Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 489

કર્મ શક્તિ
४४४
કર્ષણ કર્મ-શક્તિ સી. સ.] કામ કરવાની તાકાત
કર્માધ્યક્ષ છું. [સં. + અધ્યક્ષ] કામ થતાં હોય તેની ચોકસાઈ કમ-શાલ(-ળા) સ્ત્રી. [સં.] કામ કરવાની જગ્યા, કાર- રાખનાર અધિકારી, કર્મ-સાક્ષી ખાનું, ઉઘોગશાળા
કર્માનુબંધ (બ) પું. સં.] કર્મની સાથે જોડાયેલી સ્થિતિ કર્મ-શાસ્ત્ર ન. [સં.] સારા નરસાં કમેના સ્વરૂપને જેમાં કર્માનુબંધી (-બ-ધી) વિ. [સ. પું.] કર્મની સાથે જોડાયેલું વિચાર કરવામાં આવ્યું છે તેવું શાસ્ત્ર
હોય તેવું, કર્મ સાથે સંબંધવાળું
[પ્રમાણેનું કમ-શીલ વિ. [1] સતત કામ કરવાની ટેવવાળું, ઉદ્યોગી કર્માનુરૂપ વિ. [સં. + મન હg] જેવાં કર્મ કર્યા હોય તે કર્મશત્ય વિ. [સં.] કામ નહીં કરનારું, આળસુ કર્માનુષ્ઠાન ન. [સં. + અનુ-કાન] ફરજ બજાવવી એ. (૨) કર્મા ત્યક્તા સ્ત્રી, સિં.] કર્મશન્ય હોવાપણું, આળસુ ધાર્મિક ક્રિયા-કાંડ કરવાં એ હેવાપણું
[(૨) ઉદ્યોગી કર્મોનુસાર કિ. વિ. [ સં. + - ] કર્મને અનુસરીને, કમ-શર વિ. સિં] કામ કરવામાં પાછું ન જેનાર, કર્મઠ. જેવાં કર્મ હોય તે પ્રમાણે કમ-શેષ પું. [સં] ભેગવ્યા વગર બાકી રહેલાં કર્મ કર્માનુસારી વિ. [સં. + અનુસાર, . ] કર્મને અનુસરીને કર્માષક ન. [સં] દ્રિનાં સ્નાન સંધ્યા જ૫ હેમ આચરણ કરનારું, કર્મને અનુસરીને ફળરૂપ બનેલું આતિય વૈશ્વદેવ એ છે નિત્યકર્મો સમૂહ
કમરંભ (-ભ) . [ સં. + માં-રમ] કર્મની શરૂઆત કમ-સચિવ પં. [સં.] રાજ્યનાં ભિન્ન ભિન્ન કામમાં કમળું, છે કે, વિ. [સં. + મર્થ + ગુ. “એ” સા. વિ. શાસક-તંત્રને સહાયક અમાત્યકેટિની વ્યક્તિ
પ્ર.] વાકયમાં કર્મને અર્થ આપે એ રીતે. (વ્યા.). કમ-સંગ (-સ) પું. સં.1 કર્મોમાં આસક્તિ, કર્મોમાં કામવરણ ન. [સં. + મા-વૈરણ ] કર્મો તરફનું વિM ફલની અપેક્ષા, કર્મફળને અભિનિવેશ
કર્માસક્તિ સ્ત્રી. [ સં. + મા-વિસ] મિશ્યા લગની રાખી કર્મસંગી (-સંગી) વિ. સિ., પૃ.1 કર્મમાં આસક્તિ કામ કરવાની વૃત્તિ
[ક્રિયાને ભાગ રાખનાર, કર્મનું અભિનિવેશી
(સંયોગ. કર્મોગ (કર્મા ) ન. [ સં. + મ7 ] ધાર્મિક કે અન્ય પ્રકારની કર્મ-સંજોગ (-સ ગ) . સં. મં-હંગોળ] જુઓ “કર્મ કર્માત (કમત) છું. [. + અa] કર્મની સમાપ્તિ. (૨) કમ-સંન્યાસ (-સન્યાસ) ૫. [સં] ઈશ્વરાર્પણ બુદ્ધિથી કર્મ કે કમેને આવી ગયેલ છેડે કરેલાં કર્મોના ફળને ત્યાગ, કર્મ-ત્યાગ. (૨) કમે ન જ કર્માતર ન. [ સં. + મતર ] ચાલુ કર્મમાં આવી પડતું કરવાં એ જાતને સર્વત્યાગ સિંન્યાસ કર્યો છે તેવું બીજે કમે. (૨) અજ્ઞયાગાદિકમાં વચ્ચે વચ્ચે આવતો કેમ-સંન્યાસી (સન્યાસી) વિ. સં., મું.] જેણે કર્મ- કુરસદને સમય, અનવસર
[ભાગ, કમાંગ કર્મ-સંગ ( ગ) પં. [૪] જ કર્મયોગ(૧). કર્ભાશ (કમશ) . [સં. + મં ] કર્મને કોઈ એક કર્મ-સાક્ષી વિ. સિ., પું] કરાતાં કમેને જોનાર અન્ય કમ વિ. [સ, j] કામ કરનાર મજર, કારીગર, કામદાર, (વ્યક્તિ )
[(૨) કર્માનુષ્ઠાન (૨) નસીબદાર, ભાગ્યશાળી. (૩) વૈભવી કર્મા-સાધન ન. [સં.] કર્મ સિદ્ધ કરવા જરૂરી સાધન, કમ-વટ (-ટય) સ્ત્રી, ટો . [સ, + ગુ. “વટ’–‘વટ' કર્મા-સાપેક્ષ વિ. સં.1 કર્મો કરવાં જેને માટે અનિવાર્ય ત. પ્ર. ] વૈભવીપણું. (૨) સાહુકારી, અમીરાત છે તે (છવામા)
કર્મો કા સ્ત્રી. [સં. + રૂછી ] કામ કરવાની મરજી કર્મ-સિદ્ધિ સ્ત્રી, સિં] કરેલાં કાર્યોની સફળતા. (૨) કમેંદ્રિય (કર્મેન્દ્રિય) શ્રી. [સ. + થ ન. ] શરીરની જન્મકુંડળીમાં જન્મ–લગ્નથી દસમું ઘર. (જ).
બહારની તે તે કાર્યકર ઈદ્રિય–વણી હાથ પગ ગુદા કર્મ-સ્કંધ (-ક-ધ) મું. [સં] ઢિપ્રદેશાદિક ઘણાં પરમાણુ અને લિગ મળીને બનેલા કર્મને જથો. (જેન.).
કર્મોકિય-પંચક (કર્મેન્દ્રિય-પચક) ન. [સ.] વાણુ વગેરે કર્મ-સ્થાન ન. [સં.] કામધંધે કરવાની જગ્યા કાર્યાલય પાંચ કર્મેકિનો સમૂહ
[ઉન્નતિ કમહીણ, ગણું વિ. [સં. વમે-હીન>પ્રા. °હીળ + ગુ. ‘ઉં' કર્મોદય પં. [સં. + ૩ઢ૧] ભાગ્યને ઉદય, ચડતી, અભ્યદય,
ત.પ્ર., -ન વિ. [સં] ભાગ્ય-હીન, કમનસીબ, અભાગિયું કર્થનક ન. એક જાતનું મેટું પક્ષી કમ-હેતુ છું. [સં.] કામનું કારણ
કર્ષ પં. સિં.] ખેંચાણ. (૨) એ નામને સેના અને રૂપાને કર્માચરણ ન [એ. + મા-વળ] વર્તન, વર્તણુક
એક પ્રાચીન સિક્કો. (૩) એના વજનનું પ્રાચીન એક કર્માજીવ વિ. [ + X-ની] ધંધો કરી ગુજરાન કરનાર તેલું (૧૬ માસાનું વજન) કર્માતીત વિ. સં. + મરી] કર્મના બળને વટાવી ગયેલું કર્ષક વિ. [સં.] ખેંચનારું, ખેંચાણ કરનારું. (૨) પું. ખેડ1 કર્માધમ વિ. [સંકૃતાભાસી, સં. વજન ૫.] કર્મ કર્ષણ ન. [સં.] ખેંચવું એ. (૨) ખેતી, ખેડ, (૩) (લા.)
અને ધર્મને અનુસરી થતું, નસીબ ઉપર આધાર રાખતું. ખેતરમાં ખેડાયે થયેલ મેલ (૨) અકસ્માતથી થયેલું [અધિકાર કે યોગ્યતા કર્ષણનયંત્ર (યત્ન) ન. [સં.] ખેંચવા માટેનું યંત્ર. (૨) કર્માધિકાર . [સં. + મfષ-] ધાર્મિક વિધિ કરવાનો ખેતીનું તે તે એજાર-હળ રાંપડી વગેરે કામધીન વિ. સિં. + સં. મહીનો કર્મ-વશ, કર્મ-નસીબ કર્ષણ..ણી સ્ત્રી. [સં.] વ્યભિચારિણી સ્ત્રી, કુલટા સ્ત્રી ઉપર આધાર રાખનારું, દેવાધીન
કર્ષણી સ્ત્રી. [સં. ર્ષા + ગુ. “ઈ' ત...](લા.) ઘોડાની કર્માધીનતા સ્ત્રી. [સં] કર્માધીન હોવાપણું
લગામ, કવિ