Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 497

કલચરીયાં
ચા કુદરતી પ્રકારના અનુકરણે છીપેામાં ઇન્જેકશનથી કણ નાખી મેળવવામાં આવતાં (મેાતી)
ઇ
કચરિયાં ન., ખ. વ. [+ ગુ. યું' ત. પ્ર.] કલ્ચર મેાતી કલ્પ યું. [સં.] શાસ્ત્રની આજ્ઞા. (ર) શાસ્રની વૈકલ્પિક આજ્ઞા. (૩) પ્રસ્તાવ, નિર્દેશ, સિદ્ધાંત, ‘થીયરી' (કે. હ.), ડિયા' (ન. પા.) (૪) ધાર્મિક વિધિની પદ્ધતિ. (૧) ૪૩, ૨૦,૦૦,૦૦૦ વર્ષના એકમ-૧૦૦૦ યુગેાના સમય-બ્રહ્માના એક દિવસ (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે). (૬) વેદનાં છ અંગામાંનું એ નામનું એક (જેમાં યજ્ઞયાગાદિક ક્રિયાના નિયમેનું પ્રતિપાદન મળે છે.). (છ) વિ. (સમાસને અંતે લગભગ'ના અર્થમાં, જેમકે ‘મૃત-કહપ’ લગભગ મરી ગયેલું લાગતું) લગભગ, ધણુંખરું
કલ્પક વિ. [સં.] કલ્પના કરતાર, અનુમાન બાંધનાર. (ર) કલ્પના રજૂ કરનાર કલાકાર, ફ્રેયેટિવ આર્ટિસ્ટ' વિ. ક.) કલ્પ-તા સ્ત્રી. [સં.] કલ્પના-શક્તિ, મૌલિક કપન, ‘એરેજિનાલિટી' (૧. . = આ. બા.) કલ્પ-કાર વિ., પું. [સં.] ભિન્ન ભિન્ન કલ્પસૂત્રને રચનાર તે તે ઋષિ [જુએ ‘પ(૫).’ ૩૯૫કાલ(-ળ) પું. [સં.] બ્રહ્માના એકદિવસને। સમય-પટ, કલ્પ-ક્ષ્ય પું. [સં.] સૃષ્ટિના પ્રલય
૪૫-ગ્રંથ (ગ્રન્થ) પું. [સં.] વેદમંત્રાના કેવી રીતે યજ્ઞાદિમાં ઉપયાગ કરવા એ જણાવનાર તે તે સૂત્ર-ગ્રંથ કહપતરું, કપ-દ્રમ ન. [સં., પું.] જુએ ‘કપ-વૃક્ષ.’ ૪૫-ધર પું. [સં.] સંવત્સરી આડા પાંચ દિવસ હોય તે દિવસ, શ્રાવણ વદ અમાસતા દિવસ (ત્યાંથી ‘કપસૂત્ર' વાંચવાના આરંભ થાય છે.) (જૈન.)
૪૫૨
કલ્પન ન. [સં.] કલ્પના કરવી એ, ધારણા, ‘ઇમેઇજ’ (ઉ.જે.), ઇમેજિનેટિવ કૉન્સેપ્શન' (વિ. ૨.), ‘ફ્રિકશન' (વિ. મ.) કલ્પના સ્ત્રી. [સં.] નવું ચિંતવી કે ઉપજાવી કાઢવાની ક્રિયા,
તર્કબુદ્ધિ, અનુમાન, ‘હાઇપોથીસિસ,’ (૩) ધારણા, ખ્યાલ, (૪) તરંગ, બુટ્ટો, તુક્કો, ઇમેજિનેશન' (ર. મ.) કલ્પના-ગસ્ય, કલ્પના-ગોચર વિ. [સં.] તર્ક પહેાંચી શકે તેવું, વિચારમાં આવી રાકે તેનું
કલ્પના-ગૌરવ ન. [સં.] કાર્ય કરવામાં સમર્થ કારણની અલ્પતાની કલ્પના હાવાપણાના દાય. (વેદાંત.) કલ્પના-ચક્ષુ સ્ત્રી. [સં. ન.] કલ્પનારૂપી આંખ પના-ચિત્ર ન. [સં.] માત્ર તર્કશક્તિની મદદે ઊભું કરેલું ચિતરામણ
કલ્પના-જનિત વિ. [સં] કલ્પનામાંથી ઊભું થયેલું કલ્પના-જન્ય વિ, [સં.] કલ્પનાથી ઊભું કરી શકાય તેવું કલ્પના-તરંગ (-તરઙ્ગ) પું., બ. વ. [સં.] કલ્પનાનાં માજાં, એક ઉપર એક આવતી કલ્પનાની શૃંખલા, ‘ફેન્સી ’ (241. 041.) [પહોંચી ન શકે તેવું કલ્પનાતીત વિ. [+ સં. મફ્તીત] જ્યાં કલ્પના કે તર્ક કલ્પનાત્મક વિ. [ + સં. મામર્] કેવળ ભરેલું, કલ્પનામય, કપના-લક કલ્પના-પ્રધાન વિ. [સં.] જેમાં સત્યાંશ ચાડે છે અને કલ્પનાની મુખ્યતા છે તેવું
કલ્પનાથી
Jain Education International_2010_04
કપાદિ
કલ્પના-પ્રભાવ હું. [સં.] કલ્પના-શક્તિનું સામર્થ્ય, તર્કશક્તિનું પ્રાબલ્ય, ‘ ઇમેજિનેશન ’ (બ. ક. ઠા.) કલ્પના-બળ(-ળ) ન. [સં.] કલ્પનાશક્તિ કલ્પના-બાજ વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] કલ્પના કરવામાં પ્રવીણ કૅપના-બીજ ન. [સં.] કરેલી કપનાના મૂળમાં રહેલું તત્ત્વ, વિચારનું ઉદભવ-સ્થાન કલ્પનામય વિ. [સં.] સંપૂર્ણ રીતે કલ્પનાથી ભરેલું કલ્પના-મૂલક વિ. [સં.] જેના મૂળમાં કલ્પના રહેલી છે તેવું, જે સજૅન કે ક્રિયા પાછળ કલ્પના-બળ છે તેવું કલ્પના-રાજ્ય ન. [સં] (લા.) કલ્પવામાં આવેલા ચેકસ પ્રકારને આદર્શ, કલ્પિત આદર્શ, ‘યુટેપિયા.’ (અં. પુ.)
પના લાય ન. [સં.] કાર્યને ઉત્પન્ન કરવા વિશે સમર્થ વસ્તુની કલ્પના. (વેદાંત,) કલ્પના-લાલિત્ય ન. [સં.] તરંગ-વૃત્તિ, કલ્પના-તરંગ,
કલ્પના-સૌંદર્ય, તરંગ-લીલા, ફેન્સી ' (બ. ક. ઠા.) કલ્પના-લીલા સ્ત્રી. [સં.] મનમાં ઊઠેલા તરંગેાના વિસ્તાર કલ્પના-વાદ પું. [સં.] કળા એ અનુભવ ઉપરથી કરેલી કલ્પના છે એવા મત-સિદ્ધાંત
કલ્પનાવાદી વૈં. [સં., પું.] કલ્પનાવાદમાં માનનારું કલ્પના-વિહાર પું. [સં.] કલ્પના કરવામાં રચ્યાપચ્યા રહેવું એ, કલ્પનામાં મરાલ રહેવાપણું કલ્પનાવિહારી વિ. [સં., પું.] કલ્પના-વિહાર કરનારું કલ્પના-વૈભવ પું. [સં.] કલ્પનાની
ગંભીર
બન્યતા,
• ઇમેજિનેશન ' (અ. રા.) કલ્પના-છ્યાપાર પું. [સં.]
કલ્પનાની પ્રવૃત્તિ, પ્રેસેસ ક્ કર્દેશન' (પ્રા. વિ.) [તાકાત, પ્રતિભા-ખળ કલ્પના-શક્તિ સ્રી. [સં.] કલ્પના-ખળ, ફેક્લ્પના કરવાની કલ્પનાશીલ સ્ત્રી. [સં.] કલ્પના કરવા ટેવાયેલું કલ્પનાશીલતા શ્રી. [સં.] કલ્પના કરવાની સતત આદત કલ્પના-સામર્થ્ય ન. [સં.] જુએ ‘ કલ્પના-બલ.’ કલ્પનાસૃષ્ટિ સ્ત્રી. [સં.] કલ્પનામાંથી ઊભું કરેલું આલેખન કલ્પનીય વિ. [સં.] કલ્પના કરવા-કરાવા યેાગ્ય, કલ્પના કરવા જેવું, કલ્પી શકાય તેવું
કલ્પનાડ્થ વિ. [ + સં. કહ્યું] કલ્પનામાંથી ઊભું થયેલું, કંડપના જનિત, કાલ્પનિક, ‘ઇમેજિનેટિવ’
૩૫-લતા સ્ત્રી, [સં,] ઇચ્છેલું પૂરું પાડનારી મનાતી એક પૌરાણિક માન્યતા પ્રમણેના વેલ
કલ્પ-વિદ્યા વિ. [સં.] અઢાર વિદ્યા માંહેની એ નામની એક કલ્પવું સ. ક્રિ. સં. વઝુ ટૂ-વ્, તત્સમ ] કલ્પના કરવી, અટકળ કરવી, ધારવું. કપાવું કમણિ, ક્ર. કપાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
કલ્પ-વૃક્ષ ન. [સં., પું.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે જે વૃક્ષ નીચે ઇચ્છા કરવાથી ઇચ્છા કરનારને વસ્તુ મળે તેવું વૃક્ષ, કપ-તરુ, કપ-૬મ ૩૯૫-સૂત્ર ન. [સં.] યજ્ઞયાગાદિમાં મંત્રાના ઉપયાગ બતાવનાર તે તે સૂત્ર-ગ્રંથ. (૨) જૈન સાધુઓના આચાર વર્ણવતા એક ચરિતાત્મક સત્ર-ગ્ર'થ. (જૈન.). (સંજ્ઞા.) કપાદિ પું. [સં. ૧૫ + માર્િ] કપ-કાલના આરંભ