Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 496

કલિદ-કન્યા
કલચર
(હિમાલયને જનતરી’ નજીકનો વાંદરપુચ્છ ગિરિ- કલે મું. [દે. પ્રા. વહેમ] સવારમાં કરવામાં આવતો માળાને એક પહાડ, જેના પરથી “ચમુના”નું એક નામ નાસ્તો. (૨) નાદ્રિ પ્રસંગે પરણવા આવેલા વરને અને * કાલિદી '). (સંજ્ઞા.).
જાનનાં માણસને કરાવવામાં આવતે સવારને નાસ્તો કલિંકન્યા, કલિંદ-તનયા, કલિંદ-તનુજા, કલિંદ-સુતા કલેસર છું. એક જાતનું કુતરા જેવું શિકારી પ્રાણ. (૨) (કલિન્ડ) સ્ત્રી. સિં] કલિદ પર્વતમાંથી નીકળેલી ને, એક જાતનું પક્ષી
[ગાય * કાલિંદી' નદી (યમુના નદીનું બીજ નામ.) (સંજ્ઞા.) કલે(૩)(કલૅ' (-4)) જુએ “કલેટ.' (૨) સ્ત્રી. કઠણ શેડવાળી કલી સ્ત્રી, જુઓ “કલઈ.' [૦ કરવી (રૂ. પ્ર.) માથાના વાળ કલેતું (કાઁતું) . બચ્ચાંઓને માથે બાંધવાની કસવાળી ઉતારી ટકે કરવા. (૨) છેતરી લૂંટી લેવું].
ટોપી, ગલેચી કલી-કામ ન, ટેડાની ગૂંથણીવાળું ચણતર. (૨) સરખા ચાપને કલે'દુ (કલેન્દુ) પું. (સં. શા + ] બીજનો ચંદ્ર વાટે, લીટીવાળું સીધું વાટા-કામ. (સ્થા)પત્ય.)
કોંધું ( ધું) વિ. રસ્તાની બાજુનું. (૨) એક કાર કે કલીમલી સ્ત્રી. એ નામની એક ભાઇ
બાજુના ખૂણાવાળું કલીં(-લીં)ગઢ, હું જએ “કલિંગડ,ડું.'
કહી જુએ કલઈ' કલુષ વિ. [સં.] કાદવવાળું, કીચડ-ગારાવાળું. (૨) (લા.) કલગર(-) જુઓ “કલઈ-ગર.” રૂંધાયેલું. (૩) ગુસ્સાવાળું. (૪) ર. (૫) દુષ્ટ. (૬) ન. કાદવ કી-ઘડે જુએ “કલઈ-ધડો.” કલુષ-તા સ્ત્રી. [સં.] કલુષપણું
કલો-ચટ જુઓ “કલઈચટ.' કલુષિત વિ. [સં.] કલુષ થયેલું. ગંદું થયેલું, (૨) અપવિત્ર કલી-દાર એ “કલઈદાર.' થયેલું, મલિન. (૩) (લા.) કચવાયેલું, રિસાયેલું. (૪) દુષ્ટ કલીયા સ્ત્રી, મલખમની રમતનો થાંભલાને એક દાવ (વાતાવરણ વગેરે), દૂષિત
કલયું ન. જિઓ “કલઈ' + ગુ. “ઉં” ત. પ્ર.] છાસ દહીં કલું-લું) . કડવા સ્વાદવાળી એક વનસ્પતિ (માસુ વગેરે માટે તાવડીના આકારનું કલઈનું વાસણ
તાવ માટે કડુ કરિયાતું અને કહુંબાને ઉકાળો ગુણપ્રદ) કલીયા કું. [જુઓ “કલયું.'] (લા.) કલઈના રંગને રૂપાળે કહું વિ. કાળું-ભૂરું, મેલા રંગનું
છોકરો કે જુવાન માણસ, કનેયે કુંવર કaછે જુઓ “કલું છે.'
કલો-સપે-દ) જુએ “કલઈ-સફે(-). કલેકટર વિ., પૃ. [.] જિલ્લાનો વડો અધિકારી, સમાહર્તા કલે(-) (કલો,-ળે) પું. [ઇદ-] કલહ, કજિયે, કંકાસ કલેક્ટર-૫દ ન. [+ સં.], ૬ ન. [ + ગુ. “ઉ” સ્વાર્થે ત.પ્ર.] કલેશું વિ. લાગ વગરનું, ક-લાણું.(૨)(લા.) ધારું.(૩) ખરાબ કર ઉઘરાવનાર અમલદાર કલેક્ટરને હોદો
કલેચડી જુઓ કરચલી.” કલેકશન ન. [.] એકઠું કરવું એ, સંઘરે, જા , કલે હું જુઓ કરે.' સહે, સંગ્રહ [હિં. “કલેજ'] જુઓ “કાળજું.' કલેર જુઓ “કરે કલેજે ન. [સં. છેવ-> પ્રા. બ્રિજનમ-; ગુ. “કાળજું, કલર (ડ) સ્ત્રી, કમળ-કાકડી (ત્રણ વરસની વાછડી કલેટ-લેં)--) કલેટ-લે) (-4)વિ. તોફાની
કલાડી (કડી) સ્ત્રી. [૬. પ્રા. શ્રાહિમ] ગાયની બે કલેડી સ્ત્રી, જિઓ “કલેડું' + ગુ. “ઈ' પ્રત્યય એકે કલોધું વિ. અડચણ પાડે તેવું, મુશ્કેલી ભરેલું વેતર વિયાઈ ન હોય તેવી ગાય કે ભેંસ
કલપકારક વિ. સં. વહા + ૩૫૨કલાને પિષક, રસકલેડી (કડી) જી. [જ “કલેઠી.'] માટીની નાની તવી, લક્ષી, “એસ્થેટિક' (મ. ન.) નાનું કલેડું. (૨) ડીબ, નાનું ઠીબડું
કલાપનતા સ્ત્રી. [સ. વહ્યા +૩૫નતા] સંગીતની એકવીસ કલે ન. એક વિતર વિયાઈ ન હોય તેવી ગાય કે ભેંસ મુછનાઓમાંની એક. (સંગીત.) કલેહ) (ક ) ન. દિ. પ્રા. શrufણમાં સ્ત્રી, + ગુ. કલાયું વિ. અણઘટતું (નાનું કે જીવન મરણું)
હું સ્વાર્થે ત. પ્ર.) માટીને તવ, કલાવું. (૨) ડીબ, ઠીબડું કલોલ . [સં. છો] જુઓ ‘કલેલ.’ કલેઢી સ્ત્રી. [૬. પ્રા. શાઠ્ઠિમા સ્ત્રી. + ગુ. ‘ડું સ્વાર્થે + કાલવું અ. ક્રિ. [સં. ના, ના, ધા.] જ એ “કોલવું.”
ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય] નાને ત. (૨) ડીબ, નાનું ઠીબડું કલોંજી (કલોંજી) સ્ત્રી, ૦ જીરું ન. શાહજીરું કલે ન. [જએ “કલેડું.'] જુએ “કલેડું. [મરણ કલાંક (કૉ8) વિ. કલેંટ, કજિયાળું. (૨) (લા.) એવહારમાં કલેણું વિ. જુવાન માણસને લગતું. (૨) ન. (લા.) જુવાન ન સમઝનારું. (૩) દેહવા ન આપે તેવું, અકાણું (ઢાર) કલે૫ ૫. આર, કાંજી, ખેળ
કલાં(કઠું) વિ. [ + ગુ. “ઉ” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કસાયેલું કપાસ ન, એ. કેલિપર્સ1 ગાળ પદાર્થને વ્યાસ માપવાનું કહક છું. [સં.] ઓસડિયાંને ઉકાળો. (૨) ધી તેલ વગેરેને એક સાધન, કમાનદાર પરકાર, કેલિપર
એક પાક-સંસ્કાર. (૩) લુગદી, લો. (૪) કાનને મેલ. (૫) કલેક જુઓ “કલીફ.' [(વહાણ) કાદવ, કીચડો
[હાડકું કલેલાં ન., બ.વ. ફૂટ દોઢ ફૂટ લાંબા-માથા વગરના-ખીલા. કલકાસ્થિ ન. [સં. + અસ્થિ] ખભાની ઢાલનું ત્રિકોણાકાર કલેવર ન. [૪, ૫, ન.] શરીર, દેહ, કાયા. (૨) (લા.) કલિક, નકી . [સ.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે વિષ્ણુના મુદ્દાની બાબત, સત્ત
કે વિષયનું ઘડતર ૨૪ માંને અથવા દસમાં છેલે અવતાર, નકળંક. (સંજ્ઞા.) કલેવર-વિધાન ન. (સં.] શરીરનું બંધારણ, (૨) (લા.) રવરૂપ કલચર ન. [૪] સંકૃતિ. (૨) વિ. (ગુ. પ્રગ) બનાવટી