Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 488

કમપાક-વાત્
૪૪૩
કર્મ-વ્યતિહાર પૂર્વ જનમનાં સારાં માઠાં કર્મોને બદલે મળવાના સમયનું પંથ. (સંજ્ઞા)
[લગતું આગમન
કર્મમાર્ગી વિ. [સ., પૃ.], ગય વિ. [સં] કર્મમાર્ગને કર્મપાક-વશાત્ ક્રિ. વિ. [સં.] કમપાક થવાને કારણે કમમીમાંસા (-મીમસા) સ્ત્રી. [સં.] ક્રિયાકાંડને લગતું કર્મી-પાશ પું. [સં.] જુઓ ‘કર્મબંધન.'
તત્વજ્ઞાન. (૨) વૈદિક કર્મકાંડનું પ્રતિપાદન કરનારે કર્મ-પ્રકૃતિ સ્ત્રી. [સં] કર્મને સ્વભાવ, કર્મને ગુણ વિચાર-ગ્રંથ, જૈમિનિકૃત પૂર્વ મીમાંસાનો સત્ર-ગ્રંથ. (સંજ્ઞા.) કર્મ-પ્રધાન વિ. [સં.] કર્મ કરવા ઉપર આધાર રાખવામાં કમ મુક્ત વિ. [સ.] કમેનાં બંધનમાંથી છુટકારો મળે માનતું હોય તેવું. (૨) ક્રિયાકાંડ કરવામાં માનનારું. (૩) છે તેવું જેમાં કર્મ પ્રમાણે ક્રિયાનાં જાતિ લિંગ બદલે છે તેવું કમ-મૂલ(-ળ) ન. સિં.] કમેને અધીન થવામાં કારણરૂપ (વાક્ય વગેરે). (વ્યા.)
બીજ. (૨) મિથ્યાત્વ અવિરતિ પ્રમાદ કષાય અને યોગ કર્મા-પ્રવચનીય વિ. [સં.] એવા સંસ્કૃત ઉપસર્ગ કે જે એ પાંચ કારણે માનું પ્રત્યેક કારણ. (જૈન)
સ્વતંત્ર ક્રિ. વિ.ના રૂપમાં સંસ્કૃત ભાષામાં પ્રયોજાય કર્મ-યુગ ૫. સિં.] કાર્યો કરીને ભરણપોષણ તેમજ અન્ય છે (જેવા કે “અનુ' “અ” “પરિં ‘આ’ ‘મતિ' અભિ” વહારે સિદ્ધ કરવાને જમાને. (૨) કળિયુગ અધિ” “સુ” “અતિ” અને “અપિ”). (વ્યા.)
કમંગ પું. [સં.] કામ કરવાની મળેલી અનુકુળતા. કર્મ-પ્રવીણ વિ. [સં.] કાર્ય કરવામાં કુશળ
(૨) લૌકિક તેમજ પારલૌકિકને લગતાં બધાં કમ ઈશ્વકર્મપ્રવીણતા સ્ત્રી. [સં] કાર્ય કરવામાં કુશળતા
રાર્પણ-બુદ્ધિએ અનાસક્ત રહીને કરવાને માર્ગ, “એનર્જિ કર્મા-પ્રવેશ પું. [સં.] સેળ સંસ્કારમાં બારમે સંસ્કાર •ઝમ' (ઉ. કે) [ીમ ભગવદ્ગીતા. (સંજ્ઞા.) કમ-લ(-ળ) ન. સિ.] પૂર્વ જનમનાં કે આ જન્મનાં કમ ગ-શાસ્ત્ર ન [એ. મહાભારતના ભીષ્મપર્વમાં આવેલી કરેલાં કમેનું પરિણામ, કર્મ-પરિપાક
કર્મયોગિની વિ, સી. [સં.] કર્મયોગી સ્ત્રી કર્માફલપ્રદાતા વિ. [સ., પૃ.] કર્મના ફળનું આપનાર કર્મયોગી વિ., . [સે, મું.] કર્મયેગમાં માનનાર પુરુષ. (૨) કર્મલ-વ્યતિકર છું. [સં.] એકનાં સુખદુ:ખથી બીજ અનાસકત રહી સતત પ્રવૃત્તિશીલ રહેનાર વ્યક્તિ, સેવાબધાંને સુખ-દુખ થવાં એ
ભાવી ઉચ્ચ કક્ષાનો કાર્યકર [કરનારું, કર્મ-નિરત કર્મ-ફળ જુઓ કર્મ-ફલ.'
કર્મ-રત વિ. સં.] કર્મો કરવામાં આસક્ત, કામ સતત કર્મ-ટલું, કર્મ-ફૂટેલું, કર્મ-ફૂટવું વિ. [સં. + જુઓ કશ્મરી સ્ત્રી. [સ.] વંશલોચન નામક વનસ્પતિ
ફટવું + ‘એલું' બી. ભ. કે , “યું' ભુ. ક.] ભાગ્યહીન, કર્મા-પિયું ન, [સ. વામૈEW + ગુ. “ઈયું' ત. પ્ર] કર્મના કમનસીબ [જવામાને થતું બંધન, કર્મની જકડ રૂપમાં રહેલું હોય તેવું કમબંધ (બ) પુંધન ન. [સં] કરેલાં કર્મોથી કમ-રેખ ી. [સં. મેરેa], ખાં સ્ત્રી, સિં] કર્મને કર્મા-બાધ ૫. [સં.] જુઓ “કર્મ-દેવ.'
આલેખ, કર્મની ગતિ, નસીબ, ભાગ્ય કર્મા-બાહુલ્ય ન. [સં.] ધણું કામ
[બીજ કમલેક મું. [સં.] જ્યાં કર્મો કરતાં કરતાં જીવન આગળ કર્મ-બીજ ન. [સં] રાગ દ્વેષ મેહ વગેરે તે તે કર્મનું ચલાવવાનું છે તે લેક, મૃત્યુલોક કમ-ભંહાર (-ભમ્હાર) પું[સં. + જુએ “ભંડાર.'] સારાં કમ-વચન ન. [૪] ધાર્મિક ક્રિયાઓ. (બૌદ્ધ) નરસાં કર્મોનું ભરપૂર હોવાપણું
કર્મવતી સ્ત્રી. [સં.] કર્મ કરનારા હોવું એ. (૨) નસીબકર્મ-ભાર ૫. [સં.] કમરૂપી બેજ, કર્મોનો બોજ દારી
[અધીન કર્મ-ભાવ છું. [સં.] જતિષની કુંડળીનાં દસમા ખાનાને કર્મવશ છે. [સં.] સારા નરસાં કમેને અધીન, નસીબને ભાવ કે સ્થિતિ. (જો.)
[લગ્નથી). (જ.) કર્મ-વશત કિ. વિ. સિં.] કર્મને લઈ, સારા નરસાં કર્મ-ભુવન ન. [..] જન્મકુંડલીમાનું દસમું ખાનું (જન્મ- કર્મોને લીધે
[(પદ). (વ્યા.) કર્મભૂમિ સ્ત્રી (સં.] જુઓ “કર્મ-ક્ષેત્ર
કમવાચક વિ. [સ.] વાકયમાં કર્મને બોધ કરનારું કર્મભૂમિક વિ. [૪] અસિ મસિ અને કવિ-તલવાર કર્મવાદ પું. સં.] પૂર્વ જન્મનાં અને આ જન્મનાં કરેલાં
કલમ અને ખેતી-એ ત્રણ ઉપર નિર્વાહ ચલાવનાર. (જૈન) કર્મો પ્રમાણે માણસને ફળ ભોગવવાં જ પડે છે એ કમ-ભંગ કું. [૪] પૂર્વજન્મનાં કે આ જનમનાં પણ પ્રકારને મત-સિદ્ધાંત, “કંટાલિઝમ'
સારાં નરસાં કમેનાં પરિણામે અસરકારક અનુભવ કમ વાદી વિ. [સ., પૃ.] કર્મવાદમાં માનનારું કર્મભ્રષ્ટ વિ. [સં.] પિતાની ફરજમાંથી ખસેલું, કમ-ટ્યુત કમ-વાસના શ્રી. [સં.] સારાં નરસાં કર્મો દ્વારા બંધાતી કમ-મલ-ળ) ૫. [સં.] નરસાં કમેન રૂપની ગંદકી આંતરિક તૃષ્ણા કમ-મહત્તા સ્ટી., નવ ન, [સ.] કમનું મોટાપણું, કર્મની કમ-વિ૫ક ૫. [સં.1 જુએ “કર્મ-પાક.’ મુખ્યતા
કમવીર . [] કર્તવ્ય કર્મમાં સતત મ રહેનાર કમ-મળ એ “કમ-મલ.
કર્મ-વૃત્તિ સ્ત્રી. [સં.] કર્મ કરવાનું વલણ કમ-માર્ગ કું. [સં] નિત્ય અને નૈમિત્તિક કર્મો કરતાં કર્મ-યતિહાર . [સં.] કામને અદલાબદલી, ક્રિયાઓનું કરતાં મેક્ષ પામવાને ધાર્મિક સંપ્રદાય, કર્તવ્ય કર્મોથી સામસામે થવું એ. (૨) જેમાં ક્રિયાનું વારંવાર થવાનું છે અથવા કર્મકાંડને અનુસરીને મોક્ષ મેળવવાને પંથ, કર્મ- તેવા સમાસ (મુષ્ટામુષ્ટિ અને ગુ. મારામારી... વગેરે).(વ્યા.)