Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 485

કાભ
કર્તા-વાર
જૂના અસાવળના પશ્ચિમના એક ભાગ ઉપર કર્ણદેવે રહેવાપણું વસાવેલી નગરી. (સંજ્ઞા.)
કર્તવ્ય-પ્રદેશ ૫. સં.] જુઓ “કર્તવ્ય-ક્ષેત્ર.' કર્ણાશ્મ પું. [સં. + સં. મરમા (૮મરૂમન )] કાનમાં થતા કર્તવ્ય-બંધન (-બ-ધન)ન. [.]• ફરજ બજાવવાની જ છે એવી પથરીના પ્રકારનો ગઠ્ઠો. (૨) માછલાં અને એવાં પ્રાણીઓમાં હૃદયને બંધણી, ફરજનું બંધન એ પથ્થર જેવા ગટ્ટ
કર્તવ્ય-બુદ્ધિ સ્ત્રી, કર્તવ્ય-ભાન ન. [સ.] ફરજ બજાવવાની કસ્થિ ન. [સં. + સં. મ0િ] કાનનું હાડકું
છે એવી સમઝ અને પ્રતીતિ કણિક છું. [ર્સ.] વહાણને સુકાની
કર્તવ્ય-ભાવના સ્ત્રી. [સં.] ફરજ બજાવવાની હૃદયની લગની કણિકા સ્ત્રી. [સં.] બીજ-કેશ, કળી. (૨) હાથીની સંતની કર્તવ્ય-ભૂખ્યું . [સં. + જુઓ ‘ભૂખ્યું.'] (લો) ફરજ
અણી. (૩) હથેળીમાંની વચલી આંગળી. (૪) લેખણ, કલમ બજાવવાને આતુર કણિકાકાર છું, કણિકાકૃતિ સ્ત્રી. (સં. + બા17, ] કર્તવ્ય-ભૂમિતિ સી. [સં.] તવરૂપે કાંઈ સિદ્ધ કરવાનું ન કળીનો ઘાટ, ડોડાને આકાર. (૨) વિ. ડેડાના આકારનું હોય તેવી સીધી ભૂમિતિ, ‘મૅટિકલ જયોમેટ્રી' કણિકાર પું, ન. [સં., પૃ.] ગરમાળાનું ઝાડ
કર્તધ્ય-ભ્રષ્ટ વિ. [સં.] ફરજ ચકી ગયેલું, ધર્મભ્રષ્ટ કણિની સ્ત્રી, સં.1 પેનમાં નાની નાની ગ્રંથિ થવાનો એક રોગ કર્તવ્યભ્રષ્ટતા સ્ત્રી., કર્તવ્ય-ભ્રંશ (-“શ) પું. [સં.] ફરજ કર્ણપ્રિય (કર્મેન્દ્રિય) સ્ત્રી. (સં. ૧ + શક્તિ ન] કાનની બજાવવામાંથી છટકી જવું એ, ફરજ અદા ન કરવાપણું ઇદ્રિય, શ્રવણેન્દ્રિય
કર્તવ્ય-મૂઢ વિ. [સં.] પિતાની શી ફરજ છે એને ખ્યાલ કચછેદ . [સં. + ૩છેa] કાન કાપી નાખવા એ ગુમાવી બેઠેલું, ગભરાટ કે એવા કારણે કાંઈ ન કરી શકે કરંસ () . [સં. + ૩] કાનનું એક ઘરેણું એવી સ્થિતિમાં મુકાયેલું કર્ણ—લ ન. [સં. + ૩u] કાનમાં ભરાવવામાં આવતું કર્તવ્ય-રત, કર્તવ્ય-લીન વિ. [સં.] પોતાની ફરજ બજાવવામાં કમળપુષ્પ
લાગી રહેલું
[માંથી અરુચિપૂર્વક દૂર રહેતું કર્ણોપકર્ણ, ર્ણિ . વિ. [સ. # + ૩૫-૪] એક કાનેથી કતવ્ય-વિમુખ વિ. [સ.] પિતાને બનાવવાની ફરજ બજાવવા
બીજે કાને, કણકણ, (૨) પેઢી દર પેઢી સંભળાતું આવે એમ કર્તવ્યવિમુખતા સ્ત્રી. [સં.1 કર્તવ્ય વિમુખપણું, કરજની કર્ણોપકણિકા સ્ત્રી. [સ. #M + ૩૫#
fમા- નવા બનવલે ઉપેક્ષા, “ડિલિશન ઑફ ડયૂટી શબ્દ] એક કાનેથી બીજે કાને પહોંચેલી વાત, લોકવાયકા, કર્તવ્ય-વિમૂઢ વિ. [સં.1 જ કર્તવ્ય-મઢ.’ ઊડતી સાંભળેલી હકીકત. (૨) ગપ
કર્તવ્ય-વિષયક વિ. [સં.] કર્તવ્ય–ફરજને લગતું કતેક વિ. [સં.] કાપવાનું કે વિતરવાનું કામ કરનાર, “કટર' તેથ-શાસ્ત્ર ન, [સં] ધર્મશાસ્ત્ર, ‘ડિએન્ટોલોજી' કતેરિ વિ. [સં. યાર્ટૂનું સા. વિ., એ, વ = “કમાં” “કર્તાને કર્તા -શીલ વિ. [સં.] ફરજ બજાવવામાં સતત લાગી રહેલું વિશે' કર્તાના અર્થનો બાધ કરતું (‘પ્રગ’નું વિશેષણ)
કર્તવ્યશીલતા સ્ત્રી. [સં] કર્તવ્યશીલ હોવાપણું [આળસુ (વ્યા.)
કર્તવ્ય-શલ્ય વિ. [સં.] ફરજનો ખ્યાલ જ નથી તેવું. (૨) કર્તરિકા સ્ત્રી, (સં.] કાપવાનું સાધન, કાતર, કાતરણ
કર્તવ્યશન્યતા સ્ત્રી. [સં] કર્તવ્ય-શૂન્ય હોવાપણું. (૨) આળસ કૉરિ-પ્રવેગ કું. [સં.] જે વાક્યમાં ક્રિયાને ક્રિયાનાથ કત કથાકતેશે ન. [સ + સં. મ-કર્ત] કરવા લાગ્યું અને હોય તેવો પ્રયોગ. (વ્યા.)
ન કરવા યોગ્ય ખ્યાલ
[વળેલું કર્તરિષષ્ઠી શ્રી, સં.1 વિશેષણાત્મક કુદતાનો કર્તા છઠ્ઠી તે વ્યાભિમુખ વિ. [સં. + અમિ-મુa] ફરજ બજાવવા તરફ વિભક્તિના અનુગવાળું રૂપ ધારણ કરે એવો પ્રયોગ (જેમકે કતેચ્ચે છો સ્ત્રી. [ સં. + રૂછા ] કામ કરવાની ફરજ મારું કરેલું મારું માનીતું” વગેરે). (ભા.)
બજાવવાની મરજી કર્તરી સ્ત્રી. [સં.] એ કર્તરિકા.' 1(૩) ધર્મ, ફરજ કર્તા વિ., પૃ. [સં.] કરનાર, રચનાર, ઉત્પાદક. (૨) વાકયમાં કર્તવ્ય વિ. [સં.] કરવા-કરાવા યેગ્ય. (૨) ન. કામ, કૃત્ય.
ક્રિયાનો કરનાર, જેનાથી ક્રિયાના કરનારને અર્થે પકડાય કર્તવ્ય-ક્ષેત્ર ન. [સં.] કામ કરવાનો પ્રદેશ-વિસ્તાર, કાર્યક્ષેત્ર છે તે, “એજન્ટ' (કર્તરિ પ્રગમાં કર્તા ૫. વિ. મા, કર્મણિ કર્તવ્ય-તા સ્ત્રી. [૪] કર્તવ્ય-બુદ્ધિ, ફરજનું ભાન
પ્રયોગમાં કર્તા સંસ્કૃતાનુસારી પરંપરામાં ત્રી. વિ. માં અને કર્તવ્ય-દ્રોહ . [સં.] ફરજનો ભંગ કરવાપણું
નવી કર્મણિ રચનામાં પાં, વિ. ના અર્થના “થી' અનુગથી; કર્તક-ધુરા સ્ત્રી. [સં.]કામની ઘોંસરી, કામને ભાર ઉઠાવવાપણું આ ઉપરાંત પ્રગ પ્રમાણે જુદી જુદી વિભક્તિઓના અનુગ કતેશ્વ-નિશ્ચય પું. [સ.] કામ કરવું જ છે-ફરજ જ છે- સાથે પણ આવે છે.) (વ્યા),
એ પ્રકારની દઢતા [વળગી રહેનારું, કચ-પરાયણ કર્તા-કારયિતા વિ. [સં., ] કરનાર અને કરાવનાર કર્તવ્યનિષ્ટ વિ. [સ. + નિષ્ઠા, બ. વી.] પિતાની ફરજને કર્તા-ધર્તા વિ. [ સ., પૃ. ] જેણે કામની પૂર્ણ જવાબદારી કર્તવ્યનિષ્ટતા સ્ત્રી, [1] કર્તવ્યનિષ્ઠ હોવાપણું
ઉઠાવી છે તેવું (માણસ) કર્તવ્યનિષ્ઠા સ્ત્રી. [સ.] જુઓ ‘કર્તવ્ય-નિશ્ચય.”
કર્તા-ભુજ ૫. [સ., સમાસ ગુ. ઉચ્ચાલનમાં જોર કે વજન કર્તવ્ય-પરાયણ વિ. [સં] ફરજ બજાવવામાં તત્પર, કર્તવ્યનિષ્ટ આપવાની બાજને ભાગ. (૫. વિ.) [અર્થ. (વ્યા.) કર્તવ્યપરાયણતા સ્ત્રી. [સ.] જ કર્તવ્યનિષ્ઠતા કર્નાર્થ છું. [સં. મત + અર્થ ગુ. પ્રગ, સં. ] કર્તાને કર્તવ્ય-પાલન ન. [સં.] ફરજ બજાવવી એ, ફરજને વળગી કર્તા-વાર કિ. વિ. [ સં. શર્તા + જુએ “વાર' પ્રત્યેકના