Page Text
________________
કદિત
૪૫૯
કસબાતી
કણિત વિ. [સં. + સં. ત મ. થી ગુ. પ્રગ] કષ્ટ કટલું જુઓ “કાવું.' કસટાવવું છે.. સ. કિ. પામેલું, દુઃખી
કસરિયું વિ. સં. વ89ને અર્વા. તદ્દભવ + ગુ. “યું? ત. પ્ર.] કરી વિ. [સં., પૃ.] કષ્ટવાળું. (૨) કષ્ટ વેઠનારું
દુઃખથી ભરેલું. (૨) (લા.) મહેનતવાળું. (૩) (લા) મરણકણી* સ્ત્રી. [સં. ટ+ગુ. ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કષ્ટ પથારીએ પડેલું, આખર વખતનું કર્ષ . સિં. 9 + ગ. ઓ' ત. પ્ર] (લા.) લેણદારને કસટિયો છું. જિઓ “કસટિયું.'] દુઃખ, પીડા, વેદના. (૨)
અમુક અમુક મુદતે ઠરાવેલી રકમ આપવી એ, કાંધું, હફતા (લા.) એકના સવાયા કરનાર માણસ, માલ ઘરાણે રાખી કણીપાજિત વિ. [સં. છ + ઉપાર્જિત ] કષ્ટ કરીને પ્રાપ્ત પૈસાની ધીરધાર કરનાર માણસ
કરેલું–મેળવેલું–કમાયેલું [શકાય-કમાવાય તેવું કસણ જુએ “કશણ.” કપાર્થ વિ. સિં. છ + ૩વાર્થ] કષ્ટ કરીને પ્રાપ્ત કરી કસણ(શ્ય) સ્ત્રી.[સં. વર્ષળ>પ્રા. સ્કૂળ, ન.](લા.) દુઃખ, કસ' છું. [સં. ૧૫,૩] કસોટીની મદદથી સેના રૂપ વગેરે આપત્તિ. (૨) પૈસા ભરવાની કેડે બંધાય તેવી લાંબી સાંકડી કિંમતી ધાતુઓની કિંમત આંકવી એ, (૨) (લા.) કાયદે, કોથળી, વાંસળી. (૩) નાનાં છોકરાંને થતો એક રેગ લાભ, (૩) શારીરિક બળ, (૪) ચીકટપણું. (૫) મહેનત, કસણવું સ. ક્રિ. [વા.] ભેળું કરવું, એકઠું કરવું. (૨) શ્રમ. [૦ કરે, ૭ કાઢ, ૦ , ૦ લે (રૂ. પ્ર.) જોરથી મસળવું, ગંદવું, કેળવવું. કસણવું કર્મણિ, ક્રિ. કસોટી કરવી, પરીક્ષા કરવી. ૦ દેવ (રૂ. પ્ર.) ઉશ્કેરવું] કસણાવવું છે., સ. કિ. કસ* પૃ. [, સર્ષ>પ્રા. કરૂ] (લા.) અર્ક, સત્ત. (૨) કસણાવવું, કસણાવું જુએ. ‘કસણવું'માં. [દોરી, બાંધિ
એક જાતના ઝાડમાંથી કાઢેલે દારૂ. (૩) દવા વગેરેની કસણ જુએ “કશી.' (૨) ભાર કે બે બાંધવાની મેળવણી કરી ગાળી ઘાટું ને ચીકણું થતાં સુધી ઉકાળી કસણી સ્ત્રી. [સં. વર્ષrળT] (લા.) આપત્તિ, દુઃખ, પીડા. બનાવેલું મિશ્રણ. [૦ આવ, ૦ વધ (રૂ. પ્ર.) સર્વ કે જોર વધવું. ૦ કાઢ (રૂ. પ્ર.) ચાખું કરવું. ૦ ચુસ કસણી સ્ત્રી. [જુએ સં. ૧૩ દ્વારા.] નાનાં છોકરાંઓને (૩. પ્ર.) સર્વ લેવું. ૦ ચેર (રૂ. પ્ર.) કસને પૂરે લાભ થતો ફેફસાંના રોગ, વરાધ, સસણું ન આપવો. ૦ પર આવવું, -સે આવવું, એ ભરાવું, કસણું ન. [જુએ “કણસલું–કાણું.'] જુઓ “કણસલું.” (૨. પ્ર.) રસાકસીમાં આવવું, ચડસે ભરાવું
(૨) (લા.) નબળું કસક ૫. ચોમાસામાં વરસાદ થવા માટેનાં વાદળનાં ચિહન. કણે , જિએ “કસણવું' + ગુ. “ઉ” ક. પ્ર.] લાપસી (૨) જમીનની ફળદ્રુપતા, [ ન રહે (૨:વો) (રૂ. કે.) ખીચડી વગેરેમાં ઘી નાખી બનાવેલું મિશ્રણ ફલદ્રુપતા ચાલી જવી]
[છાલ કસદ શ્રી. [અર. ક] મકસદ, ધારણા, હેતુ, ઇચ્છા કસ' ૫. ચામડું પકવવામાં વપરાતી બાવળ કે આવળની કસદાર વિ. જિઓ “કસ + ફા. પ્રત્યય] કસવાળું, ફળદ્રુપ, કસ" જુઓ “ક ” [ ૦ (-૮)વી, ૦ ટાંકવી, ૦ દેવી,
૦ મારવી (૨. પ્ર.) અંગરખું વગેરેની કસ સાંધવી. ૦ તૂટી કસ-નળી જુએ “કશ-નળી.” (રૂ. પ્ર) આનંદને ઉભરો આવ. ૦ ધવરાવવી (રૂ. પ્ર) કસબ છું. [અર. ક ] ધંધે, ઉઘોગ. (૨) કલા-કારીગરી, બેટી આશા આપવી, ટગાવવું.૦ બાંધવી (રૂ. પ્ર.) કસેની “ક્રાફટ્સમેનશિપ' (વિ. ૨) (૩) રેશમના તાંતણા સાથે ગાંઠ વાળવી].
વણેલ સનારૂપાના તારવાળું બારીક કાપડ, જરી ભરેલું કસ(-) જુએ “કશ.
કાપડ. (૪) (લા.) હોશિયારી, નિપુણતા, “આર્ટિફિસ' કસકવું અ. જિ. [૨વા.] તાણીને પકડી રખાવું, જોરથી (વિ. ૨.), કલા-કુશળતા. (૫) લુચ્ચાઈ, ઠગબાજી પકડાવું. (૨) (લા.) શળ નીકળવું. કસકવું ભાવે, જિ. કસબ-કામ ન. [+ જુઓ “કામ."] કલા-કારીગરીનું કામ. કસકાવવું છે.. સ. &િ. “કસકવું'માં. [થો અવાજ (૨) ભરત-ગૂંથણ કસ.કસ સ્ત્રી. [જુએ “કસવું, દ્વિર્ભાવ.] ખૂબ ખેંચીને બાંધતાં કસબ-ચેર પું, વિ. [+ સં. વર પું.] આવડત પી કસકસતું વિ. [જુઓ “કસકસવું' + ગુ. “તું” વર્ત. ક] ખૂબ રાખનાર માણસ, (૨) આવડતને પૂરેપૂરો ઉપયોગ ન ખેંચીને બાંધેલું, તંગ, તસતસતું. (૨) પરાણે બેસતું હતું, કરનાર કારીગર. (૩) (લા) ધંધામાં ઠગાઈ કરનાર માણસ કાંટે કાંટ. (૩) (લા.) થનગનતું, નાચતું
કસબ-ચેરી સ્ત્રી. [ + જ “ચેરી.”] કસબચારની ક્રિયા કસકસવું સ. જિ. [ જુઓ “કસવું–ભિવ.] ખુબ ખેંચીને કસબ(-બે)ણ (-શ્ય) સી. [જુએ “કસબી' + ગુ. “અ
બાંધવું. કસકસાવું કર્મણિ, કિ, કસકસાવવું છે, સ, ફિ. (એ)” સ્ત્રી પ્રત્યય.] કસબીની સ્ત્રી, (૨) નાચ-ગાન કરનારી કસકસાવવું, કસકસાવું જુઓ “કસકસવું'માં.
સ્ત્રી. (૩) (લા.) અનીતિને માર્ગે આજીવિકા ચલાવનાર કસકયું વિ. [રવા.] સુંવાળું, લીસું, લાસું
સ્ત્રી, વેશ્યા કસકાવવું, કસકાવું જ “કસક'માં.
કસબ-વે રે ધું. [+ જુએ વેરે.] કલા-કારીગરી ઉપર ક-સખ ન. [સં. -સુ] દુઃખ, અસુવાણ [અપશુકન. લેવામાં આવતો કર ક-સમણ' ન. [સં. -રાન શી. પ્રા. જી-સગુળ] કુ-શુકન, કસબાત(તે)ણ (-૨) શ્રી, જિઓ “કસબાતી' + ગુ. “અકસગણુ* ન. [સં. + ફા. “સુખુ] અપશબ્દ
(એ)ણ” સ્ત્રી પ્રત્યય.] કસબાતીની સ્ત્રી. (૨) (લા.) વેશ્યા કસટાવવું જ “કસટાવું'માં.
કસબાતી વિ., પૃ. [અર. “કસબનું બ. વ. “કસબાત” સી.
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |