Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 503

રામી
શમી સ્ત્રી. કર ભરવા પડે તેવી જમીન
કશ(સ)રી સ્ત્રી [જુએ ‘શ.૧] જુએ ‘કશ ૧
કશ(-સ)લી સ્ત્રી. [સં, જરા દ્વારા] બહુ નાના કળશે, નાની લેટી [કાથી કશ(-સ)વટ ( -ટય) સ્ત્રી. [સં. રા દ્વારા] ઢારીવાળી શ(-સ)ળિયું ન. ટૂંટિયું. (ર) રાતડિયું ગાજર કશાસ્ત્રી. [સં.] ચાબુક ફુટકા, ચાબકા, (૨) ઢારડી, કસ શ(-સા)-કશ(-સ) (-૫,-ચ) સ્રી. [ા. કશાકશ્] -શી-સી) સ્રી. [+ ગુ. ઈ ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ખ્ય ખેંચતાણ. (ર) (લા.) કજિયા, કંકાસ. (૩) મૂંઝવણ, ગભરાટ. (૪) વિપત્તિના સમય. (૫) તંગી, ખેંચ, અછત શાષાત પું. [સં. બૈરા + માધાતા] ચાબુકને માર, ઉંટકા મારવાપણું
શા-દર (--ણ્ડ) પું. [સં.] ચાબુક. (૨) ફૅટકા મારવાની સા શા-સંધાન .(સધાન) ન. [સં.] બગલની પાસેના એક સાંધા
કાસ્થિ ન. [સ, બૈરા + અસ્થિ] ખગલનું હાડકું કશિ(-સિ)યર વિ. ગારાનું બનાવેલું (ચણતર) શિ(-સિ)યા` પું. ઘેાડાની એક જાત શિ(-સિ)ચાર પું. ત્રણ કણની કાળમાં વપરાતી એક વાની ક01 સ., વિ., સી. જિઓ ‘શું’ + ગુ. ઈ’ પ્રત્યય]
ફાઈ, કાંઈ
કશીને જુએ ‘કસી.’ શીદું જુએ ‘કસીદું.’ શીદો જ
સીા.1
કશું સર્વ., વિ. સં. દરાજ> અપ. લમ, જ ગુ. સુધી પ્રશ્નાર્થે હતા તે અŕ. ગુ. માં માત્ર અનિશ્ચિતાર્થે જ] સાઈ, કાંઈ
કશુંક સર્વે., વિ. [+ ગુ. 'ક' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કાંઈક કશેક ક્રિ. વિ. [જુએ ‘કશું' + ગુ. એ' સા, વિ., પ્ર. + ગુ. ‘ક' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કયાંક, કાઈ સ્થળે
કો-ય ક્રિ. વિ. જુઓ ‘કશું' + ગુ. ‘એ’સા. વિ., પ્ર. + જએ ‘ય.'] કયાંય પણ, કાઈ સ્થળે પણ શેભા સ્ત્રી. [સા ઠુ-રોમા] ખાટી શાલા, ખરાબ દેખાવ કાલાતું વિ. [સં. - + જુએ ‘શેભીતું.'] અણુ-છાજતું, અણઘટતું [(૩) ન. પાપ કશ્મ(-સ્મ)લ વિ. [સં.]ગંદું, મેલું, ગંધાતું. (ર) કલંકવાળું, કશ્યપ પું. [સં.] કાચબા. (૨) પૌરાણિક પરંપરાએ એક પ્રાચીનતમ ઋષિ (જેમાંથી સૃષ્ટિના માનવેને વિકાસ થયા કહ્યો છે). (સંજ્ઞા.) (૩) એ નામના દક્ષિણ દિશા તરફના એક આકાશી તારા. (સંજ્ઞા.) કશ્યપ-કુમાર, કશ્યપ-તનય, કશ્યપ-નંદન (-નન્દન), કશ્યપ-સુત પું. [સં.] કથપ ઋષિના પુત્ર તરીકે ગણાયેલ સૂર્યદેવ, (૨) ઇદ્ર. (૩) વામન ભગવાન -પટ્ટ કું., ટ્ટિકા સ્ત્રી. [સં.] કસેટી કરવાના પથ્થર કષાય વિ. [સં.] કડછા સ્વાદનું. (ર) ભગવા રંગનું, કાષાય. (૩) પું. ગંદકી, મેલાપણું. (૪) કામ ક્રોધ માયા અને લેાલ. (જન.)
૪૫૮
Jain Education International_2010_04
કદાળ
કષાય-દોષ પું. [સં.] મનના દસ દેશેામાંના એક. (જેન.) કષાય-માહનીય ન. [સં.] કષાયરૂપ મેાહનીય કર્મની પ્રકૃતિ. (જૈન.) [એના પેટા પ્રકાર. (જૈન,) કષાય-વૈદનીય ન- [સં.] કામ ક્રોધ માયા અને લેાભ અને કષાય-સમુદ્દાત પું. [સં.] કષાયથી વ્યાકુળ થયેલેા આત્મા પેાતાના આત્મદોષ બહાર કાઢી કષાય-મેહનીય કર્મના વિનાશ પમાડે એ ક્રિયા. (જૈન.)
કાયિત વિ. [સં.] કષાય સ્વાદવાળું, કડછા સ્વાદનું. (૨) ભગવા રંગનું. (૩) (લા.) બગડી ગયેલું
ગ્રંથ ન. [સં.] દુઃખ, પીડા. (ર) સંતાપ. (૩) અડચણ, મુશ્કેલી. (૪) મહેનત, અમ
કષ્ટ-કથા શ્રી. [સં.] દુઃખની વાત, દુઃખની કહાણી ક-કર, કઇ-કારક વિ. [સં.], કર્ણ-કારી વિ. [×., પું.] કષ્ટ કરનારું, દુઃખ-પ્રદ
કષ્ટ-કાલ(-ળ) પું. [સં.] દુઃખની વેળા, આપત્તિ-કાળ કર્ણ-ક્ષમ વિ. [સં.] કષ્ટોને ખમી ખાનારું, કષ્ટ-સહિષ્ણુ ક્ષમ-તા શ્રી. [પું.] જુએ ‘êસહિષ્ણુ-તા.’ કષ્ટ-જનિત વિ. [સં.] મુશ્કેલીથી ઊપજેલું ક-જન્ય વિ. [સં.] મુશ્કેલીથી ઉત્પન્ન થાય તેવું કષ્ટ-દાયક વિ. [સં.], કષ્ટ-દાયી વિ. [સં., પું.] કષ્ટ-કારક કષ્ટ-પૂર્ણ વિ. [સં.] કષ્ટથી ભરેલું
કષ્ટ-પ્રદ વિ. [સં.] કષ્ટ આપનારું, કદાચક કષ્ટ-પ્રસવ, પું., કષ્ટ-પ્રસૂતિ , [સં.] અને બાળકના જન્મ થવામાં મુશ્કેલી પડવી એ, મુશ્કેલી ભરેલી જણતર કo-ભંજક (-લ-૪૭), ન (-ભજ્જન) વિ. [સં.] કષ્ટના નાશ
કરનાર
કષ્ટમય વિ. [સં.] કષ્ટ-પૂર્ણ
કષ્ટ-મેચક વિ. [સં.] કષ્ટમાંથી છેડાવનાર કષ્ટ-મેચન ન. [સં.] કષ્ટમાંથી મુક્તિ કષ્ટ-મેચનÖ વિ. [સં.] જુએ ‘કષ્ટ-મેાચક.’ ક-સહિષ્ણુ વિ. [સં.] કષ્ટોને ખમી ખાનારું, કઇ-ક્ષમ સહિષ્ણુ-તા સ્ત્રી. [સં.] કષ્ટોને ખમી ખાવાના સ્વભાવ
* શક્તિ
કઃ-સાધિત વિ. [સં.] મુશ્કેલીથી સાધેલું, કષ્ટ-સિદ્ધ -સાધ્ય વિ. {સં.] મુશ્કેલીથી સધાય તેવું કષ્ટ-સિદ્ધ વિ. [સં.] જએ ‘કષ્ટ-સાધિત’
-સ્થાન ન. [સં.] દુઃખનું ઠેકાણું, વિપત્તિવાળી જગ્યા કષ્ટ-હર્તા, કષ્ટ-હારી વિ. [સં., પું.] કષ્ટ દૂર કરનાર કાર્તેવ પું. [ર્સ, ટ + આર્તવ] સ્ત્રીઓને અટકાવ આવતી વખતે દુ:ખ થાય એવા રોગ
કાર્થ પું. [સં. શ્વ + અર્થે] કવિતાના અર્થ કરવામાં મુશ્કેલી પડતી હોય—એ નામના એક કાચઢ્ઢાષ. (કાવ્ય.) કાવસ્થા સ્ત્રી. [સં. હ્રષ્ટ + અવસ્થા] દુઃખની પરિસ્થિતિ, ખરાબ દશા, વિટંબણા, મુશ્કેલી ભરેલી સ્થિતિ કળવું અ. ક્ર. સં. શ્ટ, ના. ધા.] રાગથી ની સ્થિતિ થવી. (૨) પ્રસવ વખતે પીડા થવી
કાળુ વિ. સં. ě +ગુ. આળુ' ત. પ્ર.] જીવનનિર્વાહ માટે ખૂબ દુઃખ સહન કરનારું