Page Text
________________
અ-કર્મેણ]. અ-કમૅણ -શ્યો જુઓ અક્ષ્મણ'. અ-કલ–ળ) વિ [ સં. ૪-૪] કળી ન શકાય તેવું, ગહન, અગમ્ય, ગૂઢ
[જઓ “અક્કલ 'માં. ] અકલ સ્ત્રી. [અર. અકલ] બુદ્ધિ, સમઝ, મતિ. [ રૂઢિપ્રયોગ અક(-)લક(ગ) મું. [અર. આકિ કહ.] બંગાળા
અરબસ્તાન અને મિસરમાં થતી એક વનસ્પતિ અકલ-કલ(–ળ) વિ. [સં.] જેની કળ ન સમઝાય તેવું અકલકટ (-કટ્ટ) . [સં. ૩ ] ઊંટકટ નામની વનસ્પતિ અકલ-મ(–મ્)હું વિ. [ જુઓ “અકલ.'+ સં. શૃંદ > પ્રા.
મદુર.] અકલ સાફ થઈ ગઈ છે તેવું, અત્યંત મુર્ખ અ ક્કોલ-મંદ (-મન્ડ) વિ. [જુએ “અકલ' ફા. પ્રત્યય]
અક્કલવાળું, બુદ્ધિશાળી, સમઝદાર અક–૪)લ-મંદી (–મન્દી) શ્રી. [+ ફા. “ઈ' પ્રત્યય]
બુદ્ધિમત્તા, સમઝ, “ કૅમન સેન્સ' (પો.કો.) અકોલ-મૂહું વિ. [ સં. મૃદા-> પ્રા. મુક્મ-] જુએ
અકકલ-મહું.' અક-કોલ-લકરિયું વિ. [ જુઓ “અકલ + લાકડું + ગુ.
રૂપી લાકડી જેની પાસે છે તેવું, પ્રત્યુત્પન્નમતિ અ-કલંક (–કલ ) વિ. [ સં. ] કલંક વિનાનું, ડાઘા વિનાનું. (૨) (લા.) દેવ કે એબ વિનાનું અકલં(–), (-કલ(ળ) g) [ સં. શરિઝ(અવતાર)ને વિકાર] કહિક અવતાર, નકળંક અ-કલંકિત (-કલકિત) વિ. [ સં. ] કલંક વિનાનું, નિષ્કલંક, અકલંક, અકલંકી અ-કલંકી (-કલકી) વિ. [ સં., મું. ] જુઓ “ અકલંક.' અ-કલ(ળ) સ્ત્રી. [સં.] કલાને અભાવ. (૨) (લા.)
ખરાબ અ-કલિત-ળિ)ત વિ. [સં.] જાણી ન શકાયેલું, ન ધારેલું. (૨) ન કળી શકાય તેવું, અગમ્ય, ગઢ અકલિયત સ્ત્રી. [અર. અકલિચ ] અક્કલ હેવાપણું અક-કોલી વિ. [જએ “અકલર' + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] અક્કલવાળું. (૨) (લા.) કસબી, હિકમતી, યુક્તિબાજ અ-કલ્પ છું. સં.] ધર્મશાસ્ત્ર મુજબ આચરણ ન રાખવું એ. (૨) વિ. સાધુને ન ખપે તેવો (આહાર ). (જેન.) અ-ક૯૫નીય વિ. [સ.] જેની કલ્પના ન થઈ શકે તેવું, કહપનાતીત અકલ્પિત વિ. સં.] જેની કલ્પના કરવામાં નથી આવી તેવું, કહપનાતીત, (૨) સત્યાત્મક, ‘રિયલ' [(મન, રવ.) અકલ્પિત વાદ ૫. [સ.] સત્યાત્મક સિદ્ધાંત, “રિયાલિઝમ” અ-કલુષ, -ષિત વિ. [સં.] મેલ વિનાનું, શુદ્ધ. (૨) (લા.) પાપ વિનાનું, નિષ્પાપ, નિર્દોષ અકલુષિતતા સ્ત્રી. [સં.] અકલુષિતપણું અ-કપ્ય વિ. [સં.] જુઓ “અ-કપનીય.” [કાર અ-કલમષ વિ. [સં.] નિષ્પાપ, નિષ્કલંક. (૨) નિર્દોષ, નિર્વિ- અ-કલ્ય વિ. [સં.] કષામાં ન આવે તેવું, અકય અકલ્યાણ ન. [સં.] અમંગળ, અશુભ. (૨) અનિષ્ટ, ભંડું
[અ-કાજ અકવાડું વિ. એક જાતના પથ્થરનું અ-કવિ વિ., પૃ. [, .] જેનામાં કાવ્ય કરવાની શક્તિ નથી તેવા માણસ, જોડકણાં રચનારે. (૨) (લા.) અબૂધ, મૂર્ખ અ-કવિતા સ્ત્રી. [સં.] અકવિપણું. (૨) જેમાં કાવ્યત્વના અભાવ છે તેવું પધ. (૩) દોષયુક્ત કવિતા અન્કવિત્વ ન. [સં.] અકવિપણું અ-કષાય વિ. [સં.3, -થી વિ. [સં., મું.] ધ માન માયા
અને લોભ એ ચાર વિકાર વિનાનું અકસ છું. [અર. અકસ] ષ, કિન, ખાર. (૨) કુસંપ. (૩) અદાવત, દુશ્મની અકસ-ખેર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] લીલું, કિનાર અકસર ક્રિ.વિ. [અર. અકસર ] ઘણું કરીને, મોટે ભાગે, ઘણુંખરું. (૨) કોઈ વેળા, કવચિત. (૩) સામાન્ય રીતે. (૪) વારંવાર, વખતેવખત. [ઓકાત (રૂ. પ્ર.) વારંવાર, વારે ઘડીએ). અકસરીય ક્રિ.વિ. [અર.] ખાસ કરીને, મુખ્યત્વે અકસીર વિ. [અર. “ઇકસીર' રસાયણ, કીમિયો] આબાદ
અસર કરે તેવું (ઔષધ, દવા), રામબાણ. (૨) સી. પારસમણિ અકસ્માત કિ.વિ. [સં. મનમાં પાં.વિ., એ.વ.] કોઈ કારણ વિના, અણધારી રીતે, અચાનક, એકાએક અકસ્માત કું. [સં. અવરમાવું ઉપરથી ગુ. માં નામ તરીકે) અણધાર્યો બનેલો બનાવ, ઓચિંતી આફત, હોનારત અ-કળ જુઓ “અ-કલ. અકળવિકળ વિ. [સં. માર-થાળ] આકુળવ્યાકુળ, ગભરાયેલું, અતિ વિઠ્ઠલ. (૨) અસ્વસ્થ [(પરમાત્મ તત્વ) અકળ-સ્વરૂપ વિ. સં.] જેના સ્વરૂપને કળાય એમ નથી તેવું અકળંક (-કળ) જેઓ “અકલંક. અ-કળ જુઓ “અ-કલા'.
[ગભરામણ, મૂંઝવણ અકળાટ કું. [જએ અકળાવું’ + ગુ. “આટ” કુ.પ્ર.] આકુલતા, અકળામણ (-શ્ચ) સ્ત્રી. [જુઓ “અકળાવું’ + ગુ. “આમણ”
પ્ર.] આકુલતા, ગભરામણ, મૂંઝવણ, (૨) કંટાળો અકળાવવું જુએ નીચે અકળાવું”માં, અકળવું અ.જિ. [સ. માલુણ ઉપરથી ના.ધા.] વ્યાકુલ થવું, ગભરાવું, મૂંઝાવું. (૨) કંટાળવું, ત્રાસવું. અકળાવવું પ્રે, સક્રિ. (૨) કાયર કરવું અ-કળિત જુઓ “અ-કલિત'. [કહપી ન શકાય તેવું અ-કળ્યું વિ. [ જુઓ “કળવું + “ગુ. “યું” ભૂ.કૃ.] અકળિય, અન્કંટક(-કટક) વિ. [સં.] નિકંટક, નિર્વિઘ, અડચણ વિનાનું અ-કંપ (-કમ્પ) ક્રિ.વિ. [સં., વિ.] કંપિત થયા વિના. (૨) યથાર્થ, સત્ય, હોય તેવી રીતે અ-કંપન (-કમ્પન) ન. [ર્સ.] કંપનનો અભાવ, સ્થિરતા અ-કંપનીય (કમ્પનીય) વિ. [સં] ન ડગે તેવું, અડગ. (૨) (લા) નીડર અ-કંપિત (-પિત) વિ. [સં.] ન ડગેલું, સ્થિર, અચલ અ-કંપ્ય (કમ્ય) . [સં.] ન ડગે તેવું, અકંપનીય અકાકિયે છું. એ નામની બાવળને ઝાડની એક જાત. (૨) પરડિયાનો રસ અકાજ ન. [સં. અર્થ >પ્રા. -%] અકાર્ય, ખાટું કામ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |