Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 484

૪૩૯
કર્ણ-ત્રિભુજ
બહેરા થઈ જવાય તેવું (સાંભળવાનું), કાન ફાડી નાખે તેવું કહ્યું-ત્રિભુજ પુ. [સં.] કોઈ પણ આકૃતિના કણું દેરવાથી બનતા ત્રિકાણ. (ગ.)
કર્ણ-દોષપું [સં.] સાંભળવામાં થયેલી ગેર-સમઝ, કાનને દોષ કણ-દ્વાર ન. [સં.] કાનના છિદ્રનું મેહુ
કર્ણધાર વિ., પુ. [સં.] સુકાની. (ર) (લા.) અગ્રણી, નેતા, નાયક, અગ્રેસર
કણું-નળી સ્ત્રી. [સં. + જુએ નળી.'] કાનની નળી, કાનના છિદ્રતા ભાગ, સરક. (૨) કાનથી દર્દીને તપાસવાની ડોક્ટરની નળી, ‘સ્ટેથોસ્કોપ’ કણ-પટલ ન. [સં.] કાનના પડદા કર્ણ-પત્ર ન. [સં.] કાનનું એક ઘરેણું, પાંદડી કણ-પથ પું. [સં.] કાનમાંનેા છિદ્રરૂપ માર્ગ કર્ણ-પરીક્ષા સ્ત્રી, [સં.] સાંભળીને કરવામાં આવતી કસેાટી કર્ણ-પાક યું. [સં.] કાનની સરક પાકી જવાના રોગ કર્ણ-પિશાચ હું. [સં.] મંત્રથી વશ થતું એક કાલ્પનિક ભૂત. (ર) (લા.) કાન-ભંભેરણી. (૩) અફવા, ગપાટા, લેાકવાયકા
ક્રુષ્ણે-પિશાચી॰ વિ., પું. [સં., પું.] એવા કાલ્પનિક પિશાચના કહેવા ઉપરથી જવાબ આપનાર ગણાતા જોશી
કણુપિશાચી સ્ત્રી. [સં.] એક કાલ્પનિક દેવી કર્ણા-પુટ પું [સં.] કાનના દાખડો, બંને કાનને સમૂહ કણુ-પુષ્પ ન. [સં.] કાનમાં બેસેલું ફૂલ, (૨) ફૂલના આકારનું કાનનું ઘરેણું, ફૂલ કર્ણ-પૂર ન. [સં.] કાનનું એક ઘરેણું કર્ણ-પ્રદેશ પુ. [સં.] કાનની આસપાસના ભાગ, લમણું કર્ણ-પ્રિય વિ. [સં.] સાંભળવું ગમે તેવું, શ્રવણીય કર્ણ-ફૂલ ન. [સં, + જુએ ‘ફુલ,'] જુએ ‘કર્ણ-પુષ્પ.’ કણું-બંધન (-અન્ધન) ન. [સં.] કાને ખાંધવાનું વસ્ત્ર, કાનને દો
કર્ણ-બિલ ન. [સં.] જુએ ‘કર્ણ-કુહર.’(૨) (લા.) માત્ર કાનનાં કાણાં ખરાં–સાંભળવાની ક્રિયાને અભાવ કણ-ભૂષણ ન. [સ,] કાનનું તે તે ઘરેણું કર્ણ-ભેદી વિ. [સં.,પું.] કાન ફાડી નાખે તેવું, આકરું, કર્કશ કર્ણ-મધુર વિ. [સં.] સાંભળવું ખૂબ ગમે તેવું, કર્ણ-પ્રિય કણ-મલ(-ળ) પું. [સં.] કાનના મેલ
કર્ણ-માધુર્ય ન. [સં.] કાનને સાંભળવું ગમે તેવી સ્થિતિ કર્ણ-મૂલ(-ળ) ન. [સં.] કાનના મૂળ આગળના ભાગ કર્ણરક્ત-સ્ત્રાવ પું. [સં.] કાનમાંથી લેહીનું ચાલ્યું જવું એ. (૨) એવા એ રાગ [પ્રક્રિયાના ખ્યાલ આપતું શાસ્ત્ર કર્ણરચનાશાસ્ત્ર ન. [સં.] કાનની કુદરતે કરેલી રચનાની કર્ણ-રસિક વિ. [સં] સાંભળતાં રસને અનુભવ થાય તેવું (ગીત વગેરે). (ર) સાંભળવામાં રસ લેનારું કર્ણ-રંધ્ર (-રન્ત્ર) ન. [સં.] જએ ‘કર્ણ-કુહેર.' કર્ણ-રેખા(-ષા) સ્ત્રી. [સં.] કાટખૂણ ત્રિકોણમાં કાટખૂણાની સામેની બાજુ. (ગ.). (૨) કાટખૂણે ચાણના સામસામેના ખૂણાનાં શિરોબિંદુને સાંધનારી સીધી લીટી. (ગ.) કર્ણ-રેગ પું. [સં.] કાનને લગત! વ્યાધિએને તે તે ન્યાધિ
Jain Education International_2010_04
કર્ણાવતી કર્ણાગ-શાસ્ર ન. [સં.] કાનના રોગોની વિચારણા અને એના ઉપાયાના ખ્યાલ આપતું શાસ્ત્ર [ખાસાપીસી કર્ણ-લઘુતા સ્ત્રી. [સં.] ટૂંકા કાન હોવાપણું. (૨) (લા.) કર્ણ-લીટી સ્રી. [સં. + જુએ ‘લીટી.’] જુએ ‘કર્ણ-રેખા.’ કર્ણવિટ-કુંડ (-કુણ્ડ) પું. [સં.] યમલેાકમાંનું કહેવાતું એક નરક. (સંજ્ઞા.)
કર્ણ-વિદ્યા સ્રી. [સં.] કાનની ભૌતિક રચના તેમજ રેગે અને એના ઉપચારના ખ્યાલ આપતું શાસ્ત્ર [નિષ્ણાત કર્ણવિદ્યા-વિશારદ વિ. [સં.] કર્ણવિદ્યાનું જ્ઞાન ધરાવનાર કર્ણ-વિદધ્ધિ પું. [સં.] કાનમાં થતા એક રાગ કર્ણ-વિવર ન. [સં.] જુએ ‘કર્ણ-કુહર.’ કર્ણ-વીક્ષણુ-યંત્ર (-યન્ત્ર) ન. [સં.] કાનના છિદ્રમાં એની સ્થિતિ વગેરે જોવાનું એાર
કર્ણ-વેલ પું., ધન ન. [સં.] કાન વીંધવાની ક્રિયા કર્ણ-વૈધનિકા, કર્ણ-વેધની સ્ત્રી. [સં.] કાન વીંધવાની સેચ કર્ણવેધસંસ્કાર (-સંસ્કાર) પું. [સં.] બાળકનેા કાન વીંધવાના હિંદુ ધાર્મિક વિધિ
કર્ણ-વેધી વિ. [સં., પું.] (લા.) કાનને સાંભળવું કડવું લાગે તેવું કર્ણ-રાક્તિ સ્ત્રી, [સં.] કાનથી સાંભળવાની શક્તિ કર્ણ-શંખ (-શખ) [સં] આભૂષણ તરીકે હાથીના કાનમાં પહેરવામાં આવતા શંખ
કશું-શુલ(-ળ) ન. [સં,] કાનમાં થતેા ચસકાના રોગ કશું-શેફ છું. [સં.] કાનમાં થતા સેને
કર્ણ-સુખ ન. [સં.] સાંભળવાથી થતું સુખ. (ર) વિ. સાંભળવાથી સુખ આપનારું [એવા રાગ કર્ણ-સ્રાવ પું. [સં.] કાનમાંથી પુરુ ચાલી આવવાં એ. (૨) કણું-હીન વિ. [સં.] કાન વિનાનું, બેસું. (૨) (લા.) બહેરું. (૩) બીજાના કહેવાથી ભરમાઈ જનારું કર્ણાણિ ક્રિ. વિ. [સં.] એક કાનેથી બીજે કાન જાય એમ કર્ણાકણી સ્ત્રી. [સં. નૅ,ઢિર્ભાવ, + ગુ. ‘ઈ ' ત. પ્ર.] (લા.) એક કાનેથી બીજા કાને જવાની ક્રિયા, ખાસાપીસી કર્ણાઘાત પું. [સં. ળ + આ-વાત] (લા.) કાનને અપ્રિય લાગે તેવી વાત સાંભળવી એ [તતૂડું કર્ણાટ॰ ન. [સં.] કાનના આકારનું એક વાજિંત્ર, રણશિંગું, કર્ણાટ,૨૦ ± ન. [સં] મૈસૂર અને ખેંલેંગ્લરના વિશાળ પ્રદેશ,
કન્નડ દેશ, કાનડા દેશ. (સંજ્ઞા.) કર્ણાટકા॰ વિ. [સં.] કર્ણાટક દેશને લગતું કર્ણાટકી,? કર્ણાટી સ્રી [સં.] કાન્હેરા રાગ-એ નામની એક રાગિણી. (સંગીત.)
કર્ણામૃત ન. સં. [ñ + અમૃત] (લા.) કાનને પ્રિય અને સંતાષપ્રદ લાગે તેવી વાત
કર્ણાબુંદ પું. [સં. + મયુંā] કાનમાં થતે ગાંઠ થવાના રોગ કર્ણાñ પું. [સં. + માંસ્ ન] કાનમાં થતા મસાનેા રોગ કર્ણાલ કાર (-લ કૈં ાર) પું. [સં. + મ ં] કર્ણભૂષણ કર્ણાવતી સ્ત્રી. [સંસ્કૃતાભાસી, ચૌલુકયરાજ સિદ્ધરાજ જયસિંહના પિતા ‘કણ દેવ' સેાલંકીના નામ ઉપરથી ‘અમરાવતી’ ‘દર્ભાવતી'ના સાયે] અમદાવાદના કોટની દક્ષિણ માજુએ જમાલપુર સહિતના બહેરામપુરા (કૅલિકા મિલ) સુધીના