Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 50

અકીક]
પથ્થર
[બદનામી
અકીક હું. [અર.] આણમાં વપરાતા એક જાતને કિંમતી [ની વસ્તુ બનાવનાર કારીગર કીક્રિયા વિ., પું. [જુએ ‘અકીક' + ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] અકીકઅકીદત સ્ત્રી. જુએ ‘અકીદા.’ [વફાદારી, નિમકહલાલી અકીદા પું. [અર. અકીદત્ ] યકીન, શ્રદ્ધા, વિશ્વાસ. (૨) (લા.) કીમ વિ. [અર.] વાંઝિયું અકીમા સ્ત્રી. [અર.] વાંઝણી સ્ત્રી, વરાડ અ-કીતિ સ્ત્રી. [સં.] કીર્તિના અભાવ. (૨) અપકીર્તિ, અપજશ, અકીર્તિ-કર વિ. [સં.] અકીર્તિ કરાવે તેવું નિખાલસ મ-કુટિલ વિ. [સં.] વાંકું નહિ તેવું, સીધું. (૨) નિષ્કપટી, અકુટિલ-તા સ્ત્રી. [સં.] સીધાપણું, સરળતા અ-કુંતાભય વિ. [સં.] કાઈ ખાજુએથી ભય નથી તેવું, નિર્ભય [નહિ તેવું અ-ક્રુત્સિત વિ. [સં.] ન નિંદ્યાયેલું, અર્નિદિત. (૨) નીચ અ-કુદરતી વિ. [ + જુએ ‘કુદરતી’.] કુદરતના નિયમાથી વિરુદ્ધનું, અસ્વાભાવિક, કૃત્રિમ
-કુપિત વિ. [સં.] ગુસ્સે ન થયેલું, નહિ કાપેલું અ-કુલ વિ. [સં.] વર્ણસંકર, હલકા કુળનું [વેશ્યા અ-કુલાંગના (-કુલાના) સ્રી. [સં.] હલકા કુળની આ. (૨) અ-કુલીન વિ. [સં.] હલકા કુળનું
અકુલીન-તા સ્ત્રી. [સં.] કુલીનતાના અભાવ અ-કુશલ(-ળ) વિ. [સં. મ-કુરા] આવડત વગરનું, અણકસબી. (૨) અમંગળ. (૩) નાદુરસ્ત. (૪) ન. કુશલતાનેા અભાવ, અમંગળ
૫
અરૃપણ વિ. [સં.] દીનતા-રહિત, સ્વભાવનું ગરીબ નહિ તેવું. (૨) કંજૂસાઈ ન કરનારું, ઉદાર [નારાજી અ-કૃપા શ્રી. [સં.] કૃપા-મહેરબાનીનેા અભાવ, (૨) ધૃતરા, અકે(-ક્રૅ)(-૩) વિ. [સં. > પ્રા. વૃ + ], <ä'
ત.પ્ર.] એક એક જુદું જુદું, પ્રત્યેક, દરેક અકેકાર યું. [રવા.] કળેળાટ, અરેરાટી. (ર) ખુમાટેા, રાડારાડ અકેકું જુએ અકેક'.
અ-કેતન વિ. [સં.] ઘરબાર વિનાનું
[ઍફ્ર્મસ', (૫.વિ.) અકેલાસીય વિ. [સં.] પાસા વિનાનું, બિન-પાસાદાર અ-કેવલ વિ. [સં.] અશુદ્ધ. (જૈન.) [(જૈન.) -કેવલી વિ. [સં., પું.] કેવલ જ્ઞાની કે સર્વજ્ઞ નહિ તેવું. અકોટ ન. [સં., પું., ન.] સેાપારીનું ઝાડ. (ર) સેાપારીનું ફળ અકેપ્ટ (“ત) ન. માળાકતના વ્રતમાં એક વખત જમી ખીજે
વખત જમવા માટે ઊંચા સિવાય ત્યાં ને ત્યાં બેસી રહેવું એ
અકાટડી સ્ત્રી. [જુએ ‘અકોટા + ગુ. ‘ ' શ્રી પ્રત્યય + ગુ. ર' સ્વાર્થે ત.પ્ર., અકાટિયું ન. [+ ગુ. "યું' ત.પ્ર.], અકઢી . [જુએ ‘અકાટડી] ગ્રામીણ સ્ત્રીઓનું કાને પહેરવાનું એ નામનું નાનું ઘરેણું, નાનેા અકાટ અકાટે। પું. સ્ત્રીઓને કાનની બૂટમાં પહેરવાનું ગાળ ચકરડી જેવું વજનદાર ઘરેણું, ત્રાટી, લેાળિયું અ-કાણાઈ જુએ ‘અકૂણાઈ. ’
અકુશલ(વળ)તા શ્રી. [સં.] અણઆવડત -કુંઠ (કુણ્ડ) વિ. [સં] પાછું પડે નહિ તેવું, અકુંઠિત, કાર્યસાધક, કાર્યદક્ષ. (ર) સ્થિર, દૃઢ, અચળ અ-કુંઠિત (–કુણ્ડિત) વિ. [સં.] અકુંઠે, હું નહિ તેવું. ધારદાર, તીક્ષ્ણ (ર) પાછું પડે નહિ તેવું [ ત...] અકાણાપણું અ-સૂ(-કા)ણાઈ શ્રી. [જુએ ‘અક્(વા)ણું' + ગુ. ‘આઈ’ અમૂ–કા)ણું વિ. [સં. -ોમ] આળવીતરું, અટકચાળું, (ર) અવળચંડું, આડું. (૩) વાદીલું, હઠીલું -કૃત વિ. [સં.] ન કરેલું. (૨) ઉત્પન્ન ન થયેલું. (૩) ન. [સં.] અયોગ્ય કે ખોટું કામ સ્વયંભૂ
અ-કેાણિક વિ. [સં.] કાણ કે ખૂણેા ન કરે તેવું, ‘ઍગેાનિક.’ (પ.વિ.) રિખા. (ગ.) અ-ક્રેણિક રેખા શ્રી. [સં.] બરાબર ઉત્તર-દક્ષિણ જોડતી અકાણું જુએ ‘ કહ્યું.’ અ-કાત જુએ ‘અકાટ’
અ-મૃતક વિ. [સં.] અકૃત્રિમ, સ્વાભાવિક રીતે થયેલું, -કૃતકો વિ. [સં., પું.], જેણે કાર્ય કર્યું નથી તેવું, કાર્યો પૂરું કર્યું નથી તેવું -કૃતકાર્ય, અકૃતકૃત્ય વિ. [સં.] (૨) અકૃતાર્થે, અસોળ -કૃતઘ્ન વિ. [સં.] ઉપકાર ઉપર અપકાર ન કરનાર -કૃતજ્ઞ વિ. [સં.] ઉપકાર ઉપર અપકાર કરનારું, કૃતા અકૃતજ્ઞ-તા સ્ત્રી. [સં.] કૃતજ્ઞતા-કંદર બૂઝવાપણાનો અભાવ, કરેલા ઉપકારનું વિસ્મરણ. (ર) કૃતવ્રતા, બેવફાઈ અકૃતાત્મા વિ. [સં.મત + માત્મા છું.] અસંસ્કારી.(૨)ધર્મનું ચથાયાગ્ય પાલન નથી કર્યું તેવું -કૃતાર્થ વિ. [સં. અદ્ભુત + ð] કૃતાર્થે નહિ તેવું, અસફળ-કૌશલ(-ચ) ન. [સં.] કુશલતાના અભાવ, અણઆવડત, અ-કૃતિ સ્ત્રી. [સં.] અપેાગ્ય કૃતિ અ-કૃતી વિ. [સં., પું.] શ્રમ નથી કર્યાં તેવું, અ-વિદ્વાન, અભણ. (ર) અસમર્થ
[તેવુ -કેપિત વિ. [સં.] જેને ગુસ્સેા કરાવવામાં નથી આવ્યા -કખ્ય વિ. [સં.] ગુસ્સે ન થાય તેવું. (૨) ગુસ્સે કરાવી ન શકાય તેવું [સ્વભાવનું અ-કામલ(-ળ) વિ. [સં.] કામળ નહિ તેવું. (૨) અક્ણા -કેવિદ વિ. [સં.] અપંડિત. (ર) અન્ન, અણસમઝુ અ-કાશી(—ષી) વિ. [સં., પું.] સજીવ દ્રવ્યના એકમ જથ્થા વાળી ઝીણામાં ઝીણી કાથળ વિનાનું (પ્રાણી). (પ્રા.વિ.) અ-ક્રાઠી વિ. [સ., પું.] શરીરના કાઢા વિનાનું—ચપટું (પ્રાણી). (પ્રા.વિ.) સરળતા, સીધે। સ્વભાવ હોવાપણું અ-કૌટિલ્ય ન. [સં.] કુટિલતાનેા અભાવ, અકુટિલતા. (ર)
બેથડપણું. (૨) કુશળતા-સુખાકારી-સલામતીના અભાવ અમ્રુત વિ. સં. હૉટ->પ્રા. સાત તીવ્ર, પ્રચડ, પ્રખર] ન વળે તેવું, ટટ્ટાર, કડક. (ર) (લા.) અણનમ. (૩) તારી,
Jain Education International_2010_04
[અડ
અકૃતાદ્વાહ વિ. સં. અમૃત + I] જેણે લગ્ન કર્યાં નથી તેવું, અપરિણીત
અ-કૃત્ય ન. [સં.] ન કરવા જેવું કાર્ય, ખરાબ કામ અકૃત્ય-કારી વિ. [સં., પું.] અકૃત્ય કરનાર, દુષ્કૃત્ય કરનારુ અ-કૃત્રિમ વિ. [સં.] કૃત્રિમ નહિ તેવું, સ્વાભાવિક, કુદરતી, (ર) ખરેખરું અકૃત્રિમતા શ્રી. [સં.] સ્વાભાવિકતા