (૨. પ્ર.) ચેતીને ચાલવું] અક્ષ-કણું છું. સિ.] છાયા તથા શંકુના અગ્ર ભાગને જોડનારી અક્કલ-ગ) જુએ “અકલક.'
રેખા (ખગોળ) (૨) ત્રિકોણમાં કાટખૂણાની સામેની બાજુ અકણબાજ, ખાં કું. [+-ફા. “ખાનું-અમીર] જુઓ, (ભૂમ્બિતિ.)
[નિષ્ણાત અકલ-બાજ,
અક્ષ-કુશલ(–ળ), અક્ષવિદ વિ. [સં] પાસાની વિદ્યામાં